به گزارش ايرنا، از ديرباز كه هنر ايرانيان در شاهنامه نقل محافل شد تا امروز كه از گوشه و كنار اين كهن تمدن، عصاره هنر از دست هنرمندان چيره دست تراوش مي كند، هنر و دست ساخته هاي ايراني همچنان درخشيده و اقصي نقاط جهان را درنورديده است.
رنگها، نقوش و مضامين هنري در دست بافته ها و دست ساخته هاي اصيل ايراني از جمله در تار و پود هنر جاجيم بافي، گليم بافي، ابريشم دوزي و ابريشم بافي، قاليبافي، زيلو بافي، لباس هاي محلي، قلمكاري و قلمزني دنيايي از حرف و معاني را در خود جاي داده است.
همچنين سفالگري، كاشي سازي، حكاكي، قفل سازي، خراطي، كنده كاري، منبت، معرق، تراش سنگ هاي قيمتي، فيروزه كوبي، مخمل بافي، شيشه گري و مينا كاري، طراحي و تذهيب از جمله هنرهاي بي بديل است كه هر يك گنجينه اي ارزشمند از هويت و فرهنگ ايراني است.
بر اساس آمارهاي اعلام شده، 602 رشته صنايع دستي در جهان شناسايي و ثبت شده كه از اين تعداد 299 رشته آن مربوط به ايران و 196 رشته مربوط به استان اصفهان است.
استان اصفهان همواره يكي از كانون هاي مهم فرهنگ تمدن ايراني و خاستگاه هنر و صنايع دستي ايران زمين بوده است، از عرصه هاي كويري حيرت انگيز در شرق اصفهان تا كوهستان هاي دل انگيز در غرب، به هر دياري كه مي رسيم پنجره هايي شگرف از هنر دست ساخته هاي بي بديل به روي ما گشوده مي شود.
حصير بافي، پارچه‌هاي سنتي، گليم، كرباس و پلاس در خور و بيابانك، عبابافي، قاليبافي، ريسندگي و كوزه گري نائين، ميناكاري، سنگ تراشي و قالي بافي اردستان و در تمامي نقاط استان تا چشم كار مي كند با غناي انديشه در هم آميخته است.
در آران و بيدگل كه نمايشگاهي از شعر بافي، زري بافي، چادر شب بافي، گليم بافي، شال بافي، قالي بافي و منبت و نقاشي روي شيشه، سراجي سنتي و سفالگري چشم ها را به چيره دستي هنرمندان اين خطه خيره مي كند.
نطنز خطه گيوه بافي، چاقو سازي، چيني، سفال و سراميك هاي سنتي، خراطي و فرش دستباف است، سرزميني كه به بلنداي تاريخ كهن خويش تكيه زده است.
«برخوار» نام دياري ديگر در اصفهان است كه مبل سازي، كاشي سنتي، منبت كاري و پارچه قلمكار آن شهرت دارد.
شهرضا مهد جاري شدن ذوق به روي تن بي جان خاك است. سرزميني كه سفالگري، سراميك سازي، سنگ بري و ريسندگي در آن رواج دارد.
به شاهين شهر و ميمه كه مي رسيم قلم زني، منبت، معرق، مينا كاري، سراميك، آيينه كاري، چرم دوزي، تابلو فرش، زيورآلات، نقاشي و طراحي روي پارچه معرف مهارت هنرمندان اين ديار است.
هنرمندان خميني شهري با منبت، قلمزني، مينا، سفالگري، نساجي سنتي و هنرهاي چوبي نقش خاطره بر لوح فرهنگ مي زنند.
در فلاورجان قالي بافي، منبت كاري، خاتم سازي و سرمه دوزي با رقص دستان ماهر خلق مي شود.
كمي آن طرف تر در مباركه، شهر صنايع ماشيني همچنان لطافت ذوق و مهارت زنان و مردان خوش قريحه در رشته هاي قلم زني، ميناكاري ، معرق، دوخت چرم، دوخت هاي سنتي، گليم بافي و تابلوفرش در دود و دم مدرنيزه به چشم مي آيد.
در دهاقان نيز شمع سازي، مينياتور، قلم زني، عروسك سازي، ميناكاري و چرم دوزي نماد بالندگي هنر و انديشه است.
قلم زني، مسگري، طناب پيچي، قاليبافي، تذهيب و منبت‌كاري لنجان نيز چكيده اي از فرهنگ و اصالت زنان و مردان خوش ذوق اين ديار را به نمايش مي گذارد.
كاشان اين ديار كهن معطر به رايحه گلاب نيز مجموعهاي متنوع از صنايع دستي قديمي و نوين را توليد مي كند.
شعربافي، چادر شب بافي، گيوه بافي، قلاب بافي، سفال نقش برجسته، كاشي معقلي، آهك بري، لايه چيني، كار بندي، مسگري، مليله سازي، معرق چوب، گره چيني، حجاري سنتي، تذهيب، رو دوزي هاي الحاقي، رفوگري، چاپ باتيك، كاشي هفت رنگ، سراجي سنتي، ساروج بري، رسمي بندي، آيينه كاري، قلمزني، خراطي، منبت، مشبك چوب، پاپيه ماشه، نقاشي گل و مرغف نقاشي پشت شيشه، رنگرزي سنتي، مخملبافي، زيلو بافي، عروسك بافي، سفال چرخي، كاشي معرق، معرق چرم، گچ بري سنتي، يزدي بندي، آجركاري، مشبك فلز، ساز سازي سنتي، معرق منبت، تراش سنگهاي قيمتي، طراحي سنتي، نگارگري ايراني و ابريشم كشي از جمله هنرهاي دستي در كاشان است.
در نجف آباد نيز صنايعي مانند قالي بافي، لوده بافي، گيوه دوزي، قفل و كليد سازي، چاقو سازي و نمدمالي رواج دارد.
در آغاز حركت به سمت غرب استان به تيران و كرون مي رسيم. سرزميني زنگوله سازي آن شهرت جهاني دارد و صنايع دستي ديگري مانند چرم دوزي، ترمه بافي، قلاب بافي، صنايع چوبي، سفره قلمكار، سفالگري و ماشته بافي در آن توليد مي شود.
گلپايگان يكي ديگر از شهرستان هاي اصفهان است كه هنرهايي چون منبت، معرق، چرم دوزي، سنگ تراشي و مشبك در آن وجود دارد.
در مجاورت آن به خوانسار مي رسيم. قاشق تراشي، قالي بافي، تابلوفرش، بافت فرش ذهني (فرش ويستي)، مليله دوزي، گل سازي، خياطي، عروسك سازي، چرم دوزي يا سراجي سنتي، سرمه دوزي، قلاب بافي، نخ كشي سنتي، سكمه دوزي، معرق و پيكره تراشي، مروال بافي يا سبدبافي و كنف دوزي از مهم ترين دست سازه هاي اين منطقه است.
با نزديك شدن به مناطق كوهستاني و معتدل استان اصفهان، تنوع شگفت آوري ديگر از صنايع دستي به چشم مي آيد كه ريشه در تاريخ و فرهنگ گذشته اين مناطق دارد.
در فريدن؛ ديار هواي پاك در گذشته انواع بافته هاي داري، گليم بافي، جاجيم، ماشته، چنته، تاچه، جوال، خورجين و پاپوش توليد مي شده كه تلاش براي احياي آن ها ادامه دارد. در حال حاضر هنرمندان اين خطه به چرم دوزي، معرق، منبت، سرمه دوزي - مليله دوزي و نگارگري مشغولند.
فرش بافي، جاجيم بافي و خرسك بافي در چادگان و سبد بافي و قاليبافي در فريدونشهر از مهم ترين دست آفريده هاي بومي اين مناطق محسوب مي شود.
جاجيم بافي نيز بتازگي در بوئين مياندشت احيا شده است و در كنار آن تابلوفرش، لباس محلي، قلاب بافي، منبت كاري، خياطي، عروسك بافي، چرم دوزي و گوني بافي نيز رواج دارد.
در سفر به گوشه و كنار اصفهان، اين هنر و هنرمند است كه تار و پود تنوع فرهنگي را در هم مي آميزد تا طيف گسترده اي از هنرهاي دستي پديدار گردد.
شايد به همين دليل است كه اصفهان با دارا بودن يك سوم صنايع دستي جهان و نيمي از صنايع دستي كشور به «شهر صنايع دستي جهان» مشهور است. اين غناي هنري و فرهنگي ظرفيتي مهم است كه مي تواند سكوي پرش بلندي به سوي رونق اقتصادي و كاهش بيكاري در استان باشد.
** راهكارهاي توسعه و رونق صنايع دستي
ايجاد شبكه اي منسجم و يكپارچه از كليه صنايع دستي توليدي در استان و مديريت و هدايت صحيح آن در كشف نقاط ضعف و قوت اين عرصه تاثيري بسزاي دارد.
از طرفي برند سازي دست سازه هاي بومي، تبادل هنرهاي بومي اصفهان با شهرستان ها و فراهم نمودن بستري مطمئن براي فروش و بازاريابي اين هنرها گامي بلند به سمت توسعه فرهنگي و خروج شهرستان هاي استان از ركود فرهنگي - هنري به شمار مي رود.
نكته مهم ديگر آنكه با مطالعه و احياي هنرهايي كه در نقاط مختلف استان به فراموشي سپرده شده، هزاران راه نرفته نمايان مي شود كه هر يك مي تواند منشا تحرك فرهنگي، معيشت پويا و خلاقيت باشد.
برنامه ريزي اصولي در اين راستا، همچنين موجب رونق گردشگري درون استاني، افزايش و توزيع توريست به ساير مناطق استان و در نهايت صدور فرهنگ و هنر اصفهان به سرتاسر جهان خواهد شد.
اهميت اين موضوع وقتي دوچندان مي شود كه بدانيم استان اصفهان به عنوان شهر خلاق صنايع دستي و پايتخت فرهنگ و تمدن ايران اسلامي كانون توليد بهترين و ناب ترين صنايع دستي است كه با تبليغ و معرفي اين توليدات مي توان شاهد پديدار شدن افقي نو و متفاوت در رونق اين بخش بود.
معاون صنايع دستي اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان اصفهان نيز گفت: از مجموع بيش از 300 رشته صنايع دستي ثبت و شناخته شده در ايران، 196 رشته در استان اصفهان فعال است كه بيشتر كارگاه هاي توليدي و فروشگاه هاي اين صنايع در ميدان نقش جهان اصفهان مستقر است.
جعفر جعفر صالحي در گفت و گو با خبرنگار ايرنا افزود: هم اكنون بيشترين حجم صنايع دستي توليدي در استان مربوط به رشته هاي قلمكار، مينا، خاتم، قلمزني و كاشي سنتي است.
وي با اشاره به استقبال داخلي و خارجي از توليدات ذكر شده، گفت: اگر توليد كنندگان سليقه مشتري را در نظر بگيرند و در قالب كاربري هاي جديد به توليد اين محصولات اقدام كنند، مي توانند بازار صنايع دستي استان را بيش از پيش رونق بخشند.
وي با توصيف ويژگي هاي بي بديل و جايگاه برجسته صنايع دستي اصفهان يادآوري كرد: شهر اصفهان در سال 94 از سوي يونسكو به عنوان نخستين عضو شبكه جهاني شهرهاي خلاق (معتبرترين شبكه جهاني) در عرصه صنايع دستي و هنرهاي مردمي معرفي شد و به عضويت اين شبكه درآمد.
معاون صنايع دستي اداره كل ميراث فرهنگي اصفهان اضافه كرد: با فعال شدن دبيرخانه شهر جهاني صنايع دستي در اصفهان، زمينه هاي مناسب تري در عرصه نوآوري و تنوع در توليد صنايع دستي اين استان بيش از گذشته فراهم شده است.
جعفر صالحي در خصوص وضعيت و آمار صادرات صنايع دستي استان اصفهان توضيح داد: به لحاظ اين كه پايانه مستقيمي براي صادرات صنايع دستي در اين استان وجود ندارد و بيشترين صادرات از تهران و يا مرزهاي جنوبي و غربي كشور صورت مي گيرد، نمي توان آمار دقيقي از صادرات اين محصولات در استان ارائه داد.
اين در حاليست كه مديركل دفتر صادرات و بازرگاني معاونت صنايع دستي سازمان ميراث فرهنگي كشور سال گذشته گفته بود كه در چهار سال اخير بيشترين ميزان رشد در سبد صادرات كالاهاي غيرنفتي كشور به صنايع‌دستي و بويژه به توليدات هنرمندان اصفهاني اختصاص دارد.
پويا محموديان با اشاره به نقش اصفهان در توسعه و ترويج صنايع‌دستي كشور افزوده بود: با تلاش‌هاي همه مسئولان و هنرمندان بويژه هنرمندان اصفهان موفق شده‌ايم تا رشد 334 درصدي در حوزه صادرات صنايع‌دستي در چهارسال اخير داشته باشيم.
به گزارش ايرنا، در استان اصفهان 40 هزار هنرمند صنايع دستي شناسايي شده و از 299 رشته صنايع دستي كشور، 199 رشته به اين استان اختصاص دارد.
شوراي جهاني صنايع دستي، روز چهاردهم شهريور 94، اصفهان را از بين شش شهر جهان كه نامزد ثبت جهاني صنايع دستي شده بودند به عنوان شهر جهاني صنايع دستي برگزيد اين به لحاظ حجم، 60 درصد توليد صنايع دستي كشور را به خود اختصاص داده است.
صنايع دستي، به مجموعهاي از هنرها و صنايع اطلاق مي‌شود كه محصول آن‌ها بطور عمده با استفاده از مواد اوليه بومي، به كمك دست و ابزار دستي ساخته مي‌شود. در هر يك از فرآورده‌هاي اين صنايع، ذوق هنري و خلاقيت فكري صنعتگرسازنده، به نحوي تجلي مي‌يابد و همين عامل، وجه تمايز اصلي اين گونه محصول‌ها از مصنوعات مشابه ماشيني و كارخانه‌اي است.
گزارش: فاطمه زماني
9861/ 1339/1772
اصفهان- ايرنا- استان اصفهان به دليل برخورداري از اقليم ها و فرهنگ هاي متنوع و پيشينه اي درآميخته با ذوق و هنر اصيل و ارزشمند، جورچيني از هنرهاي دستي ايران زمين را در نقاط مختلف گستره اين خطه به نمايش گذاشته است.
