كشت گیاهان كم آبخواه مناسب اقلیم ابركوه است

به گزارش ایرنا، میزان آبدهی منابع آبی ابركوه در 20سال اخیر رو به كاهش است و در این مدت تعدادی از قنات ها یا كاریزهای آن به عنوان قدیمی ترین منبع آبی منطقه خشك شد و یا در حال خشك شدن هستند.
از مهمترین منابع آب های سطحی ابركوه می توان به رودخانه فصلی «گاشار»، « كاسه رود» و « هنشك» نام برد كه به مسیل یا رودخانه خشك معروف است .
در وب سایت فرمانداری آمده است: این شهرستان 5641 كیلومتر مربع مساحت دارد و ارتفاع آن از سطح دریای آزاد 1550متر است و از نظر توپوگرافی دشت ابركوه جزیی از فلات خشك مركزی ایران است.
به گفته بهره برداران و كارشناسان كشاورزی حفظ حیات با توجه به عرصه های بیابانی برای تامین امنیت پایدار در سكونتگاه های روستایی، آبادی ها و مناطق عشایری منطقه ضروری است.
در این ارتباط تنها راه كاهش مصرف آب ، كم كردن سطح زیركشت آبیاری غرقابی و افزایش توسعه كشت گیاهان كم آبخواه است كه مناسب با شرایط آب و هوایی منطقه است.
كشاورزان باید كم آبی و احتمال وجود تنش آبی را جدی بگیرند و ضمن توجه به هشدار كارشناسان جهاد كشاورزی و آب منطقه ای با كمك مسئولان نسبت به تغییر الگوی كاشت اقدام كنند و از كشت محصولات پر آبخواه جدا پرهیز كنند.
كشاورزان در 2 دهه اخیر با پدیده خشكسالی ، دست پنجه نرم می كنند و هر سال از میزان ذخایر آبی و بارندگی ها كاسته می شود، توسعه این پدیده حیات اقتصادی كشاورزان و روستاییان را به خطر انداخته است.
سالانه 140 میلیون مترمكعب آب در ابركوه برداشت می شود كه افزون بر 85 درصد آن صرف كشاورزی می‌شود و درخوش بینانه ترین حالت میزان بهره وری در آبیاری سنتی 35 تا 40 درصد است .
هم اكنون 648 حلقه چاه كشاورزی و 13 قنات، منابع تامین آب بخش كشاورزی دشت‌ های ابركوه و چاه‌گیر هستند و به دلیل خشكسالی بسیاری از قنات ها خشك شدند.
شوربختانه از 91 رشته قنات در اواخر سال های 1370 كه به 42 رشته كاهش یافت، هم اكنون به 13 مورد رسید.

** گلایه كشاورزان از كم آبی
یكی از كشاورزان ابركوه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار كرد: در حال حاضر میزان آبدهی منابع آب های زیرزمینی نسبت به سه دهه گذشته خیلی كاهش یافته است و نمی توان با آب محدود محصول پر آبخواه كشت كرد.
اكبر اكرمی افزود: بایستی با استفاده از مدیریت مصرف كه یكی از آنها اجرای طرح های آبیاری نوین است باید نسبت به برداشت آب همت كرد .
وی با افسوس می گوید: روزگاری ابركوه آب فراوان داشت، علاوه بر محصول های مختلف تولید می شد، هم اكنون تنها با آب محدود و با رعایت اصول فنی گیاهان كم آبخواه باید كاشته شود تا كشاورزی منطقه را زنده نگه داشت.

** خشكسالی مختص ابركوه نیست
محمد دهقان دیگر كشاورز ابركوهی اظهار كرد: پدیده خشكسالی مختص این شهرستان كه در منطقه بیابانی قرار دارد، نیست بسیاری از استان های جنوبی، حتی شمالی ، غربی، شرقی و مركز كشور با این پدیده روبرو هستند.
وی از ابركوه با عنوان قطب كشاورزی استان یزد یاد كرد و گفت: تنها راهكار مقابله با این چالش ، مدیریت برداشت آب ،مصرف و كشت محصول كم آبخواه است.
همچنین خلیل روشن یكی از بهره برداران گفته است: حوزه آبریز ابركوه در شمال فارس قرار دارد كه به دلیل برداشت های غیرمجاز از منابع آبی، حیات كشاورزی را با تهدید روبرو كرد .
وی براین باور است : یكی از راه های مدیریت برداشت آب توسعه سامانه های نوین آبیاری در مزارع و باغ ها و كاشت گیاهان كم آبخواه و گلخانه ای است.
وی می گوید: روزگاری ابركوه بیش از 250رشته قنات داشت كه بسیاری از این منابع اكنون خشك شدند و امروز 13 رشته قنات دایر است.
فرماندار و رئیس شورای حفاظت آب ابركوه هم با بیان اینكه این شهرستان با تبعات كم آبی روبروست ،گفت: كشاورزان برای كاشت محصول كم آبخواه و اجرای تغییر الگوی كشت تلاش كنند.
محمد كاظمی نسب به گزارشگر ایرنا، افزود: ادامه خشكسالی و افت سطح آب های زیرزمینی زنگ خطر را به صدا درآورده است، تنها راه حفظ كشاورزی موجود مدیریت برداشت و مصرف آب است.
وی با تاكید بر صرفه جویی این ماده حیاتی یادآور شد: بهره برداران با اجرای آبیاری قطره ای و بارانی در مزارع ، باغ ها و تغییر شیوه كشت محصول ، برداشت و مصرف آب را مدیریت كنند.
كاظمی نسب تاكید كرد: با اجرای سامانه هوشمند برداشت آب از پنج هزار و 500 لیتر در ثانیه به سه هزار و 500 لیتر در ثانیه در چاه های كشاورزی رسید.
به گفته وی تداوم 2دهه خشكسالی، برداشت بیش از حد آب در حوزه شمال فارس ، كاهش بارندگی، حركت آبهای شور به سمت چاه ها ، كشاورزی منطقه را تهدید می كند.
فرماندار ابركوه تصریح كرد: درخواست‌ جابه جایی و كف شكنی از اقدام های معمول اغلب مالكان چاه هاست كه بیش از 170مورد محل چاه ها تا 9 مرتبه تغییر كرد و در كنار هزینه های بالای حفاری ، نتایج قابل توجهی هم نداشت.
رئیس شورای حفاظت مناب آب ابركوه ادامه داد: افت سطح آب سفره‌ های زیر زمینی با توجه به اینكه در فصول بارندگی آب چندانی وارد سفره ‌ها نمی‌شود، در 30 سال گذشته به 21 متر رسید.
وی تصریح كرد: ایجاد 35 فروچاله ، به دلیل كسری یك میلیارد مترمكعب آب در آبخوان دشت ابركوه از دیگر آثار این پدیده است.

** عمق چاه ها به 330 متر رسید
مدیرجهاد كشاورزی ابركوه هم به ایرنا گفت: به دلیل افت سطح آب های زیرزمینی، عمق چاه ها به 330 تا 350 متری رسید و شرایط برای كاشت محصولات پر آب خواه فراهم نیست.
مهدی غیب الهی اظهار داشت: تغییر الگوی كشت و كاشت گیاهان كم آبخواه بهترین راهكار برای شرایط بحرانی است.
وی افزود: با توجه به شرایط آب و هوایی كشت زعفران و محصول گلخانه ای و گیاهان دارویی می تواند جایگزین محصول پرآبخواه شود.
غیب الهی سطح زیركشت این گیاه را 120 هكتار و متوسط تولید در هر هكتار را حدود پنج كیلوگرم محصول خشك ذكر كرد.
این كارشناس بخش كشاورزی ابركوه یادآورشد: گیاهان دارویی از جمله محصولات كم آبخواه و با ارزش اقتصادی هستند كه در سال زراعی 97-96 با 40 هكتار افزایش، سطح زیركشت به 200هكتار رسید.
غیب الهی این محصول را شامل زعفران ، نعناع فلفلی، شیرین بیان ، به لیمو، شوید و شنبلیله ذكر كرد.
وی پیش بینی كرد: با توجه به ارزش افزوده بالا، كم آبخواه بودن و استقبال كشاورزان سطح زیركشت گیاهان دارویی در سال زراعی آینده در ابركوه به 500 هكتار برسد.

** اجرای آبیاری نوین در سه هزار هكتار
وی افزود : كشاورزان با توجه به محدودیت آب و با هدف بهره وری و افزایش درآمد بیشتر با كمك بلاعوض دولت تاكنون در سه هزار هكتار اراضی طرح آبیاری بارانی و قطره ای را اجرا كردند وبهره وری مصرف آب در باغ ها و مزارع به 84 درصد افزایش یافت .
حسن زارع مسئول تولیدات گیاهی مدیریت جهاد كشاورزی ابركوه هم یادآور شد: كشت محصول پرآبخواه مثل بادمجان و هنداونه نه تنها در این شهرستان بلكه دیگر مناطق استان یزد مقرون به صرف نیست.
به گفته رئیس منابع آب ابركوه 17 میلیون متر مكعب آب در بخش كشاورزی با نصب كنتورهای حجمی هوشمند بر روی چاه ها صرفه جویی شد.
محمد علی شرافت منابع آبی منطقه را 648 حلقه چاه كشاورزی و 10رشته قنات فعال ذكر كرد و افزود: قبل از نصب كنتور هوشمند سالانه 157 میلیون مترمكعب آب از چاه ها برداشت می شد كه این عدد به 140 میلیون متر مكعب رسید.
وی بابیان اینكه یكی از راه های مدیریت آب نصب كنتورهای حجمی هوشمند است ، اظهار كرد: این طرح با همكاری مدیریت توزیع برق و مشاركت كشاورزان ازسال 1393 اجرا شد كه تاكنون 85 درصد چاه ها به این سیستم مجهز شدند.
این مسئول به یك میلیارد و یك میلیون متر مكعب بیلان منفی آب اشاره كرد و گفت: كمبود آب بسیار جدی است و كشاورزان نسبت به استفاده از آبیاری نوین برای مقابله با كم آبی و بی آبی تلاش كنند.

** افت 66سانتی متر سطح آب های زیرزمینی
شرافت با بیان اینكه 66سانتی متر سطح آب های زیرزمینی دشت ابركوه افت كرد، ادامه داد: در سال زراعی 97- 96 با اجرای طرح خاموشی چاه های كشاورزی در فصل زمستان 16.7میلیون متر مكعب آب صرفه جویی شد.
35 درصد اشتغال مردم ابركوه وابسته به فعالیت های كشاورزی ، دامداری و دامپروری است و هفت هزار و 500 خانوار از این طریق امرار معاش می كنند.
سطح زیركشت محصول زراعی و باغی شهرستان 15هزار هكتار است كه سالانه 190هزار تن محصول كشاورزی و دامی تولید و بخشی از هزینه های زندگی خود را تامین می كنند.
مركز شهرستان 53 هزار نفری ابركوه در 140 كیلو متری جنوب غربی شهر یزد قرار دارد.
سازمان جهاد كشاورزی یزد چندی قبل زمین های قابل كشت استان را 170هزار هكتار ذكر كرد كه به دلیل كاهش بارندگی، افت سطح آب های زیرزمینی و مقرون به صرفه نبودن فعالیت در این بخش و مهاجرت جمعیت از روستاها و توسعه كشت گیاهان كم آبخواه هم اكنون 116هزار هكتار آن به كشت انواع محصول زراعی و باغی اختصاص دارد.
7540/ 2047/