به باور فعالان تولید در مشهد بخش عمده مواد اولیه كفش را با كمی برنامه ریزی و ارتقای توانمندیهای داخلی می توان تامین كرد تا نوسانات نرخ ارز و تحریمها نتواند یكی از مهمترین كالاها را كه جزو نیازهای اولیه مردم به شمار می رود به لحاظ كمی و قیمت تحت تاثیر قرار دهد.
چند سالی است كه تولیدكنندگان كفش در مشهد در قالب یك خوشه صنعتی ساماندهی شده اند و این مهم به ارتقای سطح دانش و توانمندیهای آنان افزوده است.
* وضعیت تولید كفش در مشهد
یك تولیدكننده مشهدی گفت: كفش مشهد جزو نخستین كفشهای تولیدی در كشور است و هم اینك 15 هزار نفر در خوشه صنعتی كفش مشهد مشغول فعالیت هستند.
ابوالفضل خوشبو افزود: تولید كفش در این شهر عمدتا به روش سنتی انجام می شود. در كنار هشت كارگاه بزرگ صنعتی كه اخیرا توسعه یافته اند هزار و 200 كارگاه سنتی تولید كفش و تعداد زیادی كارگاههای زیرپله ای در مناطق مطهری، اطراف مشهد، خواجع ربیع، طلاب و جاده میامی به تولید انواع كفش مشغول هستند.
وی ادامه داد: كفش تولید مشهد در كنار تولیدات اصفهان، تهران و تبریز جزو بهترین كفشها است و در همه استانهای كشور توزیع می شود. كفشهای كلاسیك زنانه تولید مشهد دارای كیفیت و مزیت بیشتری نسبت به سایر كفشهای تولیدی در این شهر است و از این حیث تولیدكنندگان كفش مشهد دارای امتیاز هستند.
عامل توسعه خوشه كفش مشهد گفت: 10 برند شناخته شده در حوزه تولید كفش كلاسیك یا كفش زنانه در مشهد وجود دارد. این در حالی است كه مزیت و معروفیت كفش تبریز بیشتر در حوزه كفشهای مردانه است.
وی گفت: ظرفیت تولید سالانه انواع كفش در مشهد 70 میلیون جفت است اما به دلیل شرایط اقتصادی اخیر این میزان به 40 میلیون جفت كاهش یافته است. 70 درصد مواد اولیه تولید كفش وارداتی و عمدتا از چین است. افزایش 100 درصدی قیمت مواد اولیه به دلیل نوسانات نرخ ارز باعث دو برابر شدن قیمت تمام شده كفش شده است.
او افزود: هرچند هزینه تمام شده تولید كفش افزایش یافته اما تولیدكنندگان به جهت كاهش تقاضا در بازار نمی توانند سود بیشتر از 20 درصد برای خود در نظر بگیرند. هم اینك تولیدكنندگان با سود اندك و فقط در حد گرفتن دستمزد تولید دارند.
عامل توسعه خوشه صنعتی كفش مشهد ادامه داد: كارگرانی كه در كارگاههای تولید كفش فعال هستند عمدتا ایرانی می باشند اما كارگرهایی افغانستانی نیز هستند كه در كارگاه های زیرپله ای كفش می دوزند.
وی گفت: اغلب كارگاههای تولید كفش كوچك و تعداد كارگران آنها حداكثر پنج نفر استو همین كه یك كارگاه تولیدی نوپا اقدام به توسعه و افزایش كارگر بیشتر از پنج نفر می كند دولت برایش مالیات وضع می كند در حالی كه كمك به تامین بخشی از هزینه های بیمه كارگران جدید را هم تقبل نمی كند.
او اظهار داشت: اینگونه موارد برای توسعه كارگاههای تولیدی كفش یك عامل بازدارنده است زیرا این كارگاهها نوپا و نیازمند حمایت بیشتری هستند و باید كمكهای بیمه دولتی و معافیت مالیاتی برای این نوع كارگاهها تا زمانی كه توانمند شوند ادامه یابد.
خوشبو تشكیل خوشه صنعتی برای كفش را از عوامل توسعه و ساماندهی تولیدكنندگان ذكر و بیان كرد: فراهم كردن زمینه حضور تولیدكنندگان در هفت نمایشگاه خارجی، برگزاری كلاسهای آموزشی و آشنایی آنان با مواد اولیه، مدها، طرحها و روشهای تولید مدرن از سوی خوشه صنعتی كفش باعث پیشرفت تولید به لحاظ كمی و كیفی به ویژه در بخش تولید كفشهای كلاسیك شده است.
* مواد اولیه، مهمترین مشكل تولید
رئیس اتحادیه كفاشان مشهد كه وظیفه مدیریت واحدهای صنفی در بخش تولید، پخش و فروش كفش را در سطح شهر بر عهده دارد نیز به خبرنگار ایرنا گفت: طی چهار دهه اخیر صنعت كفش در مشهد رشد قابل توجهی داشته است.
اسماعیل پورملائكه افزود: تشكیل خوشه صنعتی كفش و ساماندهی این بخش از تولید باعث شد كفش مشهد در جایگاه دوم كشور به لحاظ كمی و كیفی قرار گیرد بطوری كه هم اینك كفش مشهد به تمام استانها و كشورهای همجوار ارسال می شود.
وی اظهار داشت: هم اینك 800 كارگاه تولیدی و 500 واحد صنفی فروش كفش مجوز رسمی فعالیت را از سوی اتحادیه صنف كفاشان مشهد در اختیار دارند.
رئیس اتحادیه صنف كفاشان مشهد ادامه داد: از آنجا كه ورود به بخش تولید كفش آسانتر از سایر بخشها است مهاجران افغان در كارگاههای زیرپله ای كه عمدتا در خانه های مسكونی مستقر هستند و امكان نظارت بر آنها از سوی اتحادیه مقدور نیست فعالیت می كنند و كفشهای تولیدی خود را به بنكداران و مغازه داران می فروشند.
وی گفت: كفش مشهد از نظر اشتغالزایی و سودآوری برای خراسان مزیتهای فراوانی دارد و تا پیش از تحریم و نوسانات نرخ ارز شرایط صنعت كفش در مشهد مناسب و دارای ارزش افزوده بالایی بود اما اكنون وضعیت كاملا تغییر كرده است.
پورملائكه افزود: با این وجود هم اینك بازار ثبات ندارد و تاجر دیگر نمی تواند با اعتبار خود جنس را خرید و فروش كند، از سوی دیگر در این وضعیت كارگاههای تولیدی خرد به سمت تعطیلی پیش می روند. در این شرایط هم اینك 60 درصد كارگاههای تولیدی كفش مشهد تعطیل هستند یا فقط در حد اینكه كارگران بیكار نباشند فعالیت دارند و در انتظار حمایتهای دولت و ثبات شرایط بازار به سر می برند.
وی ادامه داد: خوشبختانه با توجه به كلاسها و دوره های آموزشی كه در قالب خوشه صنعتی كفش برای تولیدكنندگان برگزار شد آنان به لحاظ مهارت در تولید رشد خوبی داشته اند و هم اینك هیچ مشكلی در توانمندی و مهارت كار تولید در رسته كفش وجود ندارد اما مشكل اصلی تامین مواد اولیه است.
او گفت: عمده مواد اولیه مورد نیاز برای تولید كفش وارداتی است و فقط پوست در ایران تولید می شود. حتی موادی كه پوست را تبدیل به چرم می كند نیز از خارج ایران تامین می شود.
رئیس اتحادیه صنف كفاشان مشهد افزود: در تولید یك جفت كفش حداقل 10 قلم كالا شامل انواع كفی، فنر، یراق، رویه مصنوعی، ترمو، زیپ و سرزیپ و رویه های آستری بكار می رود كه همه آنها وارداتی بوده و عمدتا از كشور چین تامین می شوند.
وی ادامه داد: هرچند برخی از اقلام مذكور مورد استفاده برای تولید كفش در داخل كشور نیز قابل تامین است اما متاسفانه مرغوبیت كالای تولیدی داخلی مانند مشابه خارجی آن نیست و این مساله كیفیت كفش را كاهش می دهد.
او گفت: افزایش قیمت مواد اولیه بر قیمت تمام شده كفش اثر گذاشته است. تاكنون هر آنچه در بازار كفش مشهد عرضه شده مربوط به تولیدات انباشته در انبارها با نرخ قبلی ارز بوده است. اما از شهریور امسال كه جنس در انبارها به پایان برسد و تولیدات جدید به بازار عرضه شود و همچنین نرخ دستمزد كارگران رشد یابد كفش افزایش قیمت قابل توجهی خواهد داشت.
رئیس اتحادیه صنف كفاشان مشهد افزود: هنوز بازار سیاه در مورد تامین مواد اولیه كفش ایجاد نشده اما قیمتها در این بخش افسار گسیخته است لذا از مسئولان می خواهیم در مورد ورود مواد اولیه كفش از طریق گمرك به داخل كشور، از اتحادیه ها نظرخواهی شود تا بتوان ساماندهی بهتری در خصوص نوع مواد اولیه ای كه وارد كشور می شود داشت.
* مشكل بیمه و مالیات
مدیر روابط كار اداره كل تعاون، كار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی نیز در مورد بیمه كارگران كارگاههای تولید كفش به خبرنگار ایرنا گفت: برخی از مشاغل مانند كارگاههای كوچك تولیدی كفش مورد حمایت دولت قرار گرفته اند و در مورد بیمه كارگران تخفیفهایی اعمال شده است.
عطا متین فر افزود: سهم بیمه پرداختی برای هر كارگر 30 درصد است كه 20 درصد سهم كارفرما، سه درصد سهم صندوق بیمه و هفت درصد سهم كارگر می باشد و بقیه آن را دولت پرداخت می كند.
وی اظهار داشت: حمایتهای بیمه ای از كارگاهها از نظر قانونی محدودیت دارد بطوری كه كارگاههایی كه كارگران آنها بیشتر از پنج نفر می شوند در زمره كارگاههای صنعتی بزرگ قرار می گیرند و دیگر مشمول حمایت بیمه ای دولت نمی شوند.
وی ادامه داد: در وضعیت بحرانی به لحاظ اقتصادی در صورتی كه مجلس شورای اسلامی و دولت مصوبه ای را ابلاغ كند از كارگاههای صنعتی در خصوص تقسیط بدهیهای آنها به دستگاه های اجرایی مانند سازمان تامین اجتماعی و شركتهای خدماتی حمایت می شود.
او گفت: هم اینك ستاد تسهیل و رفع موانع تولید در خراسان رضوی كه ریاست آن برعهده استاندار است هر ماه تشكیل جلسه می دهد و به واحدهای تولیدی و كارگاههای صنعتی در خصوص تامین نقدینگی و اقساط بدهیهای معوق كمك می كند.
وی افزود: بر اساس قانون كارگاههای صنعتی مشمول پرداخت مالیات می شوند جز آنكه دولت یا مجلس شورای اسلامی قانون یا بخشنامه ای ابلاغ كند كه برای برخی كارگاهها در شرایط اقتصادی خاص معافیت مالیاتی اتخاذ شود.
* خوشه صنعتی كفش درگیر مواد اولیه
مدیر خوشه های صنعتی شركت شهركهای صنعتی خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: فعالیت خوشه كفش در سال 1387 آغاز و توسعه آن در دولت یازدهم تكمیل شد.
جواد دریادل اظهار داشت: با انجام اقدامات حمایتی در قالب خوشه صنعتی كفش در مشهد، اشتغال در این شاخه تولیدی از 10 هزار نفر در سال 1391 به 12 هزار نفر در سال 1395 افزایش یافت و در این مدت با افزایش 150 واحد به شمار واحدهای تولیدی كفش تعداد این واحدها به هزار و 150 واحد رسید.
وی افزود: خراسان رضوی در زمینه كفشهای دست دوز و زنانه رتبه نخست كشور را دارد و در زمینه تولید انواع كفش در بین دارندگان سه رتبه نخست ایران قرار گرفته است. از سوی دیگر هرچند تولیدكنندگان مشهدی در حوزه كفش ورزشی تولید محدودی دارند اما مشهد تنها تولیدكننده كفشهای ورزش تیراندازی در كشور است.
مدیر خوشه های صنعتی شركت شهركهای صنعتی خراسان رضوی ادامه داد: كفش تولیدی مشهد صادراتی است و علاوه بر توزیع در سراسر كشور به عراق، افغانستان و برخی كشورهای آسیای میانه نیز صادر می شود.
وی گفت: بخش عمده ای از تولید كفش در خراسان رضوی به ویژه مشهد در كارگاههای زیرزمینی انجام می شود كه نمی توان آنها را در قالب خوشه صنعتی ساماندهی كرد بلكه این اقدام در قالب طرح حمایت از كسب و كارهای خانگی توسط وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعی انجام می گیرد.
دریادل افزود: برای تخصصی كردن آموزشها در حوزه تولید كفش و ارتقای دانش تولیدكنندگان، از پارسال 'مدرسه كفش' با مدیریت انجمن تولیدكنندگان كفش مشهد دایر شد و در آن همه مراحل تولید كفش به صورت حرفه ای توسط اساتید برجسته و بعضا خارجی آموزش داده شده است.
وی اظهار داشت: در این مدرسه تلاش شده همه استانداردهای اروپایی در تولید كفش به تولیدكنندگان ارائه شود تا تولیدات به لحاظ كیفی با استانداردهای جهانی مطابقت داشته باشد. ارتقای فناوری تولید كفش، اعزام فعالان این بخش به نمایشگاههای خارجی و نمایشگاههای داخلی برای معرفی تولیدات، تشكیل كنسرسیوم بازار كفش مشهد و برپایی نمایشگاههای تخصصی برای بنكداران از دیگر اقداماتی است كه در قالب خوشه صنعتی كفش انجام شده است.
مدیر خوشه های صنعتی شركت شهركهای صنعتی خراسان رضوی ادامه داد: در قالب اقدامات حمایتی، ماشین آلات بخش تولید كفش در كارگاههای مشهد رشد قابل توجهی داشته و تقریبا كار در این بخش بسیار تخصصی شده است. به عنوان مثال دستگاه قالب گیری رویه كفش كه دستگاهی كاملا تخصصی است توسط پنج كارگاه خریداری شده و آنها علاوه بر تامین نیاز خود از طریق این دستگاه، سفارش قالب گیری رویه برای سایر كارگاهها را نیز می پذیرند.
وی وضعیت ماشین آلات بخش تولید كفش مشهد را مناسب توصیف و بیان كرد: مشكل اصلی در این حوزه تامین مواد اولیه است كه عمدتا از خارج وارد می شود لذا خوشه صنعتی كفش تلاش دارد بتواند زمینه تولید مواد اولیه را در داخل كشور فراهم كند.
* تامین ارز برای مواد اولیه
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی به خبرنگار ایرنا گفت: تامین ارز مورد نیاز واردات مواد اولیه چهار گروه از طریق بانك مركزی مورد پیگیری قرار گرفته است.
راضیه علیرضایی افزود: گروه نخست شامل كالاهای اساسی است كه شامل مواد غذایی ضروری، مواد شیمیایی، دارو و تجهیزات پزشكی و بیمارستانی، مواد اولیه واحدهای تولیدی، توربینها، ماشین آلات و تجهیزات و اجزا و قطعات صنعتی می شود و ارز مورد نیاز این گروه از منابع حاصل از صادرات نفت و منابع بانك مركزی تامین می شود.
وی اظهار داشت: گروه دوم شامل كالاهای واسطه ای و سرمایه ای است كه شامل برخی نهاده های كشاورزی، برخی از پودرهای صنعتی، مواد معدنی، كنسانتره، آهن، مس، سرب، برخی مواد شیمیایی، رنگها، گرانولها، برخی مواد لاستیكی و پلاستیكی، میلگردها و فولادها، و برخی ماشین آلات و مواد اولیه واحدهای تولیدی می شود.
علیرضایی افزود: گروه سوم نیز شامل كالاهای عادی است كه ارز مورد نیاز این گروه از طریق صادرات سایر كالاها به صورت توافقی تامین می شود. گروه چهارم هم شامل سایر كالاهاست كه واردات این بخش ممنوع شده و ارزی به آن اختصاص نمی یابد.
وی ادامه داد: در مجموع 28 پرونده مربوط به سه گروه كالایی مزبور برای تامین ارز از خراسان رضوی به بانك مركزی ارسال شد كه 16 پرونده به دلیل الزام برای تغییر ثبت سفارش آنها بازگردانده شد.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی گفت: واحدهایی كه ارز مورد نیاز آنها برای واردات كالاهای گروه نخست و دوم بود ارز خود را دریافت كرده یا در نوبت دریافت هستند.
7489/1858
مشهد- ایرنا- كفش مشهد جزو برندهای شناخته شده و دارای مزیت كمی و كیفی در كشور است اما تولیدكنندگان این بخش با وجود برخورداری از دانش و مهارت لازم در دوخت كفش، از نظر تامین مواد اولیه وابسته به خارج از كشور هستند و همین برای آنها آزاردهنده است.
