تیترهایی از قبیل «نقش خبرنگاران در اطلاع رسانی ضروری است و خبرنگاران نقش مهمی در آگاهی بخشی به جامعه دارند» به نقل از مسئولان و مدیران دستگاههای مختلف در آستانه روز خبرنگار در خبرگزاری ها و مطبوعات خودنمایی می كند، این در حالی است كه وجود موانع در كسب اطلاعات و آمار از بخشهای مختلف جامعه و همچنین انتشار آن، از اصلی ترین مشكلات خبرنگاران است.
گاه كتمان یك موضوع و مشكل و ممانعت از رسانه ای شدن آن باعث می شود آن موضوع در فضای مجازی به نوعی منتشر و بزرگنمایی شود كه علاوه بر فراهم كردن خوراك رسانه های بیگانه، با هیچ توضیحی قابل جمع كردن نباشد.
مسئولان و مدیران بخشهای خصوصی و دولتی باید بپذیرند كه 'بحران زدایی' از مهمترین كاركردهای رسانه است.
مهندسی افكار عمومی با اطلاع رسانی درست و صحیح توسط رسانه ها محقق می شود لذا به جای موضع گرفتن در برابر رسانه و رسانه گریزی باید در كنار رسانه با شفاف سازی و اطلاع رسانی به موقع در جهت تحقق حقوق شهروندی گام برداشت.
نزدیك شدن به 17 مرداد ماه سالروز شهادت محمود صارمی خبرنگار ایرنا كه در راه اطلاع رسانی و بیان حقایق توسط جاهلان در افغانستان به شهادت رسید و 'روز خبرنگار' فرصت مناسبی برای بررسی چالشهای پیش روی خبرنگاران در عرصه اطلاع رسانی است. از همین رو خبرنگار ایرنا به سراغ تعدادی از فعالان رسانه ای در خراسان رضوی رفت و با آنها به گفت و گو نشست.
* رسانه های بی هویت و آلودگی اطلاعات
عضو هیات مدیره خانه مطبوعات خراسان رضوی در خصوص چالشهای اطلاع رسانی در فضای رسانه ای به خبرنگار ایرنا گفت: در دنیای امروزی اطلاعات و رخدادها و تفسیر و تحلیل آنها با سرعت زیادی از طریق رسانه های مجازی در اختیار مردم قرار می گیرد.
سید جلال فیاضی افزود: در مرحله شهروند خبرنگار قرار داریم كه این مهم با وجود فرصت بودن، تهدیداتی را نیز به همراه دارد. رسانه های فاقد هویت در فضای مجازی منجر به آلودگی اطلاعات شده اند زیرا تركیبی از اطلاعات درست و نادرست را در اختیار مردم قرار می دهند كه افكار عمومی را تحت تاثیر قرار می دهد. برای كنترل این چالش مسئولان باید با اعتماد به رسانه های رسمی و با هویت، اطلاع رسانیهای لازم را انجام دهند.
وی ادامه داد: هر اندازه رسانه ها اطلاعات بیشتری از دستگاهها در اختیار داشته باشند تنویر افكار عمومی موثرتر و گسترده تری خواهیم داشت.
* خبرنگار به دنبال مچگیری نیست
فیاضی به نگرش منفی برخی مدیران نسبت به رسانه و خبرنگار اشاره و بیان كرد: برخی مسئولان نگاه نامحرم به خبرنگاران دارند و گمان می كنند خبرنگار به دنبال مچگیری و برجسته كردن نقاط ضعف می باشد كه البته چنین دیدگاهی نادرست است.
وی گفت: خبرنگاران به دنبال كسب اطلاعات درست و صحیح برای آگاه ساختن جامعه بوده و بدون غرض ورزی به دنبال انجام رسالت خود هستند.
مدیرمسئول اسبق روزنامه قدس و مدیرعامل پیشین ایرنا پایین بودن آستانه تحمل مسئولان را از دیگر چالشهای حوزه خبری و اطلاع رسانی ذكر و بیان كرد: نقد عملكرد دستگاههای مختلف از وظایف رسانه ها است. این نقد عملكرد هنگامی موثر واقع می شود كه آستانه تحمل مسئولان در مقابل نقد افزایش یابد. البته تجربه ثابت كرده هرقدر مسئولیت در رده پایین تری باشد آستانه تحمل نقد نیز كمتر است .
وی افزود: برخی مسئولان دم از انتقاد سازنده می زنند اما برداشت برخی از آنها از نقد سازنده انتشار مطالبی است كه علیه آنها نباشد. البته خبرنگاران نیز باید دقت كنند كه در جریان انتقاد سازنده عملكرد دستگاهها و مسئولان را نقد كنند و از تخریب شخصیتی پرهیز كنند.
فیاضی ادامه داد: مسئولان باید در ارائه آمار و اطلاعات به خبرنگاران دست گشاده داشته باشند و بدانند خبرنگار به عنوان دیده بان هوشیار جامعه نقش سازنده ای در توسعه جامعه و تنویر افكار عمومی دارد.
* فضای بی اعتمادی/ خودشیفتگی مجازی
دبیر گروه حرف مردم روزنامه خراسان نیز به خبرنگار ایرنا گفت: رشد سریع رسانه های مجازی دنیای رسانه را با چالش بی اعتمادی مواجه كرده است.
مهدی عسكری افزود: رسانه های مجازی در خودشیفتگی انتشار سریع اطلاعات قرار دارند و دقت و صحت را فدای سرعت نشر مطلب می كنند.
وی ادامه داد: در این شرایط چنینی رسانه هایی به هیچ عنوان قابل اعتماد نیستند و رسانه های مكتوب هیچگاه از آنها به عنوان منبع اطلاعاتی استفاده نمی كند بلكه برای گرفتن اطلاعات سراغ خبرگزاریهای معتبر می روند.
این روزنامه نگار گفت: اگر رسانه های مجازی بتوانند به خودشیفتگی سرعت در انتشار اخبار غلبه كنند می توانند موفق باشند ولی تاكنون در این جهت حركتی دیده نشده و به جای منبع مورد اعتماد برای مردم به منبع تفنن و سرگرمی تبدیل شده اند.
* خبرنگاران شبكه متشكل ندارند
عسكری همچنین اظهار داشت: یكی از چالشهای حوزه خبر در خراسان و مشهد نبود شبكه پیوسته و متشكل برای خبرنگاران است كه به دلیل نبود این پیوستگی بسیاری از مشكلات صنفی آنها روی زمین مانده و مطالباتشان پیگیری نشده است.
وی افزود: تشكل صنفی خبرنگاران محدود به جشن روز خبرنگار و یا هماهنگی یك ویلا در شمال نباشد. متولیان خانه مطبوعات باید نسبت به ایجاد زیرساختهای لازم برای خبرنگاران اهتمام داشته باشند.
او ادامه داد: هم اینك نشستهای انجمن صنفی خبرنگاران بیشتر به دورهمی صمیمانه به جای پرداختن به مشكلات زیرساختی خبرنگاران تبدیل شده است.
* اقبال كم به نشریات مكتوب
دبیر گروه حرف مردم روزنامه خراسان عدم اقبال مردم نسبت به رسانه های مكتوب را نیز یكی از بحرانهای بزرگ این حوزه ذكر و بیان كرد: در دهه اخیر با رشد رسانه های دیجیتال زنگ خطر برای نشریات مكتوب به صدا درآمده است.
وی گفت: با وجود چنین چالشی آتیه خبرنگاران این حوزه به خطر افتاده است. رسانه های مكتوب باید برای ادامه حیات پشت و پناه داشته و برای تغذیه به نهادی وابسته باشند كه این موضوع ژست مستقل بودن را از آنها می گیرد.
* گریز برخی مدیران از رسانه ها
خبرنگار روزنامه قدس نیز در خصوص چالشهای خبرنگاران در حوزه اطلاع رسانی به خبرنگار ایرنا گفت: هنوز جایگاه رسانه ها برای دستگاههای اجرایی و نهادهای مختلف اثبات نشده و دستگاهها در ارائه اطلاعات به رسانه ها مقاومت می كنند.
مهناز خجسته افزود: مدیران برخی دستگاههای اجرایی از رویارویی با خبرنگاران و پاسخگویی به سئوالات ترس و واهمه دارند و این واهمه در حدی است كه حتی سالی یكبار نیز حاضر به برگزاری نشست خبری نیستند.
وی ادامه داد: موضع گیری نسبت به رسانه در قبال انتشار اخبار واقعی ولی خلاف میل دستگاههای اجرایی و بایكوت خبری از دیگر چالشهای خبرنگاران در عرصه اطلاع رسانی است.
* جناحی شدن رسانه ها
این خبرنگار باسابقه همچنین گفت: مدیران و دستگاههای اجرایی گرفتار جناحی بازی شده اند و این امر را به اطلاع رسانی نیز تسری داده اند. دستگاههای اجرایی تمایل به همكاری با رسانه های همسو دارند و در مقابل نقد سایر رسانه ها واكنش نشان می دهند.
وی افزود: متاسفانه رسانه ها نیز به سمت جناحی شدن رفته اند و گاهی نقدهای غیرمنصافه از دستگاههای غیرهمسو ارائه می دهند كه نوعی آفت رسانه ای است.
خجسته گفت: عدم دخالت نگرش و سلایق شخصی و جناحی از اصول حرفه خبرنگاری می باشد كه متاسفانه این مهم رو به افول است.
* سد اطلاعاتی
خبرنگار روزنامه شهرآرا نیز به خبرنگار ایرنا گفت: ممانعت برخی مدیران دستگاههای دولتی و خصوصی از ارائه اطلاعات به خبرنگاران برای تهیه گزارش از مهمترین چالشها ذر عرصه فعالیت رسانه اس است.
محدثه شوشتری افزود: برخی مدیران از ارائه كوچكترین داده و آمار عملكرد دستگاهشان به خبرنگاران ممانعت و نوعی سد اطلاعاتی برای رسانه ایجاد می كنند.
وی ادامه داد: آستانه نقدپذیری در برخی از مدیران و مسئولان نیز بسیار كم است و چنانچه خبرنگار مطلبی خلاف خواست آنها منتشر كند در مراحل بعدی و تهیه اخبار مربوط به آن دستگاه به مشكل سد اطلاعاتی برمی خورد.
این خبرنگار گفت: این بایكوتهای اطلاعاتی در حالی است كه طبق قانون دسترسی آزاد به اطلاعات، دسترسی به اطلاعات حق مردم است. اهرمهای قانونی برای رفع موانع موجود در حرفه خبرنگاری وجود دارد اما ضمانت قانونی وجود ندارد.
* تابو كردن مسائل فرهنگی اجتماعی
خبرنگار روزنامه شهرآرا در خصوص مشكلات موجود در انتشار اخبار نیز گفت: در جامعه امروزی مسائل اجتماعی و فرهنگی تابو شده اند و این تابوها در فضای رسمی رسانه و مطبوعات نمی شكند.
شوشتری افزود: پرداختن به این مسائل در فضای غیررسمی و مجازی قابل انجام است اما رسانه ها به دلیل فشارهای وارده نمی توانند گزارشهای مرتبط را منتشر كنند.
وی ادامه داد: پرداختن به مسائل بحرانی یك ضرورت است ولی خبرنگار و رسانه با منع انتشار روبروست و فضای مدیریتی با بكاربردن جمله معروف 'افكار عمومی را مشوش نكنید' خط قرمزهای نانوشته برای فعالان رسانه ایجاد كرده است. این در حالی است كه رسانه هیچگاه به دنبال تشویش اذهان عمومی نیست اما گاهی فضای مدیریتی با به كاربردن این جمله به دنبال دور زدن افكار عمومی است.
* مطالبه گری در عین بی توقعی
این فعال رسانه ای همچنین گفت: خبرنگاران مطالبه گران واقعی مشكلات مردم و صنوف مختلف هستند و همواره در مسیر رفع این مشكلات قلم می زنند.
شوشتری افزود: این در حالی است كه فعالان رسانه ای خود درگیر مشكلات زیادی نظیر فقدان امنیت شغلی، حقوق و دستمزد پایین و مشكلات معیشتی هستند و هیچ نهاد و صنفی چالشهای آنها را بررسی نمی كند و مطالبه گر مشكلاتشان نیست.
وی ادامه داد: با این وجود خبرنگاران مشكلات صنفی این حوزه را پذیرفته اند و با بزرگ منشی تنها مطالبه گر مشكلات سایر اصناف هستند.
* فضای مجازی و خدشه به جایگاه خبرنگار
رئیس هیات مدیریه انجمن خبرنگاران ورزشی خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: رشد قارچ گونه كانالهای خبری در فضای مجازی منجر به ایراد خدشه به جایگاه خبرنگاران شده است.
جواد رستم زاده افزود: انتشار اخبار و گزارش در رسانه های مكتوب، خبرگزاریها و صدا و سیما به عنوان سند قابل پیگیری است اما با ظهور و گسترش فضای مجازی خبرنگاران غیررسمی پا به این عرصه گذاشته اند و نوعی بی اعتمادی در مسئولان ایجاد كرده اند.
وی ادامه داد: انتشار اخبار غیرواقعی و غیرمستند در شبكه های مجازی كه قابلیت پیگیری نیز ندارد از آفتهای حوزه خبر به ویژه خبرنگاران ورزشی است.
این فعال رسانه ای گفت: فضای مجازی به دلیل سرعت در انتشار اخبار و اطلاعات، رسانه های مكتوب را دچار نوعی عقب افتادگی كرده است. شبكه های مجازی بی هویت به نوعی فضای خبری جامعه را ملتهب كرده اند. سازمانها كه پیش از این با خبرنگاران شناسنامه دار همكاری می كردند در فضای ملتهب فعلی در را به روی همه خبرنگاران بسته اند.
وی افزود: با انتشار اخبار نادرست در این شبكه ها بی اعتمادی نسبت به رسانه های رسمی نیز افزایش یافته و جایگاه خبرنگاران زیر سئوال رفته است.
7505/1858
مشهد- ایرنا- اطلاع رسانی و تنویر افكار عمومی مهمترین رسالت حرفه خبرنگاران به عنوان سفیران آگاهی است اما همواره چالش هایی فراروی فعالان این حرفه خطیر برای پرداختن به رسالتشان وجود دارد كه سد اطلاعاتی و ایجاد فضای بی اعتمادی، در نتیجه رشد رسانه های بی هویت است.
