سازمان های مردم نهاد و كنترل ناهنجاری های اجتماعی

بسیاری از سازمان ‌های مردم ‌نهاد غیرانتفاعی هستند و بودجه آنها از طریق كمك‌های مردمی، سازمان‌ های دولتی و یا تركیبی از آنها صورت می گیرد، سازمان‌ های مردم‌ نهاد برای رسیدن به اهداف مختلفی فعالیت می‌كنند و معمولا در جهت پیشبرد اهداف اجتماعی اعضا در حركت هستند.
برای اطلاع از وضعیت سمن های اردبیل با شفیع شفیعی ، مدیركل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری و دبیر هیات نظارت بر سازمان های مردم نهاد استان اردبیل به گفت و گو نشستیم.

- به عنوان سوال نخست لطفا بفرمایید فلسفه شكل گیری سازمان های مردم نهاد چیست؟
** NGO یا به تعبیری سازمان های غیردولتی كه در اصطلاح امروزی با عنوان سازمان های مردم نهاد و سمن ها در ایران از آن یاد می شود سازمانی با شخصیت حقوقی مستقل، غیردولتی، غیرانتفاعی و غیر سیاسی است كه برای انجام فعالیت های داوطلبانه با گرایش فرهنگی، اجتماعی، مذهبی، بشردوستانه و بر اساس قانونمندی و اساسنامه مدون، رعایت چارچوب قوانین موضوعه كشور در اجرای مصوبه شماره 7862ت31281هـمورخ 08/05/1384 هیات محترم وزیران فعالیت می كند.
اطلاع رسانی و آگاه سازی عمومی (ارتباطات)، جلب مشاركت مردمی (بسیج عمومی)، جذب سرمایه ها و منابع كوچك مردمی (بسیج منابع)، ایجاد، گسترش و تقویت هماهنگی بین دولت و مردم، گسترش نظارت عمومی، ارزیابی فعالیت های دولت، افزایش بهره وری در استفاده از منابع و هنجارسازی از كاركردهای اساسی و فلسفه تشكیل سازمان های مردم نهاد (NGO) است. از میان كاركردهای فوق موضوع‹ ‹جلب مشاركت مردمی ›› ،‹‹بسیج منابع ››، نظارت عمومی و ارزیابی›› از اهمیت و جایگاه بالاتری برخوردار هستند.
ضرورت تشكیل سازمان های مردم نهاد ، آشنا ساختن گروهی از افراد جامعه با كلیه ویژگی های لازم برای همكاری در یك اجتماع كوچك است كه در زمینه ای خاص فعالیت می نمایند ، لذا تحقق این امر مشاركت عموم اعضای آن گروه و عموم مردم در برنامه های كلان توسعه كشور و همچنین ایجاد روحیه مسئولیت پذیری و همگرایی با ارزش های حاكم بر نظام اسلامی را در یك فرآیند عملی در آنها بوجود می آورد و آنها را برای ورود به فعالیت های جاری كشور و تصدی مناسب و مسئولیت های اجتماعی آماده می سازد.

- لطفا تعریفی از سازمان های مردم نهاد حوزه اجتماعی بیان كنید؟
** همان طوری كه مستحضرید سازمان های مردم نهاد در موضوعات مختلف با مدنظر قرار دادن ماهیت اصلی آنها یعنی غیردولتی ، غیرانتفاعی و غیر سیاسی بودن می توانند از دستگاه های صادر كننده پروانه فعالیت مجوز دریافت نمایند كه این موضوعات خود شامل حوزه های گوناگونی است و با توجه به رشته تخصصی و فعالیت تجربی افراد متقاضی سمن به آنها مجوز فعالیت صادر می گردد.
موضوع اجتماعی نیز یكی از مسائل اصلی فعالیت سازمان های مردم نهاد بوده كه خود شامل حوزه های آسیب های اجتماعی ، توسعه اجتماعی ، حمایت های اجتماعی ، خیریه و نیكوكاری ، خیریه مرتبط با فقرزدایی زیرساختی، زنان و خانواده، كودكان، جوانان، ورزش ، حقوق شهروندی و اقوام است.
در حالت كلی می توان گفت سازمان مردم نهاد اجتماعی سازمانی است كه با هدف فعالیت های اجتماع محور در سطح جامعه محلی ، استانی ، منطقه ای ، كشوری و یا بین المللی فعالیت می كنند و برای تحقق اهداف حوزه های اجتماعی مدنظر سمن خود نهایت تلاش خود را انجام می دهد تا با برقراری روابط اجتماعی تخصصی نسبت به شناسایی ، احصا و رفع موانع و مشكلات پیش رو و تعیین شاخص ها، اصول، آرمان ها و تحقق اهداف كوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت خود تلاش كند.

- نقش سمن های اجتماعی در كنترل و كاهش آسیب های این حوزه چیست؟
** آسیب های اجتماعی دربرگیرنده كلیه آسیب هایی است كه در سطح جامعه بصورت عینی قابل مشاهده بوده و وجدان جمعی و هنجارهای اجتماعی را تهدید نموده و لطمات جبران ناپذیری به افراد یك جامعه وارد می كند.
یكی از ماهیت های اصلی سازمان های مردم نهاد شناسایی آسیب ها، مقابله با تهدیدات، كنترل و كاهش معضلات و فرهنگ سازی صحیح در راستای مشاركت همگانی برای رفع موانع این حركات تاثیرگذار است.
بنابراین می توان گفت سازمان های مردم نهاد اجتماعی نقشی اساسی در زمینه ایجاد گفتمان و مشاركت مردمی برای كنترل و كاهش آسیب های این حوزه دارند و خواهند داشت.

- سمن های اجتماعی در پیشبرد اهداف سازمان ها چه نقشی ایفا می كنند؟
** با بررسی جوامع گوناگون و دولت های مختلف در سراسر جهان می توان به این نتیجه رسید كه دولت ها به تنهایی قادر به اداره كشور نبوده و تحقق این امر با مشاركت مردمی و نهادهای مدنی میسر خواهد بود.
به نظر بنده نقش سازمان های مردم نهاد اجتماعی در این امر به جهت ارتباط با اقشار مختلف جامعه و سازمان های دولتی و غیردولتی در راستای ایجاد وحدت برای همدلی، همفكری و هم افزایی در كمیت و كیفیت امورات اجتماع محور نقشی بی بدیل و مهم است و در صورت همكاری سازمان ها با این مجموعه های مردمی، علاوه بر كاهش هزینه ها منجر به تسریع در تحقق اهداف سازمانی خواهد بود.

- یك سمن تاثیر گذار چه شاخصه هایی باید داشته باشد؟
** مهم ترین ویژگی یك سازمان مردم نهاد ، مردمی بودن و غیردولتی بودن آن است، بنابراین یك سمن تاثیرگذار در وحله اول باید جایگاه مردمی خود را پیدا نموده و آن را حفظ نماید، در این صورت است كه می تواند با اتكا به مشاركت و پشتوانه مردمی علاوه بر عدم وابستگی به دولت و ارگانهای دولتی نسبت به تحقق اهداف خود قدم برداشته و دولت ها و نهادهای دولتی با توجه به جایگاه تاثیرگذار آن تشكل در سطح جامعه، نسبت به همكاری با آن سمن و عقد تفاهم نامه و برون سپاری مسئولیت های خود اقدام نمایند.
از طرفی یك سمن تاثیرگذار باید دارای برنامه مدون و مشخص برای دست یابی اهداف خود بوده و بتواند با اتكا به استعدادها، توانایی ها و داشته های خود و عدم وابستگی مالی در جهت نیل به اهداف تعیین شده قدم بردارد.

- سمن ها در كاهش آسیب های ناشی از اعتیاد چه نقشی دارند؟
** اعتیاد یكی از آسیب های اجتماعی محسوب می شود كه نقشی خانمانسوز در جامعه داشته و در اولویت اول آسیب های اجتماعی است، اعتیاد آسیب های جبران ناپذیری در جامعه بوجود می آورد.
سازمان های مردم نهاد در این موضوع در قالب حوزه های پیشگیری، درمان، ترك اعتیاد، فرهنگ سازی در راستای اجتماعی شدن مبارزه با مواد مخدر و مشاركت های اجتماعی پروانه فعالیت دریافت نموده و فعالیت های چشمگیری داشته اند.
اعتیاد سرمنشاء بسیاری از آسیب ها از جمله خشونت، طلاق، بی بند و باری ، فساد و فحشا است كه در این مورد نیز سازمان های مردم نهاد با تحت پوشش قراردادن خانواده معتادان بهبود یافته و یا درحال بهبود و سایر معتادان از بروز سایر آسیب ها در حد توان جلوگیری می نمایند.

- وضعیت سمن های اردبیل در حوزه ی اعتیاد چیست؟
** استان اردبیل به عنوان استان معین سازمان های مردم نهاد استان های شمالغرب كشور محسوب شده و از بعد كمی با وجود انجمن های تخصصی پیشگیری و درمان نیازمند افزایش تعداد سمن ها هستیم اما از بعد كیفی به جهت برگزاری برنامه ها، نشست ها و اقدامات تخصصی صورت گرفته جزو استان های موفق بوده و عملكردی مثبت نسبت به سازمان های دولتی دارند.
سازمان های مردم نهاد حوزه اعتیاد به عنوان شركای اجتماعی دولت به حساب آمده و دولت نیز با عقد تفاهم نامه های مربوطه و برون سپاری امورات همكاری مناسبی با نهادهای این حوزه برقرار نموده ولی با وجود این با توجه به كمبود موجود در این حوزه نیازمند ارتقای كمی و كیفی و حمایت های ویژه از این نهادهای مدنی هستیم.

- چه تعداد سمن در حوزه ی كنترل و كاهش آسیب های اجتماعی در اردبیل همكاری دارند؟
** در حوزه های مرتبط با موضوع اجتماعی تعداد 42 سازمان مردم نهاد فعال در استان مشغول فعالیت هستند كه با مدنظر قراردادن كنترل آسیب ها و احتساب سازمان های مردم نهاد خیریه این تعداد به 92 تشكل مردمی در حوزه های مختلف شامل می شود.
البته اكثر سازمان های مردم نهاد در حوزه های خود تشویق به فعالیت در موضوع كنترل و كاهش آسیب های اجتماعی شده اند كه برخی در این زمینه موفق عمل نموده اند.

- نیاز به گسترش سمن ها در چه مناطقی از اردبیل بیشتر احساس می شود؟
** اكثر سازمان های مردم نهاد در مركز استان مجوز فعالیت دریافت نموده اند و فرهنگ كار جمعی و مشاركت های اجتماعی در شهرستان ها نیازمند عزم جدی و درخواست مردمی برای ایجاد نهادهای مدنی است. البته موسساتی كه مجوز فعالیت در استان دارند می توانند دفاتر نمایندگی و یا شعب فعالیت خود را در سایر شهرستان ها ایجاد نمایند و این امر با اراده مردمی و حضور جوانان شهرستانی در عرصه ها و موضوعات مختلف فعالیت های تشكلی محقق خواهد شد.

- رویكرد سمن ها در حوزه كنترل و كاهش آسیب ها به چه سمتی باید حركت كند؟
** همانطوری كه گفته شد اولویت اول آسیب های اجتماعی در استان كنترل و كاهش آسیب اعتیاد است و در این حوزه ضعف اساسی از لحاظ حضور خیرین و مشاركت مردمی احساس می شود به همین جهت به نظر می رسد با برنامه ریزی مناسب و حمایت های دولتی و مردمی بتوان رویكرد سمن ها را برای كنترل و كاهش این آسیب كه سرمنشاء سایر آسیب هاست تغییر داده و عزم جدی برای ساماندهی معضل اجتماعی بوجود آورد.

- دستگاه های دولتی چگونه می توانند از سمن های تخصصی حمایت كنند؟
** به نظر می رسد سمن های تخصصی با ارائه عملكرد مناسب و اطلاع رسانی از توانمندی ها و استعدادهای موجود در تشكل خود در قالب كلیپ یا بروشور به نهادهای دولتی و برگزاری جلسات با مسئولین قدم اول را در جهت حمایت های تخصصی دستگاهها برداشته و مسئولان نیز با احصای اموراتی كه می توانند با مشاركت سمن ها و برون سپاری این امورات به نهادهای مدنی و تخصصی انجام دهند مسیر تعالی و پیشرفت را با مدنظر قراردادن داوطلبانه بودن، فرهنگ سازی و علاقه و اشتیاق تخصصی این قشر از جامعه طی نمایند. از طرفی نمایشگاه دستاوردها و توانمندی های سازمان های مردم نهاد كه 2 دوره از آن به نحو احسن در اردبیل با حضور مسئولان برگزار شده و سومین دوره آن در نیمه دوم مرداد در محل نمایشگاه بین المللی اردبیل برگزار خواهد شد فرصتی مناسب برای معرفی سازمان های مردم نهاد به مسئولان و عقد تفاهم نامه های تخصصی خواهد بود.
6016/ 7110