خلیج گرگان با كاهش تراز آب خزر درآستانه خشكی است

به گزارش ایرنا، حمید علیزاده لاهیجانی عصر دوشنبه در نشست تخصصی بررسی نوسانات تراز آب دریای خزر افزود: خشك شدن خلیج گرگان خطر بروز گرد و غبار را در شمال كشور فراهم می كند بنابر این برای جلوگیری از این خطر باید اقدامات لازم صورت گیرد.
عضو كمیته ملی نجات خلیج گرگان اضافه كرد: البته پیش بینی بیشتر از 18 ماه زیاد صحیح نیست و بر روی پیش بینی های بلند مدت نمی شود تكیه چندانی كرد.
وی ادامه داد: حوضه آبریز خزر حدود 10 برابر خود دریای خزر است كه در كشورهای اطراف آن توزیع شده است.
معاون پژوهشی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی عنوان كرد: در حوضه آبریز دریای خزر زمین های یخی، ارتباط هیدرولوژیكی، یخچال های دائمی كه موجب افزایش تراز آب خزر شوند وجود ندارد.
علیزاده تصریح كرد: حدود 62 میلیون نفر در روسیه در حاشیه خزر، 12 میلیون نفر در ایران، تمام جمعیت جمهوری آذربایجان و بخشی از جمعیت تركمنستان در حاشیه حوضه آبریز خزر زندگی می كنند از این رو تمام رودخانه های منتهی به خزر دست خورده اند و بیشترین سد بر روی رودخانه ولگا به عنوان منبع اصلی خزر احداث شده است.
معاون پژوهشی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی اظهار داشت: وسعت مصرف آب در این بخش در سال 2007 حدود 43 كیلومتر مربع در سال اعلام شده بود، بیشترین مصرف در اواخر دهه 80 رخ داد اما بعد از آن كاهش یافت.
وی به فعالیت های انسانی به عنوان یكی از عوامل كاهش تراز آب خزر اشاره كرد و گفت: احداث سد بر روی رودخانه های منتهی به خزر تاثیر بسیار زیادی بر تراز آبی آن داشته و اگر سدها باز شوند تراز آب یك متر بالاتر خواهد آمد.
علیزاده افزود: افزایش دما، بالا رفتن تبخیر و تغییر در پوشش برفی در حوزه ولگا از دیگر عوامل نوسات تراز آب خزر است.
وی با اشاره به اینكه 4 سانتیمتر از تراز خزر مربوط به تغییرات دمای آب در فصول مختلف است، ادامه داد: سیلاب تاثیر بسیاری در افزایش تراز دارد به طوری كه سیلاب های فصلی می توانند تا 40 سانتیمتر تراز آب را افزایش دهند.
علیزاده عنوان كرد: تاریخ نشان می دهد دریای خزر همواره دستخوش نوسانات شدیدی بوده است به طوری كه شدیدترین كاهش تراز آب 8 هزار سال پیش رخ داد كه بر اثر آن خزر شمالی، مرداب انزلی و تمام تالاب ها و خلیج حاشیه خزر خشك شدند، بعید به نظر می رسد كه چنین كاهش ترازی دوباره تكرار شود.
معاون پژوهشی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی اضافه كرد: اثر تراز آب بر روی تغییرات توده ای، شیمی و رسوبی دریای خزر تاثیرات زیادی می گذارد، خزر یك دریاچه است اما از لحاظ زمین شناسی رفتاری اقیانوس گونه دارد.
رییس گروه پژوهشی مدیریت محیط زیست وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز در این نشست گفت: براساس پیش بینی سازمان جهانی هواشناسی با توجه به روند گرمایش كره زمین تا سال 2100 یعنی انتهای قرن 21 شاهد كاهش 3 تا 5 متری تراز آب دریای خزر خواهیم بود كه این موضوع چالش های زیادی را به وجود می آورد.
همایون خوشروان افزود: خزر دریایی است كه تنها راهیافت به سوی حیات دوباره تمدن ایرانی خواهد بود.
رییس گروه پژوهشی مدیریت محیط زیست وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ادامه داد: اگر زمانی منابع آبی موجود در كشور با اولویت نوار ساحلی خزر تمام شود می توان با استفاده از این پهنه آبی كمبود آب را جبران و حیات ایران را نجات داد زیرا شوری آب خزر یك سوم آب اقیانوس ها است.
وی اضافه كرد: مركز ملی مطالعات دریای خزر از سال 72 مسوولیت حاكمیتی مطالعات و تحقیقات خزر را بر عهده گرفته و تاكنون گزارش های رسمی زیادی درخصوص نوسانات تراز آب خزر تهیه و ارائه كرده است.
خوشروان ادامه داد: در راستای مسائل مرتبط با نوسانات آب خزر چند سوال مطرح می شود یكی اینكه ذینفعان چگونه می توانند از خزر بهره ببرند و دوم اینكه چگونه توسعه پایدار داشته باشند.
رییس گروه پژوهشی مدیریت محیط زیست وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به چالش های حوزه خزر اشاره كرد و گفت: فرسایش سواحل یكی از چالش هایی است كه نگرانی هایی را به وجود آورده است كه طی دهه 60 و 70 برای جبران خسارت و جلوگیری از فرسایش بیشتر هزینه زیادی را متحمل شدیم.
وی ادامه داد: در قرن 21 كه كاهش تراز آب خزر را تجربه می كنیم خشك شدن تالاب ها را شاهد هستیم كه در این میان 95 درصد تالاب میانكاله كه از خزر تغذیه می كند خشك شده و خلیج گرگان در آستانه خشكی است.
رییس گروه پژوهشی مدیریت محیط زیست وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به سابقه تاریخی نوسان تراز آب دریای خزر اشاره كرد و گفت: خزر كاهش 70 متر پایین تر از آب های آزاد را نیز تجربه كرده است، سال 1930 تا 1978 از تراز منهای 29 به منهای 26 رسید، در واقع در این 48 سال تراز آب خزر به شدت افت كرد كه احداث سد بر روی رودخانه های منتهی به خزر به ویژه ولگا تاثیر بسزایی در این كاهش داشته است.
خوشروان خاطرنشان كرد: حجم سدهای ساخته شده بر روی رودخانه های منتهی به خزر به 50 میلیارد متر مكعب می رسد كه اگر دریچه این سدها باز شود سالانه 12 سانتیمتر به تراز خزر اضافه می شود.
عضو كمیته ملی نجات خلیج گرگان در ادامه به فعالیت های انسانی به عنوان دیگر عامل كاهش تراز آب خزر اشاره كرد و بیان داشت: در سال هایی كه شاهد كاهش تراز آب خزر بودیم زمین های زیادی به فلات ایران اضافه شد، این زمین ها تصرف و شهرك های اقماری در حاشیه خزر ساخته شد و از سال 1995، به مدت 18 سال شاهد بالا آمدن تراز آب خزر بودیم كه در این شرایط خسارات زیادی به ویلاهای ساخته شده در حاشیه خزر وارد شد.
خوشروان گفت: در قانون فاصله 60 متر برای حریم و بستر دریا در نظر گرفته شده كه در شرایط كنونی مناسب نیست و باید مجلس شورای اسلامی بر روی واقعیت های طبیعی موجود در دریای خزر كار كند و به ترازی برسد كه نه ذینفعان ضرر كنند و نه حیات دریای خزر به خطر بیفتد.
به گفته وی، از سال 1995 دوباره شاهد كاهش تراز دریای خزر به مدت 1.5 متر بودیم؛ از سال 1835 تا 1930 شاهد كاهش سطح تراز آب خزر تا یك متر بودیم یعنی خزر در مدت حدود 100 سال ، یك متر از سطح آب خود را از دست داد اما از سال 1930 تا 1944 با شیب بسیار تندی كاهش یافت و دوباره از سال 1944 تا 1987، شیب كاهش ملایم تر شد و تراز آب با سرعت زیادی شروع به بالا آمدن كرد.
عضو كمیته ملی نجات خلیج گرگان اظهار داشت: سرعت نوسانات تراز آب خزر 100 برابر نسبت به اقیانوس ها بیشتر است، از سال 2000 نرم تغییرات خزر گاهی با سرعت زیاد و گاهی كم در حال وقوع است. از سال 2014 تا 2015 سطح تراز خزر به شدت افت می كند كه این روند در 2017 نیز ادامه داشت. سطح تراز آب دریای خزر در 2017 نسبت به 2016، 4 سانتیمتر یعنی معادل 16 میلیارد متر مكعب آب كاهش داشته است.
وی یادآور شد: در خزر دو فصل كم آبی و پرآبی داریم كه اگر تحت تاثیر عوامل اقلیمی یا انسانی قرار گیرند می توانند تغییر كنند و بیلان را به هم بریزند، همچنین میزان درجه حرارت آب سطحی خزر در حال افزایش است. كه این می تواند موجب بالا رفتن تبخیر و كاهش تراز آب شود.
به گزارش ایرنا خلیج چهار هزار هكتاری گرگان یكی از بزرگترین مخازن آب شیرین متصل به دریای خزر است و تداوم زندگی بسیاری از جانداران در بزرگترین دریاچه زمین به اتصال این خلیج با دریا وابسته است، خلیجی كه حالا با مشكلات متعدد دست ‌و پنجه نرم می‌كند و فعالان و مسوولان محیط ‌زیست معتقدند كه با ادامه روند كنونی تبدیل به نسخه دیگری از دریاچه ارومیه می شود.
خلیج گرگان علاوه بر پتانسیل گردشگری، زیستگاه انواع آبزیان بومی و منحصر بفرد است كه به دلیل ادامه ورود برخی پسماندها، فاضلاب خام، زه آب های كشاورزی و آلودگی حال و روز خوبی ندارد و هر از چند گاه ضرورت كمك به آن مورد توجه رسانه ها قرار می گیرد.
علاوه بر پسروی شدید و كاهش عمق آب خلیج گرگان، این بار رشد بیش از حد و غیرمتعارف جلبك ها لزوم توجه بیشتر به این خلیج را دو چندان ساخته است
*9014*3061*3404/1648