كشور افغانستان كه بیش از چهار دهه جنگ و ناامنی را پشت سر گذاشته وهنوز درگیرهای خونینی را در گسترده خودش تحمل می كند، جدا از ویرانی كه در حوزه اقتصادی و زیرساخت ها به مردم تحمیل شده در بخش آموزش و پرورش و آموزش عالی نیز چالش هایی جدی وجود دارد كه در این میان كنكور هم به عنوان راه كاری برای ساماندهی میزان تقاضای ورود به دانشگاه و ظرفیت موجود نقش ذاتش را ایفا می كند.
در حالی كه امروز در شماری از كشورهای همسایه افغانستان و بسیاری از كشورهای جهان كنكور از پیش راه دانشجویان برداشته شده است و افراد می توانند در هر رشته ای كه علاقه دارند ثبت نام و در مقطع عالی ادامه تحصیل بدهند اما هستند كشورهایی مانند ایران و افغانستان كه هنوز سد كنكور قدرتمند در مقابل جوانان ایستاده است.
كنكور در افغانستان تفاوت هایی شكلی با كنكور در ایران دارد و می توان گفت كه زیرساخت آمده تری برای حذف آن وجود دارد و دور از انتظار نیست كه درآینده ای نزدیك در افغانستان این غول به داخل چراغ خودش بازگردانده شود.
با آن كه وزارت آموزش عالی افغانستان ، كنكور را به عنوان چالشی در برابر دانش آموزان كشورش می پذیرد اما معتقد است كه در وضعیت كنونی این سیستم پاسخگوی شرایط موجود است و در آینده طرح هایی برای تغییر آن تدوین شده است.
«فیصل امین» سخنگوی وزارت آموزش عالی افغانستان به خبرنگار ایرنا در این ارتباط گفت كه در طرح راهبردی این وزارتخانه فرآیندهایی در دست تدوین است كه برای به روز رسانی نظام آموزش و پرورش و درادامه آن همسان سازی آموزش عالی ، تغییراتی در جهت دهی تدریس در مدارس و وارد كردن رشته های درسی از كلاس نهم به بعد ، جز این فرآیند است.
اكنون در افغانستان همه دانش آموزان مدارس تا سال دوازدهم سرفصل های یكسانی را می خوانند و دپیلم ها فاقد عنوان رشته است یعنی در مدارس چیزی به عنوان رشته ریاضی ؛ تجربی یا علوم انسانی و فنی نیست و همه محصلین دیپلم مشابه گرفته و برای انتخاب رشته مورد علاقه خود در دانشگاه پشت در كنكور می نشینند.
امین می گوید برای اصلاح نظام آموزشی با روندی كه اشاره شد حداقل 10 سال وقت نیاز است اما كارهای مقدماتی برای طرح راهبردی تحت بررسی است.
در كشور همسایه جنوبی افغانستان یعنی پاكستان آزمونی مانند كنكور وجود ندارد و از كلاس نهم دانش آموزان به رشته های تحصیلی تعیین شده هدایت می شوند و با پایان كلاس چهاردهم كه دو سال آخر آن مشابه پیش دانشگاهی در ایران است، دانش آموزان با یك مصاحبه به دانشگاه مورد علاقه خود و در رشته مرتبط با رشته مدرسه اش وارد می شوند.
در پاكستان یك متقاضی ورود به دانشگاه آزمونی برای سنجش سطح دانش خود می دهد و تا سه نوبت فرصت دارد در این آزمون شركت كند تا نمره حد نصاب را به دست آورد.
در سیستم آموزشی مدارس افغانستان دانش آموزان بعد از اخذ دیپلم می توانند به عنوان داوطلب برای ادامه تحصیلات عالی در كنكور شركت كنند كه این آزمون سراسری نیست.
هر چند كنكور در افغانستان رقابتی عمومی محسوب می شود اما این رقابت سراسری نیست و در یك روز همه داوطلبان به رقابت نمی پردازند و به دلیل سخت گذر بودن برخی از استان های افغانستان در فصول سرد یا گرمای زیاد برخی مناطق در فصول میانی سال اغلب آزمون كنكور در استان های مختلف در زمان های متفاوتی البته با سوالات مختلف برگزار می شود.
نتایج آزمون های كنكور ولی همه یك كاسه شده و از سوی وزارت آموزش عالی به عنوان متولی برگزاری كنكور به صورت سراسری منتشر می شود .
پس از انتخاب سوال از بانك ذخیره سوالات كنكور، در مجموع هر داوطلب باید به 160 سوال پاسخ دهد و سوالات به دو زبان دری و پشتو كه هر دو زبان رسمی افغانستان شمرده می شوند، چاپ و در اختیار داوطلب گذاشته می شود.
دانش آموزان برای پاسخ به سوالات تستی حدود دو ساعت و 15 دقیقه وقت دارند و در همان جلسه و بعد از تحویل فرم پاسخ به هر داوطلب ورقه انتخاب رشته داده می شود و او می تواند به ترتیب اولویت و علاقه شخصی خود حداكثر 10 رشته دانشگاهی را برای ادامه تحصیل انتخاب كند.
در افغانستان انتخاب رشته دانشگاهی برای داوطلب كنكور هیچ ارتباطی به دیپلم و نمرات آن ندارد و فرد می تواند از میان همه زیر شاخه ها تحصیلی دانشگاه در رشته های تجربی ، انسانی و ریاضی و فنی یا هنر به شكل مخلوط انتخاب واحد كند.
موفقیت دانش آموزان برای ورود به دانشگاهها بستگی به انتخاب رشته دانشگاهی و ترتیب اولویت های دهگانه داوطلب دارد ، زیرا گزینش دانشجو بر اساس نمره فرد در كنكور در تناسب اولویت انتخابش به نسبت اولویت و رتبه كنكور دیگر رقبا است.
به دلیل این كه اولویت بندی رشته ها بستگی به علاقه خود متقاضی دارد و هر رشته كه متقاضی بیشتری داشته باشد ، نمره بالاتری برای ورود نیاز دارند ، پیش می آید كه فردی با نمره ای بالاتر در یك رشته از ورود به دانشگاه در آن رشته در مقابل فردی دیگر با نمره ای كمتر بازمی ماند كه دلیل آن تنها ترتیب انتخاب اولویت است و آن فرد با نمره بهتر رشته مودر نظر را در اولویت پایین تری به نسبت نفر دوم انتخاب كرده است.
روش قبول شدن طوریست كه اولویت در هر رشته به افرادی داده می شود كه انتخاب اول دانش آموز باشد و در قدم بعد اگر رشته مربوطه گنجایش افراد بعدی را داشته باشد، به افراد حق داده می شود كه انتخاب دومشان باشد و همین طور به ترتیب تا انتخاب دهم.
وزارت آموزش عالی افغانستان افرادی را كه در دانشگاه های دولتی به هر دلیل راه نمی یابند و البته نمرات مناسب در كنكور بدست آورده باشند به سمت دانشگاه های خصوصی كه البته پولی است هدایت می كند.
در افغانستان سربازی اجباری نیست و محدویت سنی برای كنكور وجود ندارد ، همانطور كه محدودیت برای دفغات شركت در كنكور نیست.
نتایج كنكور سال 1397 در افغانستان كه جمع بندی سراسری آن 10 مرداد ماه جاری اعلام شد با ثبت نام حدود 200 هزار داوطلب برگزار شد كه البته این تعداد با حجم داوطلبان در ایران قابل مقایسه نیست.
وزیر آموزش عالی افغانستان در مراسم اعلام نتایج كنكور امسال كشورش گفت كه از مجموع 200 هزار دانش آموز ثبت نام كننده برای شركت در آزمون كنكور امسال تنها تعداد 158 هزار متقاضی در جلسات آزمون حضور یافتند.
«نجیب‌الله خواجه عمری» گفت كه از میان آنها 60 هزارو 51 تن به دانشگاه ها راه یافتند و حدود 58 هزار داوطلب دیگر در موسسات نیمه عالی موفق شدند تا به ادامه تحصیل بپردازند.
وزیر آموزش عالی افغانستان گفت كه 12 هزار داوطلب دیگر نیز به دانشگاه های خصوصی معرفی می شوند و 19 هزار تن هم ناكام مانده و از ورود به مراكز آموزش عالی دولتی و خصوصی بازماندند.
خواجه عمری افزود كه از مجموع دانش آموزان حاضر در كنكور امسال 91 هزار تن مرد و 47 هزار تن نیز بانوان بودند كه بر این اساس می توان گفت 68 درصد پسران و 31 درصد دختران در كنكور 97 افغانستان شركت كردند.
فاصله درصد مشاركت زنان و مردان در كنكور افغانستان را به وجود نگاه غالب سنتی به زنان و عدم امنیت اجتماعی كه برای فعالیت زنان حتی در حوزه های دانشگاهی وجود دارد، می توان مرتبط دانست.
با وجود آن كه در افغانستان به دلیل به روز نشدن نظام آموزشی در دانشگاه ها و كمبود منابع تدریس، انتقادهای زیادی به جامعه دانشگاهی وجود دارد اما باید دانست كه با توجه به وضعیت امنیتی كشور و تداوم درگیری دولت با گروه های مسلح حركت كند چرخ آموزش عالی كه عامل موثر در بهبود وضعیت اجتماعی است ، خود یك عملكرد برجسته است كه باید تقویت شود و در این میان ایران برای تامین منابع درسی بهترین گزینه در دسترس است.
آساق*291*1104*1663
كابل - ایرنا - غول كنكور كه همواره با چهره ای آرام به عنوان راهكاری برای گزینش برترین ها در رقابت های علمی وارد عرصه می شود، خیلی زود آن رویش را به عنوان هیولای خورنده استعداد و امكانات نشان می دهد و این روند كه درایران تجریه شده است در افغانستان نیز روالی مشابه را طی می كند.
