پارلمان اروپا با ابراز نگرانی از دخالت‌های امارات و عربستان در سومالی، تصریح كرد: دولت سومالی سعی كرد در بحران به وجود آمده میان كشورهای حاشیه خلیج فارس بی طرف بماند، اما این موضع گیری موجب شد تا این كشور از كمك‌های مالی امارات و عربستان محروم شود.
در بیانیه پارلمان اروپا آمده است كه قطع كمك‌های مالی این دو كشور سبب تضعیف قدرت دولت سومالی در پرداخت هزینه‌های نیروهای امنیتی این كشور شده است.
دو ماه پیش سفرای اتحادیه اروپا در كشورهای شاخ آفریقا نشستی در شهر عنتیبی اوگاندا داشتند و نسبت به دخالت امارات كه اقدام به دخالت نظامی در منطقه شاخ آفریقا كرده است، ابراز نگرانی كردند.
دخالت امارات محدود به جانب نظامی نیست. این كشور در تشدید اختلافات میان طرف‌های سیاسی در سومالی كه موجب بالا رفتن تنش سیاسی موجود در این كشور شده، نقش داشته است.
*** امارات از سومالی چه می خواهد
سومالی در سواحل شرق قاره آفریقا روی خط استوا قرار دارد و قسمت شمالی آن بین خلیج عدن در قسمت شمال و اقیانوس هند در شرق واقع شده است. این كشور به همراه اتیوپی و جیبوتی را معمولاً به عنوان شاخ آفریقا می شناسند . مرزهای سومالی در شمال غرب به جیبوتی، در غرب به اتیوپی و در جنوب غرب به كنیا محدود می‌گردد. طول خط ساحلی سومالی كمی بیش از سه هزار كیلومتر است كه بیشترین ساحل در بین كشورهای آفریقایی به حساب می‌آید.
سومالی با دارا بودن وسعتی برابر با 638 هزار كیلومتر مربع، چهل و دومین كشور بزرگ دنیا پس از افغانستان می‌باشد. اندازه این كشور قابل مقایسه با جمهوری آفریقای مركزی و به نوعی كوچك‌تر از ایالت تگزاس در ایالات متحده می‌باشد.
'محمد بن زاید' ولیعهد ابوظبی طی سال های گذشته در قالب برنامه های بلندپروازنه خود دخالت در امور داخلی شماری از كشورهای عربی را آغاز كرده است .پس از اعزام نیرو به بحرین ، دخالت در درگیری های نظامی لیبی ، حمایت از كودتا در مصر ، ایفای نقش اصلی در جنگ یمن و اشغال جزیره سقطری این كشور بخشی از دخالت های امارات در سایر كشورهای منطقه است .
در كنار این اقدامات، ابوظبی مدتی است تلاش دارد با سوء استفاده از اختلافات داخلی در سومالی ، با ایجاد پایگاه نظامی در نزدیكی تنگه باب المندب ، ضمن تضعیف دولت مركزی سومالی ، حضور نظامی خود در این منطقه مهم و ژئو استراتژیك را تقویت كند تا در تحولات احتمالی منطقه تاثیرگذار تر باشد.
به همین منظور امارات در قالب شركت 'دی. پی .ورلد' كه بیشتر سهام آن متعلق به دولت دبی است با وعده ساخت بندر 'بربره' به سومالی نزدیك شد. بندر قدیمی بربره در سومالی لند ، سرزمینی كه تلاش دارد از كشور سومالی جدا شود، قرار دارد.
سومالی‌لند از سال 1991 مدعی است، از سومالی جدا شده و یك كشور مستقل است. سرمایه‌گذاری 450 میلیون دلاری اماراتی‌ها برای ساخت بندر در بربره، بزرگترین سرمایه‌گذاری در این منطقه طی این دوره بوده است. برنامه اماراتی‌ها برای بربره، وقتی اهمیت بیشتری پیدا كرد كه شركت دی‌پی ورلد در ماه فوریه سال جاری میلادی از جیبوتی بیرون انداخته شد. اصلی‌ترین بندر جیبوتی از سال 2009 در اختیار این شركت بود.
به نوشته اكونومیست ، قرار بود با سرمایه‌گذاری دی‌پی ورلد، این بندر (بربره) طی یك دهه آینده به یكی از بزرگترین بنادر شرق آفریقا تبدیل شود. ساخت این بندر در كنار برنامه اماراتی‌ها برای ایجاد پایگاه نظامی در بربره نشان می‌دهد كه پول كشورهای حاشیه خلیج فارس، چگونه شاخ آفریقا را تغییر خواهد داد.
این اقدامات از سوی دیگر، باعث خواهد شد دولت فدرال سومالی كه از سوی جامعه بین‌المللی به رسمیت شناخته شده و در موگادیشو مستقر است، در مقابل تجزیه‌طلبان سومالی‌لند تضعیف شود.
رئیس جمهور سومالی لند با بیان این‌كه پایگاه نظامی امارات موجب اشتغال زایی می شود، با ایجاد آن موافقت كرده بود.
یك مقام رسمی سومالی لند كه اجازه گفتگو با رسانه‌ها را نداشت و به همین دلیل مایل به افشای نامش نبود در این زمینه گفت: دولت امارات در صدد ایجاد یك پایگاه دریایی مجهز به كشتی‌های جنگی است كه می تواند علیه حوثی‌های یمن مورد استفاده قرار گیرد.
بر اساس این توافق 19 درصد درآمد حاصله به اتیوپی به عنوان شریك راهبردی ، 51 درصد به شركت بنادر جهانی دبی و 30 درصد هم به سومالی لند می رسید.
وزارت امور خارجه سومالی با احضار سفیر امارات در موگادیشو از وی در خصوص عقد قرارداد شركت بنادر دبی با مقام های محلی منطقه خودمختار سومالی لند و نقض حاكمیت این كشور، توضیح خواست.
سومالی 2 مارس 2018 (11 اسفند 96 ) تصمیم گرفت این توافقنامه را كه بین شركت جهانی بنادر دبی، جمهوری خودخوانده سومالی‌لند و اتیوپی امضا شده بود، ملغی اعلام كند و پارلمان سومالی 12 مارس (21 اسفند 96) گذشته طرحی را به تصویب رساند كه به موجب آن فعالیت شركت جهانی بنادر دبی در خاك سومالی متوقف می‌شود.
27 مارس 2018 (7 فروردین 96) نیز «ابوبكر عثمان» نماینده سومالی در سازمان ملل توقف تجاوزات امارات مبنی بر نقض حاكمیت و تمامیت ارضی سومالی را به دلیل امضای توافقنامه‌ای جهت تأسیس پایگاه نظامی امارات در بندر بربره، خواستار شد.
متعاقب آن وزارت بنادر و حمل و نقل دریایی سومالی با انتشار بیانیه ای توافق شراكت با شركت بنادر دبی برای اداره بندر بربره با مقام های ارض سومالی (سومالی لند) و اتیوپی را لغو كرد.
اختلافات سیاسی داخلی باعث تضعیف بیشتر دولت فدرال سومالی شده و راه را برای مداخله بیشتر اماراتی‌ها باز كرده است. همزمان الشباب گروه تروریستی وابسته به القاعده فرصت مناسبی برای تشدید فعالیت‌های خود به دست آورده است. در ماه جاری، نیروهای الشباب، حمله گسترده‌ای به نیروهای اوگاندایی مستقر در سومالی ترتیب دادند و ده‌ها تن از آنها را كشتند.
حملات الشباب غیرمستقیم به نفع اماراتی‌هاست، زیرا ناامنی در سومالی، گرایش به استقلال در سومالی‌لند را افزایش داده و سبب بی‌توجهی بیشتر به دولت مركزی سومالی خواهد شد برای همین امر است كه عده ای عامل اصلی پشت پرده اقدامات گروه الشباب را امارات می دانند.
*** پولشویی امارات در سومالی
دو هفته بعد از احضار سفیر امارات در موگادیشو به وزارت خارجه سومالی ، خبری منتشر شد كه بر اساس آن نیروهای امنیتی سومالی حدود 10 میلیون دلار پول نقد را كه با یك فروند هواپیمای خصوصی اماراتی وارد موگادیشو شده بود را توقیف كردند.
مقامات ابوظبی مدعی شدند این پول ها برای كمك به ارتش سومالی فرستاده شده است.
در حالی كه تصاویر ویدئویی از این محموله در پایگاه های اینترنتی دست به دست می شد، منابع سومالیایی اعلام كردند پیش از توقیف شدن این محموله، 'محمد احمد الحمادی' سفیر امارات در سومالی در فرودگاه حضور یافته بود تا این پول ها را به سفارت امارات در موگادیشو منتقل كند.
رسانه ها اعلام كردند مقامات سفارت امارات در موگادیشو مدعی شدند این پول ها متعلق به سفارت امارات است و به پرداخت حقوق برخی یگان های ارتش سومالی در موگادیشو و پونتلند اختصاص دارد، بنابراین نمی توان آن را توقیف كرد. اما مقامات فرودگاه موگادیشو این توضیحات را ناكافی و این محموله را قاچاق دانستند.
در همین حال فعالان سومالیایی در شبكه های اجتماعی اعلام كردند این پول ها «به تخریب سومالی و ایجاد هرج و مرج در آنجا مانند آنچه در یمن و مصر شاهد هستیم اختصاص داشت». برخی از فعالان سومالیایی نیز هدف از ارسال این پول ها را «تحكیم سیطره امارات بر بنادر سومالی و جذب مزدوران و تحریكات علیه دولت توصیف كردند».
ناظران با اعلام این كه از سازمان های بین المللی برای تحقیق درباره منابع این پول ها و ارتباط احتمالی آن با پولشویی درخواست كمك خواهد شد تاكید كردند احتمالا امارات كه در جنوب یمن نیروهای موسوم به «كمربند امنیتی» را برای سیطره بر این منطقه ایجاد كرده است قصد دارد نیروی مشابهی را نیز در سومالی به منظور زیر فشار قرار دادن دولت قانونی این كشور و در نهایت سیطره بر آن ایجاد كند.
وزارت خارجه امارات این حادثه را محكوم كرده و اقدام مسئولان سومالی در مصادره این دلارها را غیرقانونی و بر خلاف عرف دیپلماتیك خواند و حتی با این ادعا كه امارات در برقراری ثبات و امنیت در سومالی سهیم است، از حادثه به وجود آمده ابراز تأسف كرد.
بعد از این اتفاق 'محمد مرسال شیخ عبدالرحمن»، وزیر دفاع سومالی در گفت‌وگو با خبرگزاری ملی سومالی گفت: با وجود توافقنامه نظامی موجود با امارات متحده عربی، از این پس آموزش بخشی از ارتش و پرداخت حقوق این نظامیان كه پیش از این برعهده امارات بود را دولت خودمان برعهده خواهد گرفت.
وی اظهار داشت: به عنوان دولت سومالی حقوق تمامی نظامیان در ارتش سومالی از جمله نظامیان سومالی در اردوگاه 'ژنرال گلدن' را پرداخت خواهیم كرد. نظامیانی كه توسط امارات آموزش دیده‌اند نیز در واحد‌های مختلف در داخل ارتش به كار مشغول خواهند شد.
*** دو دلیل تنش بین امارات و سومالی
كارشناسان و ناظرین امور منطقه دو دلیل عمده را برای بروز تنش میان امارات و سوالی بر می شمارند. عده ای بی طرفی سومالی در جریان تنش میان قطر و همسایگانش را برجسته می دانند اما عده ای هم می گویند اقدامات مداخله جویانه ابوظبی ، مگادیشو را در اعمال حق حاكمیت سرزمینی خود تضعیف كرده و این در حالی است كه سومالی قصد دارد بر تمام خاك این كشور از جمله منطقه جدایی طلب سومالی لند تسلط كامل داشته باشد.
«رشید عبدی» كارشناس مركز بحران‌های بین‌المللی می‌گوید كه امارات و سومالی از سال‌ها پیش روابط مستحكمی با هم داشت اما از یكسال قبل كه مشكلات در حاشیه خلیج‌فارس آغاز شده، تنش بین سومالی و امارات نیز آغاز شده است.
امارات به همراه سه كشور دیگر (مصر، بحرین و عربستان) از حدود یكسال قبل دوحه را به حمایت از گروه‌های تروریستی و ارتباط نزدیك با ایران متهم و روابط خود با این كشور را قطع كرده‌اند و به دنبال آن «محمد عبدالله محمد فرماجو» رئیس‌جمهور سومالی تصمیم گرفت كه موگادیشو در این قضیه بی‌طرف بماند.
عبدی در این باره می‌گوید كه «به سومالی به عنوان طرفدار جدی قطر نگاه می‌شود و این تنش (امارات و سومالی) نیز از ماه‌ها پیش افزایش یافت».
این بی‌طرفی سومالی كه شاید تنها در ظاهر اینگونه باشد به بروز اختلافاتی بین دولت فدرال و ولایت‌های این كشور شد زیرا آنها معتقدند كه فواید اقتصادی حمایت از عربستان و امارات بیشتر از موضع بی‌طرفی باشد.
ناظران بر این عقیده هستند كه امارات سیاست برهم زدن ثبات در سومالی را به دلیل اعلام موضع بی‌طرفی این كشور در بحران به وجود آمده بین قطر و چهار كشور عربی، در پیش گرفته است.
بنابر این گزارش، بعید نیست كه امارات استراتژی افزایش تنش در منطقه شاخ آفریقا و وارد كردن دیگر كشورها به خط رقابت و درگیری با دولت موگادیشو و متحدان آن اعم از تركیه و قطر و افزایش سطح شراكت نظامی با اریتره و سومالی‌لند را در پیش بگیرد
از سوی دیگر برخی بر خلاف دسته اول می گویند ؛ تنش در روابط سومالی و اماراتی در حالی آغاز شده كه بنابر گفته برخی منابع علت این تنش به نگرانی موگادیشو از ایفای نقش ابوظبی برای فروپاشی دولت مركزی سومالی بازمی‌گردد، زیرا دولت سومالی سعی دارد سراسر این كشور را كه در اوایل دهه نود قرن گذشته از جنگ داخلی رها شده است، تحت سیطره خود درآورد.
اقدام امارات برای عقد قراردادهای دوجانبه مستقیم با برخی طرف‌های سومالیایی بدون كسب موافقت موگادیشو، تلاش‌های مربوط به برقراری روابط مسالمت‌آمیز بین دو كشور را تضعیف كرد كه از جمله این قراردادها نیز امضای توافقنامه بهره‌برداری از بندر بربره با جمهوری خودخوانده سومالی‌لند بود.
خاورم**1508*1049
دوحه -ایرنا- دو روز پس از آن كه پارلمان اروپا از امارات خواست از انجام هر اقدامی كه ثبات سومالی را به مخاطره می اندازد، خودداری كند و به حاكمیت و تمامیت ارضی این كشور احترام بگذارد، در انفجار دو دستگاه خودروی بمب گذاری شده در مگادیشو ( پایتخت)، شماری كشته و زخمی شدند.
