در اين معني هر كس بتواند كارها را با استفاده از نيروي ديگران به انجام برساند مدير است. به عبارت ديگر مدير هماهنگ كننده و كنترل كننده فعاليت هاي دسته جمعي براي رسيدن به هدف مطلوب سازمان با حداكثر كارآيي است.
در اين تعريف، اشاره اين نظريه پرداز آمريكايي و مشاور تئودور روزولت رئيس‌جمهور وقت آمريكا بر هنر مديريت، رسيدن به هدف مطلوب و با بيشترين كارايي مورد تاكيد است.
ديگر اشاره او انجام كار به دست ديگراني است كه مديريت مي شوند و نحوه مديريت بر آنها نيز مهم و تاثيرگذار است.
اما نقشي كه رهبران و مديران در تغيير و تحولات تاريخي، شكست ها و پيروزي ها، هدايت ها و گمراهي ها، ويرانگري ها و سازندگي ها و بالاخره رشد و تكامل جامعه انساني داشته اند، همواره نقشي بسيار مهم و اساسي بوده است به طوري كه برخي آن را تنها عامل تعيين كننده در همه اين تغيير و تحول ها مي دانند و برخي ديگر نيز آن را كليد پيشرفت جوامع و سازمان ها در قرن اخير معرفي مي كنند.
تا اواخر قرن نوزدهم ميلادي، دانش مديريت نيز مانند بسياري از علوم و آموزه هاي ديگر در قلمرو دانش فلسفه قرار داشت.
بعد از انقلاب صنعتي و از اواخر قرن 19 دانش مديريت نيز همچون علوم مهندسي و پايه، جاي خود را در دانشگاه و مراكز علمي معتبر باز كرد و به تدريج در رديف ساير علوم قرار گرفت.
مديريت و رهبري مي تواند از محدوده يك انسان شروع شود و تا گستره همه جهان هستي ادامه يابد. بين اين دو سطح نيز سطوح مختلفي مي تواند مطرح شود و تقسيم بندي هاي متنوعي صورت پذيرد كه افراد، سازمان ها و گروه ها، كشورها و جهان، چهار سطح از اين تقسيم بندي است.
مديريت در سازمان هاي پيچيده و بوروكراتيك امروز، كه برخي آن را «جهان سازماني» و «عهد مديريت» ناميده اند، فراگيري دانش مديريت را بيش از هر زمان ديگر طلب مي كند.
ديگر زمان آن سپري شده است كه در انتخاب مديران تنها به استعداد و لياقت ذاتي اكتفا شود.
اكنون در كشور ما مشكل عمده اي بنام «مديران رانتي» يا مديران سفارشي وجود دارد كه نه مي توان وجود آن را كتمان كرد و نه مي توان به سادگي و بدون توجه به آن از كنارش گذشت .
اگرچه از ابتداي پيروزي انقلاب تا حدود دو دهه بعد، عنواني بنام مديران رانتي كمتر به چشم مي خورد و چندان مورد توجه نبود اما در سال هاي اخير، وقتي كه روابط به جاي ضوابط نشست به تدريج پديده مديران رانتي آثار سوء و زيانبار خود را نشان داد.
در پيدايش و گسترش اين پديده ديگر مطرح نيست كه مديران منتسب شده تخصص و تجربه كافي را براي اداره امور و سر و سامان دادن به كارها دارند يا خير و تنها سفارش هاي ويژه اي كه از سوي برخي نهادها و افراد مي شود ملاك انتخاب مديران رانتي است.
پژوهش ها و تحقيقاتي كه درباره پرونده هاي مالي و عملكرد برخي موسسه ها و شركت ها انجام شده است نشان مي دهد بيشتر شركت هايي كه از وجود مديران رانتي بهره مي برند پس از مدتي ورشكست مي شوند و يا كيفيت پايين محصولات، عدم كارايي، نداشتن توان رقابت با ساير موسسات و شركت ها و ... چيزي به جز تعطيلي شركت به دست نمي دهد.
در اين تحقيق ها ويژگي ها و شاخص هايي براي مديران رانتي بيان مي شود كه برخي از اين خصوصيات عبارتند از:
*اين مديران در هر شرايطي ضعف هاي مديريتي و علمي خود را از طريق مرعوب كردن زيرمجموعه پوشش مي دهند.
*تمايلي به برقراري سيستم هاي كنترلي و ابزارهاي نظارتي در مجموعه هاي تحت مديريت خود ندارند.
*اعتقادي به شايستگي و قابليت هاي افراد ندارند و همواره مشاغل مهم و حساس زير مجموعه خود را، به اشخاص متملق و چاپلوس مي سپارند.
*معمولا به دليل گرايش ذاتي در شناخت و مهارت كافي در ايجاد و برقراري رابطه با منابع قدرت تجربه اي گران سنگ در دور زدن قوانين، ضوابط و زد و بندهاي پنهاني در تصاحب انواع و اقسام امتيازها، امكانات و مزاياي رانتي به سود خود كسب مي كنند.
*در هر شرايطي علاقمند به شفاف سازي عملكرد در مجموعه هاي تحت مديريت خود بويژه منابع كسب درآمد و نحوه مصارف وجوه نيستند.
*براي پيشبرد اهداف و مقاصدشان، گشاده دستي به اقوام و متملقان، اسراف از منابع مجموعه هاي تحت مديريت خود را رواج و مشاغل بي ثمر و تشريفاتي را گسترش مي دهند.
*فاقد تخصص و دانش پايه بوده و از نظر فرهنگ ادبيات مكتوب بسيار ضعيف ولي در ميدان و عرصه فرهنگ توجيه شفاهي و فن بيان، سخنراني و مرعوب كردن مخاطبان داراي قدرتي فوق العاده هستند.
در مجموع آنچه كه از بررسي و تحقيق شركت ها و موسسه هايي با مديران رانتي حاصل مي شود اين است كه: غني ترين واحدهاي صنعتي با توان توليدي بالا يا موسسه هاي مالي با دارا بودن سهم بازار فروش مناسب و ضريب سودآوري در خود توجه و با امكانات و منابع سرشار، حداكثر ظرف مدت 5 دوره متوالي پس از در اختيار گرفتن اداره آنها توسط مديران رانتي، مشروط به آنكه در اين مدت شارژ مجدد سرمايه از ثروت ملي و دوپينگ وجوه از محل اعطاي تسهيلات رانتي و يا فروش و حراج اموال و دارايي هاي ثابت به اين واحدها تزريق نشود، به طور قطع اين واحدهاي اقتصادي دهي از منابع، سرشار از تعهدهاي آتي به صورت ورشكسته و يا متلاشي شده رها خواهند شد.
در اين ميان آنچه مي ماند سوال هاي بي پاسخ اذهان عمومي نسبت به اين كه گذاشتن بار سنگين هزينه ها بر دوش ملت، اسراف و نابودي ثروت ملي، ايجاد يأس و نااميدي و ... را چه كسي پاسخگوست؟ مديران رانتي يا كساني كه در پيدايش و روند دنباله دار اين پديده نقش داشته اند؟
* خبرنگار ايرنا
7147/1772
اصفهان- ايرنا- ماري پاركر فالت «Mary Parker Follett» مديريت را هنر انجام دادن كار به وسيله ديگران مي داند.
