سیاستمدارانی سرگردان میان سعودی و تركیه

به گزارش خبرنگار ایرنا، مواضع رسانه های سعودی در قبال نشست استانبول، میزان خشم و انزجاری كه سعودی ها از جذب بخشی از سیاسیون عرب سنی به سمت محور تركی - قطری داشته اند نشان می دهد.
به اعتقاد كارشناسان، رسانه ها و نخبگان سیاسی عراق، رقابت حذفی دو محور سعودی و تركی در داخل عراق برای جذب سیاسیون عرب سنی به صف خود و همراهی بیت سیاسی سنی با كشمكش این دو محور به امید جبران ضعف سیاسی داخلی در نتیجه از دست دادن پایگاه اجتماعی خود، باعث تشتت بیت سیاسی عرب سنی در عراق و انعكاس آن بر وضع عمومی عراق شده است.
روزنامه 'عكاظ' عربستان سعودی در گزارشی كه خشم ریاض را نسبت به نشست استانبول و رهبران سیاسی عرب سنی حاضر در این نشست را به نمایش می گذارد، نوشته است كه 'نشست استانبول اشتباه بزرگی است و باعث شكاف بیشتر بین گروه های سیاسی عرب سنی در عراق می شود.'
جالب اینكه این روزنامه از اینكه برخی از رهبران سیاسی عرب سنی به خارج از عراق برای تقویت مواضع خود در داخل تكیه می كنند، ایراد گرفته است.
این درحالیست كه قبل از انتخابات 22 اردیبهشت ماه 97، ریاض به كمك های چند میلیون دلاری برای جذب برخی از جریان های سیاسی عرب سنی به صفوف خود و همچنین دخالت در امور داخلی عراق متهم بوده است كه حتی دولت عراق یكی از دیپلمات های سعودی را چند هفته قبل به خاطر دخالت در امور داخلی و انتخابات پارلمانی عراق از كشورش بیرون كرد.
روزنامه 'شرق الاوسط' دیگر ارگان خبری عربستان سعودی نیز نسبت به نشست تعدادی از رهبران سیاسی عرب سنی در استانبول تركیه موضع منفی گرفته است.
رسانه های عراق در واكنش به مواضع رسانه های سعودی نسبت به نشست استانبول نوشتند كه این نشست باعث خشم و عصبانیت محور سعودی – اماراتی شده است.
در همین راستا 'كریم الشعلان' عضو سابق پارلمان از فراكسیون 'اتحاد قوا' عرب سنی در خصوص نشست استانبول به روزنامه 'المدی' چاپ بغداد تصریح كرده است كه دو كشور تركیه و قطر، زمینه ساز برگزاری این نشست بوده اند.
سایت خبری – تحلیلی 'وان نیوز' عراق نیز درگزارشی تحلیلی پیرامون این نشست نوشته است كه تركیه از طریق حمایت از برخی جریان های سیاسی عرب سنی در صدد افزایش نفوذ خود در داخل عراق برای تامین منافع اش است.
این سایت خبری – تحلیلی نوشته است كه در حال حاضر چند كشور شامل تركیه، قطر، عربستان سعودی، امارات، كویت و اردن هركدام به نحوی با ادعای حمایت از عرب های سنی عراق، در صدد جذب جریان های سیاسی عرب سنی به صف خود برای گسترش نفوذشان در داخل عراق هستند.
این وضعیت، باعث شده است كه با توجه به رقابت شدید دو محور سعودی و تركی با هم دیگر بر سر جذب جریان های سیاسی عرب سنی به صفوف خود، كارشناسان، رسانه ها، نخبگان و جریان های سیاسی عراق نسبت به اینگونه نشست ها در خارج از مرزهای عراق، احساس خطر كنند.
این جریان ها معتقدند كه تلاش برخی از رهبران و جریان های سیاسی عرب سنی برای تقویت مواضع سیاسی خود در داخل با تكیه بر قدرت های خارجی، منجر به گسترش نفوذ خارجی در صحنه داخلی عراق می شود.
این انتقاد نه فقط از جریان ها و نخبگان خارج از بافت عرب سنی بلكه از داخل عرب های سنی نیز هست و اینها معتقدند كه قرار دادن بیت سیاسی عرب سنی بین دو برزخ محور سعودی و تركی، بیش از پیش باعث شكاف در این بیت سیاسی و تضعیف مواضع داخلی آن در برابر دیگر جریان های سیاسی می شود.
سایت خبری – تحلیلی وان نیوز نوشته است: در حالی كه رهبران و جریان های سیاسی كرد و شیعه عراق نشست های مشورتی خود را در داخل كشورشان برگزار می كنند، جریان ها و رهبران سیاسی عرب سنی عراق همچنان اصرار دارند كه این نشست ها در پایتخت های خارجی برگزار شود، امری كه تعجب همگان را برانگیخته است.
به گفته كارشناسان، شواهد و قرائن حاكیست كه تاكنون جریان های سیاسی عرب سنی در طول 15 سال گذشته با قرار دادن خود بین برزخ دو رقیب منطقه ای عملا در دسترسی به اهداف سیاسی خود نه تنها عاجز مانده، بلكه زمینه دخالت خارجی را در عراق فراهم كرده اند.
خبرگزاری 'صوت العراق' در گزارشی در این راستا نوشته است كه برگزاری این گونه نشست ها در خارج از مرزهای عراق به معنی بازگشت مجدد به پله اول مرزبندی های فرقه ای است.
صوت العراق افزوده است كه به رغم همه فشارهایی كه محور تركی – قطری برای موفقیت نشست استانبول اعمال كرد اما این نشست نتوانست همه فهرست های انتخابی عرب سنی پیروز انتخابات 22 اردیبهشت ماه را با خود همراه كند.
به اعتقاد این خبرگزاری یكی از علل این امر، وابستگی و گرایش برخی از جریان ها و رهبران سیاسی عرب سنی به محور سعودی – اماراتی است.
سایت خبری – تحلیلی وان نیوز معتقد است كه اغلب رهبران سیاسی عرب سنی در حال حاضر تمایل به همكاری بیشتر با محور تركی – قطری دارند زیرا منافع مشترك بیشتری با این محور در مقایسه به محور سعودی – اماراتی دارند.
برهمین اساس با توجه به این كشش بیشتر سیاسیون عرب سنی به سمت محور تركی – قطری، رسانه های سعودی به منظور تخریب آن، از نشست استانبول به عنوان نشست 'اخوانی ها' (اخوان المسلمین) یاد كرده اند.
به رغم این، گزارش ها حاكیست كه جریان های حاضر در نشست استانبول به منظور جلوگیری از تشتت بیشتر در داخل بیت سیاسی عرب سنی، اقدام به برگزاری نشست بعدی در بغداد كردند بدون اینكه نتیجه مشخصی به جز تاكید بر ضرورت تشكیل یك ائتلاف یكپارچه نیروهای سنی داشته باشد.

***حاضران در نشست استانبول
نشست استانبول در برگیرنده تعدادی از رهبران سیاسی عرب سنی بود كه در طول 15 سال گذشته به نوعی خود را نماینده سیاسی بافت عرب سنی معرفی كرده اند و كارشناسان معتقدند كه كارنامه این افراد در طول 15 سال گذشته قابل دفاع نیست.
حضور داعش در استان های عرب سنی و ویرانی و تخریبی كه این استان ها در نتیجه جنگ با داعش شاهد آن بوده و آوارگی میلیون ها نفر از اهالی این استان ها از جمله كارنامه ناموفق این رهبران سیاسی عرب سنی یاد می شود كه به اعتقاد كارشناسان به دلیل از دست دادن پایگاه اجتماعی داخلی، به دنبال تقویت مواضع داخلی خود با تكیه بر عنصر خارجی هستند.
'سلیم الجبوری' رییس پارلمان سابق، 'خمیس الخنجر' رییس جریان موسوم به 'پروژه عربی عراق'، 'اسامه النجیفی' معاون رییس جمهوری، 'سعد البزاز' مالك رسانه های 'الشرقیه' و روزنامه بین المللی 'الزمان'، 'احمد الجبوری' استاندار صلاح الدین و 'جمال الكربولی' رهبر حزب 'الحل' مهمترین چهره های حاضر در نشست استانبول ذكر شده اند.
برخی از شخصیت های عرب سنی با توجه به انتقادات گسترده ای كه از داخل و از محور سعودی – اماراتی به این نشست شده كوشیده اند كه از اهمیت این نشست بكاهند و آن را صرفا نوعی نشست مشورتی تعبیر كنند.
'علی الضجری' از نمایندگان سابق عرب سنی در پارلمان عراق گفته است كه این نشست یك اجلاس عمومی برای همه جریان های سیاسی عرب سنی نبوده و فقط صرفا برای هماهنگی پاره ای مواضع در ائتلاف آینده واحد عرب های سنی كه قرار است شكل بگیرد، بوده است.

** در نشست آنكار چه گذشت؟
طبق گزارش ها، در نشست اخیر احزاب سنی عراق در آنكارا مسائل مهمی از جمله تاسیس یك ائتلاف واحد عرب سنی به رهبری 'خمیس الخنجر' برای مذاكره با دیگر جریان های شیعی و كرد و معرفی نامزد ریاست آینده پارلمان كه سهم عرب های سنی است، به علاوه توزیع پست های وزارتی بحث و گفت وگو شده است.
بر همین اساس، ائتلاف دولت قانون به رهبری نوری المالكی در واكنش به معرفی الخنجر به عنوان رییس ائتلاف واحد عرب سنی گفته است كه حاضر نیست با كسی كه متهم به حمایت از تروریسم است، سر یك میزمذاكره بنشیند.
الخنجر به صراحت در سطح رسانه ها در برهه (2014 – 2015) كه داعش یك سوم خاك عراق را اشغال كرده بود، به حمایت از این گروه تروریستی می پرداخت.
گزارش رسانه های عراق، در این نشست توافق شده است هر گروهی كه پست ریاست پارلمان را می برد از داشتن سهم در پست های وزارتی محروم می شود.
برهمین اساس نام هفت نامزد شاخص برای ریاست پارلمان مطرح شده كه شامل 'محمد الحلبوسی' (استاندار فعلی الانبار)، ، 'ظافر العانی' (ائتلاف قرار)، 'محمد تمیم' (ائتلاف القوا)، 'محمد الكربولی' (حزب الحل)، 'اسامه النجیفی' (ائتلاف قرار)، 'خالد العبیدی' (وزیر دفاع سابق و رهبر ائتلاف انتخابی بیارق الخیر) و 'طلال الزوبعی' (ائتلاف قوا) مطرح شده است.
طبق این گزارش در تقسیم پست های وزارتی نیز اینگونه توافق شده است كه سهم ائتلاف القرار وزارتخانه های كشاورزی و آموزش پرورش و سهم ائتلاف الوطنیه به رهبری 'ایاد علاوی' وزارتخانه های تجارت و برنامه ریزی و سهم ائتلاف انتخاباتی جمال الكربولی وزارتخانه های دفاع و صنایع باشد.
نام احمد الجبوری استاندار صلاح الدین نیز به عنوان نامزد احتمالی تصدی پست وزارت دفاع آینده عراق مطرح شده است.
با وجود این، ائتلاف بیارق الخیر در اولین واكنش با توجه به ذكر نام رهبر این ائتلاف در بین نامزدهای احتمالی ریاست پارلمان نسبت به آن موضع گرفته و تصریح كرده است كه جزئی از این ائتلاف جدید نیست.
رهبران سیاسی گردآمده در استانبول بر ائتلاف واحد خود نام 'ائتلاف محور عراق' نهاده اند و گفته می شود كه الخنجر رهبری آن را در مذاكرات آینده بر عهده دارد اما ائتلاف بیارق الخیر گفته است كه سرنوشت این ائتلاف جدید، چیزی جز شكست نخواهد بود.
این موضع بیارق الخیر و مواضع دیگری جریان های سیاسی عرب سنی نسبت به نشست استانبول به باور كارشناسان، نشانه شكست این نشست تلقی می شود.
برخی معتقدند كه نشست اخیر استانبول در تكمیل نشست های سابق رهبران عرب سنی كه قبل از انتخابات در آنكارا تحت عنوان نشست اول و دوم آنكارا در 9 مارس و 15 ژوئن 2017 (19 اسفند 95 و 25 خرداد 96) برگزار شد، صورت گرفته است.
در نشست های 1 و 2 آنكارا همین رهبران سیاسی حضور داشته اند كه در نشست استانبول نیز بوده اند با این تفاوت كه در آن نشست ها، رافع العیساوی و طارق الهاشمی دو رهبر سیاسی متهم به تروریسم و تحت تعقیب دستگاه قضایی عراق نیز حضور داشتند.
در آن نشست ها هماهنگی ها و برنامه ریزی های گروه های سیاسی عرب سنی برای پیروزی در انتخابات 22 اردیبهشت ماه 97 صورت گرفت كه به رغم همه برنامه ریزی ها، به اعتقاد كارشناسان، همه جریان های عرب سنی به دلیل از دست دادن پایگاه اجتماعی، با شكست سنگین در انتخابات مواجه شدند.
در حالی كه عرب های سنی در انتخابات 2014 بیش از 70 كرسی داشتند در این دوره از انتخابات (2018) تعداد كرسی هایی كه از ائتلاف های انتخاباتی عرب سنی به دست آورده اند به 40 كرسی نمی رسد.
این درحالیست كه با جمع كردن كرسی های ائتلاف های انتخاباتی عرب های سنی با نامزدهای مستقل سنی كه در ائتلاف های غیر فرقه ای به دست آورده اند، به 52 كرسی می رسد كه بازهم از آمار 2014 پایین است و به اعتقاد كارشناسان، روی گردانی شدید جامعه سنی از جریان ها و رهبران سیاسی عرب سنی را نشان می دهد
با این وجود رهبران عرب سنی همچنان اصرار دارند كه سرنوشت سیاسی و آینده بافت و مناطق سكنای عربی سنی عراق را بین برزخی میان محورهای سعودی و تركیه معلق قرار دهند.
خاورم *353*380*