اقلیم این شهرستان نه تنها گرم و خشک است بلکه به دلیل کم آبی و افت سطح منابع آبهای زیرزمینی که حوزه آبریز آن در شمال فارس قرار دارد، روبروست و آبدهی منابع آبی در ۲۰ سال اخیر کاهش یافت و ۳۰ رشته قنات نیز خشک شد.
به گفته بهره برداران و کارشناسان حفظ اقتصاد کشاورزی این منطقه با توجه به عرصه‌های بیابانی برای تامین امنیت پایدار در سکونتگاه‌های روستایی، آبادی‌ها و مناطق عشایری ضروری است و تنها راه کاهش مصرف آب به عنوان با ارزش ترین ماده حیاتی در مناطق بیابانی،کاهش سطح زیرکشت از آبیاری غرقابی به نوین و افزایش توسعه کشت گیاهان کم آبخواه است .
با توجه به محدودیت منابع آبی، لزوم صرفه جویی و اتخاذ راهکارهای جدید، خبرنگار ایرنا در ابرکوه اقدام به برگزاری میزگردی با حضور فرماندار، معاون سیاسی و امنیتی فرمانداری مدیران آب منطقه‌ای ، آب و فاضلاب شهری(آبفا) و آب و فاضلاب روستایی (آبفار) و توزیع برق کرد.
آب شرب از سوی شرکت‌های آبفار و آبفار از ۳۱حلقه چاه عمیق و ۲ رشته قنات تامین و نیز منابع آبی ۱۵ هزار هکتار از باغ‌ها و اراضی زراعی به میزان ۱۴۰ میلیون مترمکعب در مدت ۱۰ ماه از ۶۶۲ حلقه چاه و ۱۳ رشته قنات تأمین می‌شود.
کشت های قدیمی و غرغابی جوابگو نیست
رئیس شورای حفاظت منابع آب ابرکوه با اشاره به تبعات خشکسالی در ۲۵ سال گذشته متوسط بارندگی استان را ۹۳ میلیمتر و ابرکوه را ۶۴ میلیمتر در شرایط مناسب بارندگی در سال های اخیر ذکر کرد.
محمد کاظمی نسب افزود: به دلیل برداشت بی‌رویه و غیراصولی از آبهای زیرزمینی و تداوم پدیده خشکسالی، سطح آبهای زیرزمینی منطقه دچار افت شده است.
فرماندار ابرکوه ادامه داد: کاهش بارندگی و روند افت سطح آبهای زیرزمینی باعث شد در کنار کم‌آبی، آبهای شور از کفه ابرکوه به سمت آبخوان‌های منطقه حرکت کند که شوری و تلخی آب چاه‌های کشاورزی را دو چندان کرده است.
وی با بیان تبعات پدیده خشکسالی، ایجاد ۳۶ فروچاله ، فرونشست زمین و خشک شدن قنات‌ها، مدیریت آبهای زیرزمینی را اجتناب‌ناپذیر کرده است.
کاظمی نسب بیان کرد: با توجه به اینکه در فصول بارندگی آب چندانی وارد سفره‌ها نمی‌شود، افت سطح آبهای زیرزمینی در ۳۰ سال گذشته به ۲۰ متر رسیده است.
فرماندار ابرکوه با قدردانی از بهره‌برداران و همکاری اعضای شورای حفاظت منابع آب تاکید کرد: از سال ۱۳۹۵، کشاورزان با مشارکت در طرح خاموشی موقت چاه‌ها در مدیریت برداشت آب حضور فعالی داشته‌اند.
به گفته وی با اجرای طرح خاموشی ۳۰ روزه چاه‌ها در سال ۹۵، ۱۵ میلیون مترمکعب و ۴۵ روزه در سال ۱۳۹۶، ۱۶.۷ میلیون مترمکعب و ۲ ماهه در سال ۱۳۹۷ حدود ۲۰ میلیون مترمکعب در مصرف آب صرفه‌جویی شد.
کاظمی نسب خاطرنشان کرد: برنامه‌های خوبی توسط مدیریت جهاد کشاورزی برای استفاده و بهره وری مناسب در دستور کار قرار دارد .
به گفته فرماندار ابرکوه، طرح‌های آبیاری نوین با کمک‌های بلاعوض دولت، توسعه کشت گلخانه‌ای ، ترویج کشت گیاهان کم آبخواه شامل پسته ، زعفران و گیاهان دارویی بخشی از طرح‌هاست که با مشارکت کشاورزان و مدیریت جهاد کشاورزی در حال اجراست.
رئیس شورای حفاظت منابع آب ابرکوه تاکید کرد: در بحث تامین آب شرب مشکلی وجود ندارد و برای تامین و ذخیره‌سازی آب طرح‌هایی همچون ساخت منبع ذخیره آب و اصلاح شبکه‌های توزیع در برنامه اداره‌های آب فاضلاب شهرستان قرار دارد.
نقش رسانه‌ها در مدیریت مصرف
همچنین علی اکبر اسحاقی معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی فرمانداری ابرکوه با اشاره به لزوم همکاری مسئولان و مردم در مصرف درست انرژی ، افزود: با توجه به سرعت انعکاس اخبار و رویدادهای شهرستان از سوی ایرنا ، این رسانه همواره در پیشرفت امور و خدمت رسانی به مردم در کنار مسئولان قرار دارد.
وی بیان کرد: مصرف انرژی باید مدیریت شود، مسئولان و مردم این موضوع را سرلوحه کارهای خود قرار دهند و اگر انرژی را مدیریت کنیم در واقع به ایجاد اشتغال کمک کرده‌ایم .
معاون فرمانداری ابرکوه با بیان اینکه منابع آبهای زیرزمینی عمدتا از حوزه شمال استان فارس تغذیه می‌شود، اظهار کرد: به دلیل برداشت بی رویه در بالادست توسط کشاورزان آن استان، خطر کم آبی این شهرستان را تهدید می‌کند.
اسحاقی تصریح کرد: اتخاذ تدابیر اصولی که بهترین آن طرح توسعه آبیاری نوین و تغییر الگوی کشت انواع محصول زراعی و باغی است باید مورد توجه باشد.
وی بابیان اینکه ، تغییر الگوی کاشت از جمله برنامه‌های کلیدی دولت است ، افزود: خوشبختانه این موضوع در برنامه ششم توسعه مورد تاکید دولت قرار دارد.
معاون فرمانداری ابرکوه افزود: کشاورزان هرآنچه در توان داشتند در طرح خاموشی چاه‌ها و مدیریت برداشت آب ، همراهی و همکاری کردند.
اسحاقی بابیان اینکه هرچند سال گذشته شاهد برخی نگرانی‌ها در مورد مدت‌زمان اجرای طرح خاموشی چاه‌ها بودیم، اضافه کرد: در چند سال گذشته با خاموشی چاه‌ها برداشت آب در بخش کشاورزی به نحو مطلوبی مدیریت شد.
ابرکوه یکی از ۱۴ دشت ممنوعه استان یزد
همچنین به گفته دبیر شورای حفاظت منابع آب ابرکوه، نقش رسانه‌ها برای احیاء و تعادل بخشی آب و فرهنگ سازی و مشارکت مردم و کشاورزان در مدیریت برداشت بسیار تاثیرگذار است .
محمدعلی شرافت افزود: طرح تعادل بخشی آب ، مصوبه وزارت نیرو و شورای حفاظت منابع آب استان و شهرستان است.
وی با بیان اینکه ابرکوه یکی از۱۴ دشت ممنوعه یزد است ، ادامه داد: مدیریت مصرف آب کشاورزی از سال ۱۳۹۳ و در راستای اجرای دستورالعمل‌های طرح احیاء و تعادل بخشی وزارت نیرو به اجرا درآمد .
شرافت بابیان اینکه یکی از راه‌های مدیریت درست مصرف آب نصب سامانه‌های حجمی هوشمند است ، اظهار کرد: طرح یادشده که با همکاری مدیریت توزیع برق و مشارکت کشاورزان اجرا شد که تاکنون ۹۵ درصد چاه‌ها به این سامانه مجهز شدند.
شرافت افزود: برداشت آب در بخش کشاورزی قبل از نصب کنتور هوشمند، سالانه ۱۵۷ میلیون مترمکعب بود ، که این عدد با ۱۷ میلیون مترمکعب صرفه جویی به ۱۴۰ میلیون متر مکعب رسید.
دسترسی ساکنان ۳۴ روستا به آب آشامیدنی
همچنین رئیس آب و فاضلاب روستایی ابرکوه با اشاره به تبعات ۲ دهه خشکسالی و بارندگی خوب در اوایل سال ۹۸ اظهار کرد: ساکنان ۳۴ روستا دارای آب آشامیدنی سالم هستند.
مجید دشتی اظهار کرد: آب شرب روستاها از مناطق بالادست با ۲۲۳ کیلومتر خط انتقال از ۱۷ حلقه چاه و ۲ رشته قنات و ۲۷۳ کیلومتر شبکه توزیع تامین می‌شود.
وی با بیان اینکه از سال ۱۳۷۶ تامین آب شرب روستاها به شبکه آبفار واگذار شد، اظهار کرد: در این مدت ۲۰ حلقه چاه خشک شد و برای تامین آب طرح جابه جایی حفر چاه در دستورکار قرار گرفته است.
وی ادامه داد: برای تأمین آب روستاها پارسال مخزن هوایی بتنی با حجم ۱۰۰ مترمکعب در شهر مهردشت با ۶ میلیارد و ۲۰۰ میلیون ریال هزینه ساخته شد.
دشتی ادامه داد: با هدف جلوگیری از نوسان فشار آب در شبکه توزیع و استمرار توزیع در هنگام حوادث و تأمین فشار مناسب در شبکه به زودی عملیات ساخت ۲ باب مخزن بتنی با هزار و ۵۰۰ مترمکعب در روستاهای ده عرب و شهرآباد آغاز می‌شود.
این مسئول آب روستایی ابرکوه اضافه کرد: برای این طرح ۲۳ میلیارد ریال بودجه از محل اعتبار استانی تأمین شد و امسال با هدف استاندارد سازی ۷۳۴ کنتور خراب خانوارهای روستایی تعویض شد.
آب شرب ۱۲ هزار و ۸۳۶ مشترک روستاهای از طریق ۱۶ حلقه چاه و ۲ رشته قنات تأمین می‌شود.
مشارکت مردم در صرفه جویی آب
همچنین مدیر امور آب و فاضلاب شهری ابرکوه با اشاره به اینکه ۱۰۰ درصد جمعیت ۳۰ هزار نفری این شهر به آب بهداشتی دسترسی دارند ،گفت: مردم در صرفه جویی آب همکاری خوبی دارند و به خوبی از این مایه حیاتی استفاده می‌کنند.
« سیدمحسن پورسید» با اشاره به اینکه قسمتی از شبکه توزیع آب شرب شهر فرسوده است، اظهار کرد: برای جلوگیری از هدر رفت آب ،سه هزار و ۴۸۵ متر شبکه توزیع ، اصلاح و بازسازی شده است.
وی بابیان اینکه روزانه آزمایش کیفیت پایش آب انجام و سیستم گندزدایی نوین انجام می‌شود ، اظهار کرد : با کلرسنجی به موقع آب شرب سالم و بهداشتی تحویل مردم می‌شود.
پورسید همچنین یادآور شد: تعدادی از چاه‌ها و مخازن ذخیره تامین آب شرب علاوه بر تجهیز « تله متری» به دوربین مدار بسته هم تجهیز شد و سه روستا تحت پوشش آب و فاضلاب شهری قرار دارد.
آب شرب جمعیت ۳۰ هزار نفری شهر ابرکوه با ۱۳ هزار و ۴۷۰ مشترک از طریق ۱۵ حلقه چاه ، با ۱۰۲ کیلومتر خط انتقال و ۱۹۴ کیلومتر شبکه توزیع تامین می‌شود.
پورسید اضافه کرد: پارسال ۲ میلیون و ۶۱۰ هزار مترمکعب آب استحصال و توزیع شده است .
همکاری پنج درصد کشاوران در اوج پیک مصرف برق
مدیر توزیع اداره برق ابرکوه هم به بحث مصرف انرژی اشاره کرد و گفت : پنج درصد کشاورزان در طرح اوج پیک مصرف، برق چاه‌ها را خاموش می‌کنند.
ابوالفضل اکرمی افزود: برای صرفه جویی و بهره وری بیشتر در انرژی با توقف فعالیت‌های چاه‌های کشاورزی از ساعت ۱۲ تا ۱۶ هر روز، کشاورزان می توانند بقیه ساعت‌های روز از برق رایگان استفاده کنند.
وی بابیان اینکه سه واحد صنتعی در اجرای این طرح همکاری دارند، اظهار کرد: این دستورالعمل وزارت نیرو ، برای بهره‌مندی کشاورزان و صنعتگرانی که از ۱۵ خرداد تا ۱۵ شهریور در اجرای طرح همکاری دارند، تعریف شده است.
به گفته وی ۶۵ درصد انرژی برق مصرفی ابرکوه مربوط به بخش کشاورزی است.
مدیر توزیع برق ابرکوه تصریح کرد: با فعالیت‌های انجام شده در توسعه، نگهداری و بهینه‌سازی شبکه توزیع برق مناطق شهری و روستایی این امر باعث کاهش تلفات انرژی الکتریکی، افزایش قابلیت اطمینان خطوط برق رسانی، ارتقای پایداری شبکه‌ها و کاهش خاموشی شده است.
اکرمی بابیان اینکه، مشترکان از سه پست فوق توزیع برق با قدرت منصوبه ۹۰ مگاولت آمپر تغذیه می‌کنند، اضافه کرد: ۶۰ درصد از قطعی برق و یک درصد تلفات شبکه توزیع نسبت به پارسال کاهش یافته است.
تعداد مشترکان برق ابرکوه ۲۷ هزار و ۵۰۰ مشترک است.
پرداخت تسهیلات بلاعوض به کشاورزان
همچنین مدیر جهاد کشاورزی ابرکوه اظهار کرد: به دلیل افت سطح آبهای زیرزمینی، عمق چاه‌ها به ۳۵۰ متر رسیده و با شرایط کنونی برداشت آب برای کاشت محصول پر آبخواه مانند هندوانه و غرغابی به صرفه نیست.
مهدی غیب الهی اظهار کرد: تغییر الگوی کشت و کاشت گیاهان کم آبخواه بهترین راهکار برای شرایط کم آبی است و با توجه به شرایط آب و هوایی کشت زعفران و محصول گلخانه‌ای و گیاهان دارویی می‌تواند جایگزین محصول پرآبخواه شود.
این کارشناس بخش کشاورزی ابرکوه یادآور شد: گیاهان دارویی از جمله محصولات کم آبخواه و با ارزش اقتصادی است که در سال زراعی ۹۸-۹۷ با ۵۰ هکتار افزایش، سطح زیرکشت به ۲۵۰ هکتار رسیده است.
وی یادآور شد: توسعه کاشت محصول گلخانه ای ،گیاهان دارویی و همچنین اجرای طرح‌های آبیاری نوین در دستور کار این نهاد است و برای اجرای این طرح‌ها تسهیلات بلاعوض وکم بهره به کشاورزان و متقاضیان پرداخت می شود.
آبیاری نوین در چهار هزار هکتار اراضی و باغ‌ها
وی افزود : کشاورزان با توجه به محدودیت آب و با هدف بهره وری و افزایش درآمد بیشتر با کمک بلاعوض دولت از سال ۱۳۷۳ تاکنون در چهار هزار هکتار اراضی طرح آبیاری نوین اجرا شد و بهره وری مصرف آب در باغ‌ها و مزارع به ۸۴ درصد افزایش یافته است .
غیب الهی افزود: در همین ارتباط و در فرایند برنامه ۱۰ ساله ، سالانه هزار هکتار اراضی کشاورزی به سیستم های آبیاری نوین تجهیز می‌شود.
مدیر جهاد کشاورزی ابرکوه گفت: کشاورزان با اجرای طرح آبیاری نوین(قطره‌ای، بارانی و تیپ) در باغ ها و مزارع و همچنین اصلاح الگوی کشت محصول ، برداشت آب را مدیریت کنند.
وی اظهار کرد: بهترین فرایند آبیاری در مزارع و باغ‌ها در فصل تابستان آبیاری در زمان خنکی هوا است.
غیب الهی، یادآور شد: ابرکوه ۲۰۰ سال قبل ۱۲۰ رشته قنات داشت که به دلیل کاهش بارندگی، در ۴۰ سال گذشته این تعداد به ۹۱ رشته کاهش یافت و هم اکنون از این تعداد ۱۳ رشته قنات دایر است.
وی کاهش کشت محصول کشاورزی پر آبخواه تا ۳۰ درصد ، اجرای ۵۴ طرح آبیاری نوین در هزار هکتار در سال زراعی جاری، پرداخت تسهیلات بلاعوض به متقاضیان کشت محصول گیاهان دارویی و گلخانه‌ای را از جمله اقداماتی دانست که برای مدیریت مصرف آب انجام شده است.
جابجایی و کف کشی برخی چاه‌ها به خاطر کم آبی
حسن فلاح زاده یکی از کشاورزان منطقه هم به ایرنا گفت: به دلیل کم‌آبی با جابه جایی و کف کشی تعدادی از چاه‌ها ،برداشت آب در برخی چاه‌ها از عمق ۳۵۰ متری از ۲۵ لیتر به ۱۳ لیتر در ثانیه کاهش یافته است .
مرکز شهرستان ۵۵ هزار نفری ابرکوه در ۱۴۰ کیلومتری جنوب غربی شهر یزد قرار دارد.
۷۵۴۰/ ۲۰۴۷
نظر شما