به گزارش روز شنبه ایرنا، هنگامی كه توافق برجام میان جمهوری اسلامی ایران و گروه موسوم به 1+5 در 23 تیر 1395به نتیجه رسید، همه كشورهای طرف این توافق، متعهد به اجرای متوازن تعهدات در قبال برجام و در قبال ایران شدند.
فرایندی كه در ژنو آغاز وسپس درلوزان سوییس استحكام یافت، نهایتا در هتل كوبورگ وین بابیانیه مشترك میان «محمدجواد ظریف» وزیرامورخارجه ایران و «فدریكا موگرینی» مسوول سیاست خارجی اروپا شكل رسمی به خود گرفت.
آنچه دردیپلماسی چندجانبه برجامی میان ایران و قدرت های بزرگ معنا یافت، ایجاد شرایط برد - برد یا به بیان دیگر، برقراری درك مشترك، توازن در تعهدات و تضمین های عینی از سوی همه طرف های این توافق بود. اما زمانی كه در 18 اردیبهشت امسال «دونالد ترامپ» رییس جمهوری آمریكا اعلام كرد، واشنگتن از این توافق خارج می شود، جهان دیپلماسی با شوك ناشی از این سیاست دولت آمریكا، با وضعیت تازه ای روبه رو شد؛ وضعیتی كه در آن یك كشور، یك گروه و حتی شخص تلاش می كند تا بنیان های یك اجماع بین المللی و جهانی را به مرز فروپاشی سوق دهد.
این در حالی است كه پس از دستیابی همه طرف ها به توافق برجام، شورای امنیت سازمان ملل به عنوان تنها مرجع سیاسی- امنیتی و حقوقی پاسداری ازامنیت و صلح بین‌المللی، با صدورقطعنامه 2231، به طور رسمی از این توافق حمایت و با گنجاندن آن درحقوق بین الملل، عمل به برجام را به صورت قانونی الزام آور كرد.
پس از خروج آمریكا از برجام، ایران و گروه كشورهای 1+4، در فاز عملیاتی وارد مرحله تازه ای شدند، مرحله ای كه با خروج دولت ترامپ از این توافق و تعلیق تعهدات برجامی این كشور، اروپا به عنوان شریك اقتصادی ایران بایستی نقش خود را به طور كامل ایفا می كرد.
با وجود اینكه بسته پیشنهادی اتحادیه اروپا به ایران در وضعیت پساخروج آمریكا، پس از حدود دو ماه ارایه و كمیسیون مشترك وزرای امورخارجه نیز در 15تیر برگزار شد، اما به نظر می رسد كه این بسته هنوز نتوانسته درخواست های ایران را تأمین كند به نحوی كه «حسن روحانی» رییس جمهوری اسلامی ایران نیز آن را مایوس كننده خواند.
همچنین، محمدجواد ظریف نیز روز پنجشنبه گذشته در گفت و گویی با شبكه تلویزیونی «یورونیوز» به نكات مهمی اشاره كرد كه نشان می دهد، اگرچه فضای همكاری های ایران و اروپا در برجام پساآمریكایی بهبود یافته اما اروپا هنوز راه طولانی برای ایجاد و شكل دهی به یك فرایند و زنجیره ای از تضمین های عینی دارد.
ظریف در این مصاحبه گفت:بسته‌ای دریافت كردیم كه رضایت بخش نبود. اكنون در حال همكاری با اروپایی‌ها هستیم. در حالی كه ما مشغول گفت وگو هستیم، همكاری‌ها در جریان است. برای آزمودن امكان [حفظ توافق] به اروپا فرصتی داده‌ایم. از سوی اروپا،شاهد تعهد سیاسی بوده‌ایم. ما شاهد اقدامات فنی بوده‌ایم كه ارایه شده اما اینها كافی نیست.
اما پرسش اساسی برای دستگاه دیپلماسی و بسیاری از ناظران سیاسی این است كه، تضمین های عینی اروپا در بسته پیشنهادی اروپا شامل چه مواردی خواهد بود؟آیا اروپا می تواند و می خواهد به تعهدات خود عمل كند؟ و پرسش مهمتر اینكه ایا اروپا حاضر است هزینه های بدعهدی آمریكا را برعهده گرفته و با دفاع از حیثیت بین المللی خود، به تداوم دیپلماسی چندجانبه كمك كند؟
درك این پرسش ها و پاسخ به آن، زمانی اهمیت پیدا می كند كه نخستین دسته از تحریم‌های آمریكا قرار است در مرداد ماه اجرا شود و چارچوب زمانی دیگر، دومین دسته از تحریم‌های آمریكا است كه در آبان به مرحله اجرا در می آید.
همچنین آنچه باید درتضمین های عینی تبلور داشته باشد، همكاری شركت های اروپایی با شركای ایرانی خود، تضمین فعالیت و تبادلات بانكی میان ایران واروپا است. ظریف درگفت و گوی خود با یورونیوز كه به مناسبت سومین سال توافق برجام انجام شدبه خوبی به آن اشاره می كند؛' شاهد هستیم كه برخی از شركت‌های اروپایی تحت فشار آمریكا و تحت فشار جو روانی كه آمریكا سعی كرده بوجود بیاورد، شروع به خروج از [ایران] كرده‌اند. اروپایی‌ها باید با این مساله مقابله كنند،ایران نباید تنها طرف حاضر در توافق باشد كه هزینه كرده است'.
اكنون برجام با دو تهدید عمده روبه روست؛ استراتژی پسابرجامی دولت ترامپ، امكان پذیری و عملیاتی سازی تضمین های بسته پیشنهادی اروپا؛ دو مولفه ای كه هم پیوندی گسترده ای با روح و جسم برجام پیدا كرده و چشم انداز این شاهكار دیپلماسی هنوز روشن نیست.اكنون توپ در زمین اروپا است.
اروپام**2040**1590
تهران - ایرنا - توافق برجام اكنون با ارزیابی عملیاتی بسته پیشنهادی و تضمین های عینی اروپا توسط ایران وارد مرحله تازه ای شده است؛ مرحله ای كه در آن بروكسل باید از مرحله بیانیه عبور كرده، تضمین ها را اجرا و چشم انداز مبهم این توافق را روشن سازد.
