قالي بند ريحان خمين روايتِ گره عشق بر تار و پود هنر

به گزارش ايرنا، فرش دستباف براساس شواهد تاريخي، صنعت دستي آميخته با هنرمندي مردم ايران زمين است كه قدمتي بالغ بر 2 هزار و 500 سال دارد.
بنابر آمار گمرك جمهوري اسلامي ايران در 10 ماه پارسال، 336 ميليون دلار فرش دستباف از كشور به مقصد بازارهاي جهاني صادر شده كه رشد 23 درصدي نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن دارد.
فرش بافي در استان مركزي قدمتي 200 ساله دارد و بيشتر كشورهاي دنيا، فرش ساروق استان مركزي را به خوبي مي شناسند و هنوز زيراندازهاي دستباف اين منطقه مورد توجه هنردوستان جهان است.
قالي بند ريحان، ليليان و گليم نقش برجسته در خمين روايت دسترنج مردماني بي ادعا و سخت كوش است كه از پس دارهاي سفيد، روزگار مي گذرانند و هنر اصيل ايراني را به رخ جهانيان مي كشند.
قالي ليليان و قالي بند ريحان قدمت ديرينه دارد و اين هنر اصيل در داخل و خارج كشور داراي مشتريان خاصي است كه هنر اصيل و ناب ايراني را ميهمان خانه هاي خود مي كنند.
شهرستان خمين دومين توليد كننده گليم نقش برجسته كشور بعد از ايلام است و اين صنعت دستي زيبا، با وجود اينكه نسبت به بافت ساير قالي ها قدمت كمتري دارد اما در دهه گذشته توانسته به عنوان ركني اشتغالزا در خمين مطرح باشد.
هنر گليم نقش برجسته با مزيت هاي اقتصادي بالا و طرح و نقشه متنوع به آساني مي تواند با يك مهارت آموزي به پايه اشتغالزايي تبديل شود اما نياز است كه شاغلان اين صنف زير چتر حمايتي موثر قرار گيرند.
اين روزها تار و پود قالي خمين در پيچ و خم مشكلاتي همچون بازار يابي و قيمت بالاي مواد اوليه غبار بي رونقي به خود گرفته و اگر احياي اين صنعت هنري ديرينه با دست هاي حمايتگر مسئولان و كارآفرينان دنبال نشود، نام و آوازه هنر اصيل خمين را بايد از موزه ها سراغ گرفت.
يكي از فعالان حوزه صنايع دستي در خمين گفت: صنايع دستي به خصوص قالي بافي از مساعدترين زمينه‌هاي اشتغال‌زايي در خمين است كه مي تواند به عنوان راه حلي براي رفع مشكل اشتغال جوانان مورد بررسي قرار گيرد.
تقي قاسمي گفت: اين هنر و صنعت اشتغالزا در شهرها و روستاهاي كوچك محل كسب درآمد براي تعداد بي شماري از خانواده ها محسوب مي شود و در گذشته زنان و دختران قالي باف خمين و روستاهاي آن بدون نقشه و با قدرت خلاقيت خود قالي هاي بند ريحان و قالي ليليان را مي بافتند.
اين فعال صنايع دستي افزود: قالي بافي فقط هنر نيست بله صنعتي است كه در گذشته بسياري از خانواده ها از طريق آن امرار معاش مي كردند اما بي رونقي بازار فروش، بسياري از كارآفرينان اين حوزه را خانه نشين كرده است.
يكي از بانوان كارآفرين خمين گفت: علاقه‌مندي به هنر فرش‌بافي و حفظ هنر سنتي خمين انگيزه‌اي شد تا در اين زمينه مشغول فعاليت شوم و پس از دريافت پروانه كارگاه قاليبافي را راه اندازي كنم.
مريم اكبري بيان كرد: هدفم از راه اندازي كارگاه قالي‌بافي كمك به رفع مشكل بيكاري به ويژه بانوان سرپرست خانوار است تا با كسب درآمد ناجي اقتصاد و معيشت خانواده شوند و گره هاي كور نيازمندي را با هر گره قالي از زندگي خود باز كنند.
وي ادامه داد: بازاريابي مهمترين مشكل قالي بافان اين شهرستان است و در صورت حمايت هاي لازم، فرش خمين مي تواند به عنوان راهكاري براي افزايش ارزش افزوده استان مركزي نقش آفرين باشد.
اكبري با بيان اينكه قالي بافان توقع زيادي از مسئولان ندارند، افزود: كارآفرينان حوزه فرش خمين انتظار دارند مسئولان توجه بيشتري به اين هنر نشان دهند و با حمايت هايي همچون مشوق هاي اقتصادي و تسهيلات كم بهره، بافنده را نسبت به ادامه كار خود دلگرم كنند.
وي اظهار كرد: به دليل مشكلات قانوني در بيمه قالي بافان و تمديد مجدد بسياري از قالي بافان بيمه خود را قطع كرده اند.
يك بانوي قالي باف ديگر نيز گفت: بسياري از قالي هاي توليد شده توسط بانوان كارآفرين خمين يا خريدار ندارد و يا به قيمت واقعي خريداري نمي شود.
مريم بهلولوند افزود: تنگناهاي بيمه اي و كم رونقي بازار و از سوي ديگر افزايش مواد اوليه توليد، عامل كمرنگ شدن فعاليت قالي بافي به خصوص در ميان جوانان شده است.
اين بانوي قالي باف ادامه داد: قالي بافان به اميد چتر حمايت بيمه وقت خود را صرف بافت قالي مي كنند اما با مشكلات موجود انگيزه آنها نيز از بين مي رد.
مسئول اتحاديه فرشبافان خمين نيز گفت: ارزش هر متر گليم نقش برجسته توليدي در خمين پنج ميليون ريال و هر متر مربع قالي دستبافت 10 ميليون ريال است كه با قيمت بالاي مواد اوليه به ويژه دستمزدهاي بالا صرفه اقتصادي كمي دارد.
زهرا عسگري افزود: زيراندازهاي سنتي توليدي در كارگاه هاي خمين با هزينه بالايي بافته شده اما بدون خريدار است و در صورت تداوم ركود بازار شاغلان اين حوزه با مشكلات جدي مواجه خواهند شد.
وي اظهاركرد: در هر كارگاهي از 10 تا 20 بافنده مشغول به كار بافت گليم يا قالي بود كه در سال هاي اخير به دليل كم رونقي بازار و ناتواني در پرداخت دستمزد برخي كارگاه ها با سه بافنده فعاليت دارند.
عسگري ادامه داد: توليد قالي و گليم در خمين رو به كاهش است به طوري كه پارسال هزار مترمربع انواع زيراندازهاي سنتي شامل گليم نقش برجسته و قالي در كارگاه هاي اين شهرستان بافته شد.
وي افزود: اين توليدها در پنج كارگاه فعال قاليبافي در خمين بافته شده است كه در مقايسه با مدت مشابه قبل ازآن به دليل ركود بازار فرش 20 درصد كاهش دارد.
مسئول اتحاديه فرشبافان خمين افزود: گليم نقش برجسته تلفيقي از فرش و گليم است كه به طور معمول در خمين در طرح هاي اسليمي، افشان و شاه عباسي توليد مي شود و اندازه هاي اين گليم ها نيز بيشتر روميزي، كناره و تابلويي است.
وي اظهار كرد: قالي هاي بافته شده در كارگاه هاي فعال و متمركز خمين نيز بيشتر با نقشه شاه عباسي، ليليان و بند ريحان توليد مي شود و قالي لچك ترنج ليليان خمين داراي شهرت جهاني است.
مسئول امور فرش اداره صنعت، معدن و تجارت خمين گفت: در اين شهرستان 12 كارگاه بافت گليم نقش برجسته و قالي فعال است كه در هر كارگاهي از 10 تا 20 بافنده قالي مشغول فعاليت هستند.
محمد طاهر محمدي افزود: ركود بازار قالي باعث بي انگيزه شدن بافندگان شده است و بافت فرش كه زماني نقش مهمي در اقتصاد خانواده ها به ويژه خانواده هاي روستايي داشت روز به روز كمرنگ تر شد.
وي ادامه داد: اكنون بيش از چهار هزار نفر به قالي بافي در اين شهرستان مشغول هستند كه از اين تعداد يك هزار و 300 قالي باف زير پوشش بيمه تامين اجتماعي قرار دارند.
وي با بيان اينكه ركود بازار و قيمت بالاي مصالح باعث شده بسياري از قالي بافها نتوانند حق بيمه خود را پرداخت كنند افزود: در سالهاي گذشته يك هزار و 700 نفر زير پوشش بيمه بودند كه به دليل مشكلات تاكنون 400 بيمه شده از چتر حمايتي بيمه تامين اجتماعي خارج شدند.
مسئول امور فرش اداره صنعت، معدن و تجارت خمين گفت: در سال هاي اخير قيمت مواد اوليه قالي و گليم نقش برجسته به طور چشمگيري افزايش يافته در حالي كه يك قالي روميزي با 2 ميليون ريال هزينه مواد اوليه سه تا سه و نيم ميليون ريال خريدار دارد.
محمدي گفت: براي حمايت از قالي بافات تسهيلات خود اشغالي پرداخت مي شود كه سال گذشته 130 قالي باف به بانك عامل معرفي شدند و از اين تعداد 78 قالي باف به طور مستقل و 18 كارآفرين براي دريافت تسهيلات كارگاهي به بانك هاي عامل معرفي شدند.
مسئول امور فرش اداره صنعت، معدن و تجارت خمين گفت: براي بازاريابي مناسب، تقويم نمايشگاهي استان هاي مختلف به قالي بافان اعلام مي شود تا محصولات خود را در اين نمايشگاه عرضه كنند.
معاون صنايع دستي ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان مركزي نيز گفت: قالي در بين زير اندازهاي دست باف از زير مجموعه ميراث فرهنگي خارج شده است و همه امور مربوط به تجارت، بيمه، صادرات و تسهيلات به سازمان صنعت، معدن و تجارت واگذار شده است.
قاسم كاظمي دهقي افزود: طرح هاي پژوهشي در ارتباط با قالي بند ريحان و قالي ليليان در خصوص باورها و اعتقادات در حال انجام است.
وي افزود: شهرستان خمين در استان مركزي رتبه نخست توليد گليم نقش برجسته را دارد و اين استان دومين توليد كننده گليم در سطح كشور است.
كاظمي بيان كرد: ركود بازار باعث كاهش توليد گليم نقش برجسته و فرش شده و بزرگترين عرضه كننده فرش دست بافت در استان مركزي بازار اراك است كه اكنون رونق چنداني ندارد.
معاون صنايع دستي ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان مركزي ادامه داد: براي بازار يابي و حمايت از هنرمندان بازارچه هاي صنايع دستي در حال احداث و راه اندازي است.
كاظمي افزود: چهار بازارچه در سطح استان راه اندازي شده و در خمين و شهر قورچي باشي نيز 2 بازارچه در حال احداث است كه به زودي بهره برداري مي شود.
وي ادامه داد: براي ساخت و راه اندازي هر بازارچه به 2 ميليارد و 500 ميليون ريال اعتبار نياز است كه اميد مي رود با تخصيص اعتبار در كميته هاي برنامه ريزي هر شهرستان بخشي از منابع مالي مورد نياز تامين شود.
كاظمي راهكار ديگر براي بازاريابي قالي و گليم نقش برجسته را برپايي نمايشگاه صنايع دستي بيان كرد و افزود: در 22 مرداد ماه امسال نمايشگاه سراسري در اراك برپا مي شود كه هنرمندان به ويژه بافندگان زيراندازهاي سنتي مي توانند توليدات خود را عرضه كنند.
وي گفت: نمايشگاه ديگري در تهران در شهريور ماه امسال به هنرمندان معرفي شده تا بتوانند محصولات توليدي خود را به فروش برسانند.
قالي بافي، گليم نقش برجسته، گليم بافي ساده ،جاجيم بافي، منبت و كنده كاري، معرق كاري، خراطي، پيكر تراشي، خاتم كاري، رودوزيهاي سنتي، سفالگري، كتابت و نگارگري، قلم زني روي مس، طراحي، تذهيب و ميناكاري از صنايع دستي خمين هستند.
7277/3075
گزارش از افسانه آروند