پزشكی زیباست

حرفه پزشكی دارای فراز و نشیب های زیادی است. با نجات جان انسانی لبخند بر لبان همراهان بیمار نشانده می شود و با مرگ انسانی دیگر، غبار غم بر چهره كادر درمانی، مردم و همراهان بیماران می نشیند و به یقین این حرفه دارای تلخی و شیرین های زیادی است.
پزشكان و كادر پزشكی همگی برای طبابت و كار در حوزه سلامت باید از سازمان نظام پزشكی شماره نظام بگیرند، بنابراین همگی عضو این سازمان هستتند، سازمان نظام پزشكی حدود 250 هزار نفر عضو در سراسر كشور دارد كه شامل 80 هزار پزشك عمومی، 36 هزار پزشك متخصص و فوق تخصص، 35 هزار دندانپزشك عمومی، بیش از 2 هزار نفر دندانپزشك متخصص، 20 هزار دكترای داروسازی، هزار و 500 نفر دكترای علوم آزمایشگاهی، 50 هزار ماما و حدود 25 هزار نفر گروه ‌های پروانه دار (شامل فیزیوتراپیست، متخصص تغذیه، بینایی سنج، شنوایی سنج) هستند.
اما در میان خاطرات تلخ و شیرین، شاید تخلفات و شكایت از پزشكان هم به نوعی جالب باشد به همین دلیل و به مناسبت روز پزشك، خبرنگار گروه اجتماعی ایرنا به سراغ چند تن از پزشكان كشور كه اكنون در مسئولیت های مختلف فعالیت دارند، رفت و از ایرج فاضل، رئیس كل سازمان نظام پزشكی، مهدی درخشان، معاون درمان سازمان تامین اجتماعی، علی فتاحی، معاون انتظامی سازمان نظام پزشكی و رضا لاری پور، مدیر آموزشی این سازمان سوالاتی درباره خاطرات تلخ و شیرین دوران طبابت آنها پرسید كه در پی آمده است.

* ملت خوشحال باشند، پزشكان شادند
ایرج فاضل، متولد 1318، دارای دكترای پزشكی از دانشگاه تهران و متخصص جراحی عمومی و فوق تخصص جراحی عروق و پیوند اعضا از دانشگاه رایت استیت آمریكاست. این پزشك 79 ساله كه در یك دوره وزیر علوم و مدتی نیز وزیر بهداشت و اكنون برای دومین بار به عنوان رئیس كل سازمان نظام پزشكی فعالیت می كند.
فاضل از خاطراتش چنین می گوید: حدود نیم قرن در خدمت مردم هستم. پس از گذراندن دوره پزشكی عمومی به عنوان جراح مشغول به كار شده ام. تلخ ترین خاطره ما جراحان زمانی است كه با وجود همه زحماتی كه می كشیم بیمار را از دست می دهیم البته همیشه به همراهان بیمار گفته ام این موضوع مانند این است كه فرد فوت شده یك قطعه از بدن انسان (پزشك) را با خودش می برد.
او ادامه می دهد: خوشبختانه این گونه موارد زیاد نبوده ولی بسیار اثرگذار است، چون هر بیماری كه جان خودش را از دست می دهد تا مدت های مدید در ذهن پزشك خاطراتش تداعی می شود.
فاضل درباره اینكه آیا در دوران طبابت خود تخلفی داشته نیز این گونه می گوید: آمار درستی ندارم اما میزان آن خیلی پایین بوده و حتی به درصد هم نمی رسد، ولی بوده و معتقدم حتی یك مورد آن زیاد است.
وی درباره خاطرات شیرین از دوران طبابتش نیز می گوید: خاطرات خوب ما مربوط به ملت است. هر زمانی كه ملت خوشحال باشد من هم به عنوان یك پزشك شاد هستم. البته قبولی در كنكور دانشكده پزشكی به عنوان یكی از شیرین ترین خاطرات من بوده است.
وی پیامی هم برای مردم دارد و می گوید: افتخار می كنیم كه به مردم خدمت می كنیم. من بزرگترین افتخارم این بوده كه خداوند این توفیق را به من داده كه با مردم همراه و همگام باشم. دوستشان دارم و امیدوارم خداوند این توفیق را از ما نگیرد.

** 12 سال طبابت، دو مورد تخلف
مهدی درخشان متولد 1336 متخصص گوش و حلق و بینی است، او اكنون به عنوان معاون درمان سازمان تامین اجتماعی فعالیت دارد و از سال 1366 تاكنون در پست های مختلف مدیریتی و درمانی فعالیت دارد. او خاطرات دوران طبابت خود را این گونه بیان می كند: در طول دوران خدمت كمتر شاهد تخلف بوده ام به گونه ای كه در 12 سال كه مدیر درمان تامین اجتماعی استان خراسان رضوی بودم، فقط دو مورد خطای پزشكی دیدم.
وی ادامه می دهد: در یكی از این موارد پزشك متخصص زنان و زایمان گاز استریل را در شكم بیمار جا گذاشته بود و در مورد دیگر پزشك جراح در مورد بیماری كه نیمه شب به بیمارستان مراجعه كرده بود، تشخیص آپاندیست نداده بود و بیمار را مرخص كرد اما چند ساعت بعد این بیمار را به یك مركز دیگر بردند. آپاندیسیت این فرد پاره شد و منجر به مرگ این بیمار شد. هر دو پزشك به دادگاه معرفی شدند. این اتفافات حدود 12 تا 18 سال پیش رخ داده است.
وی ادامه می دهد: البته پزشكی كه گاز استریل را داخل شكم بیمار جا گذاشته بود كاملا غیرعمدی بود. ممكن است این خطا برای هر پزشكی رخ دهد. اما با پزشك دیگر را برخورد جدی كردیم كه چرا بعد از رادیوگرافی متوجه آپاندیسیت نشده است و دیه بیمار را پرداخت كرد و معتقدیم این یك خطای پزشكی است چون با جان بیمار در ارتباط بود.
درخشان می گوید: بیماری كه تشخیص درستی برای آپاندیسیت او نداده بودند، چند ساعت بعد، به بیمارستان مراجعه می كند كه تشخیص آپاندیسیت داده می شود و متاسفانه هر دو پزشك دیه این بیماران را پرداخت می كنند، با پزشك برخورد جدی شد چون تشخیص اشتباه داده بود و خطای پزشكی بود و برخی از هزینه های این پزشك را پرداخت نكردیم.

* طبابت زیباست
علی فتاحی، متخصص گوش و حلق و بینی كه اكنون معاون انتظامی سازمان نظام پزشكی است نیز درباره خاطراتش می گوید: سال 57 دانشجوی پزشكی در دانشگاه تهران شدم. رتبه بالایی داشتم البته قبل از انقلاب شرایط ورود به دانشگاه با شرایط كنونی خیلی متفاوت بود و می توان گفت كه آسان تر بود چون رتبه ها دیگر طبقه بندی و منطقه بندی نداشت و وقتی كه رتبه اعلام می شد راحت تر می توانستیم رشته را انتخاب كنیم.
وی ادامه می دهد: ورود به دانشگاه ها در زمان ما، با حجم امروز متقاضی نبود. به یاد می آورم كه تعداد ورودی دانشگاه ها در تمام رشته ها 9 هزار نفر بودند و مانند اكنون كه ظرفیت دانشگاهها خیلی بیشتر از تعداد داوطلبان است، نبود.
این پزشك متخصص گوش، حلق و بینی می گوید: تحصیل حدود 9 سال طول كشید چون انقلاب و انقلاب فرهنگی را داشتیم.سال 66 از دانشگاه فارغ التحصیل شدم. تخصص گوش و حلق و بینی را از دانشگاه شهید بهشتی گرفتم و از سال 1371 تاكنون طبابت می كنم. معتقدم همه چیز طبابت زیباست و با هیچ كاری قابل مقایسه نیست.
می گوید: همانگونه كه علامه طباطبایی گفتند حاضرم سال ها عبادت خودم را با یك روز پرستاری از بیمار عوض كنم، نشان می دهد كه همه چیز این حرفه شیرین است. پزشكی تلخی ندارد، البته خستگی و سختی دارد ولی همه آنها با لذت است.
وی خاطرنشان می كند: من خاطره تلخی ندارم ولی برخی مواقع نمی شود برای بیمار كاری انجام داد چون پزشك نمی تواند معجزه كند. از خداوند استمداد می كند و كارش را شروع می كند. وقتی پزشك می بیند كه نمی تواند برای بیمارش به نتیجه ای برسد بسیار برایش تلخ است به ویژه در موارد اورژانس خیلی سخت است. مردم تصور می كنند كه پزشكان بی تفاوت هستند اما اصلا این طور نیست. هیچ پزشكی راضی نیست كه بیمارش دچار مشكل شود و به هر بهانه ای كه باشد سلامت بیمارش را می خواهد. معتقدم كل كار پزشكی واقعا زیباست.
وی درباره اینكه آیا در دوره طبابت شكایتی داشته است یا نه ادامه می دهد: دو مورد شكایت و پرونده در 30 سال خدمت داشتم كه خوشبختانه تبرئه شدم. من به بیمار حق می دهم چون معتقدم هیچ كار درمانی نیست كه در كنارش عارضه ای نباشد اما این مساله برای بیمار مفهومی ندارد.
فتاحی می گوید: اینكه من به عنوان یك پزشك گوش و حلق و بینی بخواهم گوش بیماری را عمل كنم و كر شود، من به عنوان پزشك می دانم كه اینكه بیمار كر شده است آیا جزء عوارض عمل بوده است، یا جزء تقصیر و قصور پزشكی بوده است اما بیمار نمی تواند این مسائل را كارشناسی كند بنابراین من به طور كلی به بیمار حق می دهم.
وی ادامه می دهد: در تمام دنیا بیمار علیه پزشك شكایت می كند. منتهی وظیفه كارشناسان است كه مرز بین عارضه های ناخواسته و غیرقابل پیش بینی و كوتاهی و تقصیر را مشخص كنند كه البته گاهی اوقات جدا كردن این مرز كار بسیار سختی است و اختلاف نظر در این زمینه نیز زیاد است.
معاون انتظامی سازمان نظام پزشكی می گوید: قضاوت كردن در امر درمان از خود درمان سخت تر است ولی پزشكی حرفه ای شیرین است به حدی كه اگر من بخواهم دوباره به گذشته و سال 1357 برگردم باز هم رشته پزشكی را انتخاب می كنم. نه از بعد درآمدی. منظورم مسائل مادی نیست. وقتی بیمار لبخند می زند هیچ چیز به اندازه لبخند بیمار پزشك را خوشحال نمی كند.

* دكتری كه چرك خشك كن ننویسد پزشك نیست
رضا لاری پور، پزشك جوانی است كه اكنون به عنوان مدیر آموزشی سازمان نظام پزشكی فعالیت دارد، در سال 1382 به عنوان پزشك وارد دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی شد. او دو خاطره شیرین و نیمه تلخ از دوران طباب خود دارد. یكی از این خاطرات در سال اول فعالیتش به عنوان پزشك عمومی در منطقه كنارك چابهار است.
وی توضیح می دهد: در اوایل دوران پزشكی در كنارك چابهار بودم، در یك منطقه بسیار محروم؛ بیماران علاقه مند به آنتی بیوتیك بودند و دوست داشتند این داروها حتما برایشان تجویز شود و می گفتند اگر شما چرك خشك كن و آمپول ننویسی اصلا دكتر نیستی.
در یك مورد با وجود اصرار پدر بیمار برای فرزندش این داروها را ننوشتم، برای اینكه اعتماد كند چون در بیمارستان دولتی بودم با هزینه شخصی حق ویزیتش را هم پرداخت كردم خوشبختانه فرزندش با داروهای تجویزی رو به بهبودی رفت و یك روز صبح كه كشیك درمانگاه بودم. مسئول درمانگاه من را صدا زد و گفت مردی بیرون با شما كار دارد، وقتی رفتم دیدم پدر آن بیمار با یك ظرف پر از ماست كه شاید هزینه آن بیشتر از ویزیت من بود آمده است، این مرد، ظرف ماست را به پاس اینكه فرزندش خوب شده بود به من داد.

* پیام تبریك روز پزشك از سوی یك بیمار
این پزشك عمومی خاطرات دیگر خود را از سال های اخیر در یكی از درمانگاه های تهران نقل می كند و می گوید: یك روز در درمانگاه بودم خانمی به همراه همسرش به این مركز درمانی آمد، خانم بیمار بود معاینه شد اما همزمان آزمایش شوهرش را به من نشان داد و گفت همسرم بعد از عمری آزمایش انجام داده می خواهم وضعیت همسرم را هم ارزیابی كنید.
بیماری خانم مهم نبود ولی آزمایش شوهرش مشكلاتی داشت به همین دلیل این مرد كه برای معاینه مقاومت زیادی می كرد را معاینه كردم و درباره بیماری اقوام و خویشاوندان او چند سوال پرسیدم و درخواست چند مورد آزمایش جدید را داشتم كه با توجه به سختگیری این مرد، انتظار نداشتم، آزمایش ها را انجام دهد به همین خاطر شماره تلفن او را گرفتم.
قرار بود به یك كلینیك در تهران برود، به منشی آن كلینیك گفتم كه موضوع آزمایش این فرد را پیگیری كند چون مواردی از بیماری در آزمایش های او مشاهده شده است. منشی كلینیك چندین بار با مریض تماس گرفته بود و در نهایت این بیمار با عصبانیت فراوان به منشی كلینیك گفته بود كه آزمایش را انجام داده و برای پزشك خواهد برد.
این فرد روزی به این مركزدرمانی آمد كه من كشیك نبودم. به یكی دیگر از همكاران پزشك آزمایش را نشان داد كه مشخص شد، او به سرطان مبتلا است. البته مرد خیلی جوان و در حدود 37 تا 38 سال بود. به همین دلیل پزشك توان گفتن این بیماری را به فرد بیمار ندارد و درخواست كرد كه حتما به پزشك خودت مراجعه كن.
این فرد چون نمی توانست طی چند روز من را در درمانگاه پیدا كند، در نهایت آزمایش را به یكی دیگر از پزشكان درمانگاه نشان داد و در نهایت آن پزشك به او گفت كه شما دچار سرطان هستید اما باید از پزشكی كه شما را وادار به انجام این آزمایش كرده قدردانی كنید، چون خیلی زود بیماری شما تشخیص داده شده و قابل درمان است.
این بیمار روند درمانی خود شامل شیمی درمانی و جراحی را انجام داد و اكنون پس از گذشت سال ها به زندگی خود ادامه می دهد اما شیرین ترین اتفاق این خاطره این است كه این مرد اكنون در سلامت كامل است و هر سال، روز پزشك برایم پیام تبریك ارسال می كند. اینها همه جذابیت كار یك پزشك است.
او در پاسخ به این سوال كه آیا تاكنون خطای پزشكی داشته است یا نه می گوید: هیچ مورد تخلف پزشكی نداشته ام، ناگفته نماند كه دو سالی است كه دیگر درمانگاه نمی روم. در كار آموزشی مشغول فعالیت هستم و معتقدم اگر به پزشكان آموزش درست ارائه شود، كار پزشكی بهتر پیش می رود و خطاها كمتر.

گزارش: مهناز بیرانوند
اجتمام* 7268 * 3063