بهره وری بهینه كودك از فضای سایبری با آموزش سواد رسانه ای

به گزارش خبرنگار علمی ایرنا، پیشرفت دستاوردهای علمی پیامدهایی مانند كم شدن فاصله ها و عمیق تر شدن فضای ارتباطی را به همراه آورد تا جهانیان با دسترسی آسان و خیالی آسوده و امن، در جاده زندگی حركت كنند.
كاربران، فضایی دو بُعدی را برای این ابزارهای ارتباطی ایجاد كرده اند؛ با استفاده مناسب، محصولی مطلوب و در صورت سوء استفاده یا ناآگاهی از نحوه صحیح استفاده از این فضای گیرا و جذاب، آسیب های جدی و گاه غیر قابل جبران برداشت كرده اند.
با در نظر گرفتن ابعاد این فضای كهكشانی و گسترده، استفاده بی رویه نوجوانان و جوانان و گذراندن اوقات زیاد در راهروهای شلوغ این سرزمین، به دغدغه ای برای والدین و مسوولان تبدیل شده است. فضای بدون دیوار و حصار سایبری، هویتی كاذب و تصویری غیر واقعی برای آنان ایجاد كرده است كه منجر می شود افراد برای حضور بیشتر در شبكه های اجتماعی تلاش و تكاپوی زیادتری داشته باشند.
این موضوعی است كه رییس جمهوری نیز هنگام نواختن زنگ آغاز سال تحصیلی 96-97 به آن اشاره كرد و فضای مجازی را تیغ دولبه ای دانست كه می‌تواند زندگی را نابود كند یا به رشد و تعالی برساند.
حسن روحانی در بخشی دیگر از اظهارات خود، خواستار ارائه آموزش‌های لازم در این زمینه شد و تاكید كرد معلمان باید نحوه آشنایی و سبك استفاده از فضای مجازی را به دانش‌آموزان بیاموزند.
در این زمینه، «امیرعبدالرضا سپنجی» كارشناس مطالعات سواد رسانه ای، اینترنت و فضای مجازی (آی.سی.تی) امروز در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا، عنوان داشت: فضای سایبری همانند برنامه های رادیو و تلویزیون كه در آن ها استانداردها و ملاحظات فنی و محتوایی رعایت می شود، به نظارت محتوایی و زمانی نیاز دارد تا به طور افسار گسیخته به پیكره زندگی دانش آموزان آسیب نرساند.

**شرط سنی برای استفاده از فضای سایبری
با گسترش نفوذ اینترنت در زندگی روزمره، حضور كاربران و به ویژه كودكان و نوجوانان در این فضا افزایش پیدا كرده و نسل به نسل، اندوخته های سایبری آنان متفاوت تر و عمقی تر شده است؛ موضوعی كه به دلیل نگاه ساده انگارانه كودكان و نوجوانان و به اشتراك گذاشتن داده های شخصی خود در این فضا نگران كننده است.
اتحادیه اروپا با در نظر گرفتن این مساله، قوانین جدیدی درباره افزایش سن مجاز كودكان برای ورود به محیط های سایبری و شبكه های اجتماعی قرار داده و هشدارهایی را به خانواده ها نسبت به افشای حریم خصوصی كودكان در این فضا، داده است.
از اواخر سال ۲۰۱۵ سن عضویت در فضای مجازی و شبكه های اجتماعی از ۱۳ سال به ۱۶ سال تغییر یافت.
یك نظرسنجی در اسپانیا نشان داد درصد قابل توجهی از والدین، از حضور كودكان ۱۰ تا ۱۷ ساله خود در شبكه‌ های اجتماعی و قرار دادن اطلاعات شخصی در دسترس عموم، جلوگیری یا بر فعالیت‌‌ های كودكان نظارت می كنند.
در ایران، قانون مدونی مبنی بر شرط سنی كودكان برای استفاده از فضای مجازی وجود ندارد.
در این زمینه، سپنجی گفت: استفاده از فضای مجازی یا هر نوع صفحات نمایشگر اعم از لپ تاپ، موبایل یا حتی تلویزیون برای كودكان زیر 2 سال ممنوع است. زیرا باعث كاهش رشد عاطفی، ایجاد مشكلات فراوان در بحث زبان آموزی، بروز سندرم فقدان تمركز و بیش فعالی آنها می شود اما وقتی سخن از سواد رسانه ای پیش می آید، شامل كودكانی می شود كه به سن آموزش یادگیری رسیده باشند.
وی افزود: در ارتباط با كودكان و نوجوانان، استفاده از فضای مجازی به صورت تلفیقی و به مدت 2 ساعت مشخص مجاز شمرده می شود تا مشكلات و مسایل جدی در حوزه تحصیل و آموزش و انجام تكالیف ایجاد نشود.

**بهینه سازی فضای سایبری با نظارت حضوری یا محتوایی
كارشناس مطالعات سواد رسانه ای به نقش والدین دانش آموزان و اولیای مدرسه در بهره وری بهینه دانش آموزان از فضای سایبری اشاره كرد و گفت: همان گونه كه رسانه های تصویری و شنیداری همچون رادیو و تلویزیون درباره پخش برنامه های خود ملاحظاتی دارند و باید استانداردهایی مطابق عرف فنی و محتوایی در آنها رعایت شود.
«مجاز بودن استفاده فرزندان به معنای استفاده افسارگسیخته نیست بلكه باید با نظارت حضوری یا محتوایی والدین همراه باشد تا شرایط مساعدتری برای بهره مندی از این فضا فراهم باشد».
وی افزود: درباره دانش آموزان هفت تا 15 سال باید استفاده از شبكه های اجتماعی و فضای سایبری، 2 ساعت باشد آن هم همراه با نظارت والدین؛ زیرا با توجه به قرارگرفتن نوجوانان در شرایط سنی حساس بلوغ، اگر محتوای فضای سایبری نامطلوب باشد، ساختار ذهنی و به دنبال آن هیجانات رفتاری را تحت تاثیر منفی قرار می دهد.

**آموزش سواد رسانه ای، راهكاری برای خنثی سازی آسیب ها
سواد رسانه ای، مجموعه‌ای از مهارت‌های قابل یادگیری است كه به توانایی دسترسی، تجزیه و تحلیل و ایجاد انواع پیام‌های رسانه‌ای اشاره دارد. به عبارت دیگر، توانایی بازشناسی پیام های مخرب را به مخاطب اعطا می كند و نوعی رژیم مصرف رسانه ای را برای او تنظیم می كند. بر همین اساس، برای حركت در محیط رسانه ای پیچیده امروز، آموزش سواد رسانه ای ضرورت دارد.
به گفته سپنجی، فضای سایبری همان دنیای واقعی است كه چارچوب های احساسی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی خود را دارد. این فضا، مجازی نیست و به طور واقعی و موازی با زندگی روزمره پیش می رود؛ زیرا بیان نقد، نظر، گفت و گو، آموزش و بسیاری موارد دیگر در بستر این فضا اتفاق می افتد و اگر مجازی بود همانند خوابیدن و بلند شدن، هیچ اتفاقی در طول آن نمی افتاد.
وی افزود: به دلیل واقعی بودن این فضاها، آموزش سواد رسانه ای به منظور استفاده مطلوب از آن ضرورت دارد. آموزش از سن كودكی كه پایه های آن از خانواده و به آگاهی والدین گره خورده است و سپس همیاری و آموزش در مدارس كه باید به صورت متنی یا چند رسانه ای در اختیار دانش آموزان قرار گیرد.
هوشیاری و تسلط والدین و مربیان مدارس بر فضای سایبری و آشنایی كامل به آن نكته دیگری بود كه سپنجی بر آن تاكید كرد و گفت: خانواده و مربیان مدارس باید در استفاده از این ابزارها، هوشیار و مسلط باشند. خانواده به عنوان اصلی ترین نهاد اجتماعی و بعد هم مدارس به عنوان مركزی كه ساعت ها وقت دانش آموز در آنجا سپری می شود، نباید از دانش آموزان عقب بمانند.
به گفته وی، متاسفانه در جامعه امروزی فناوری و ابزارهای ارتباطی در دست فرزندان بسیار پیشرفته تر از امكاناتی است كه والدین در اختیار دارند؛ در حالی كه باید به فرزند آموخت افراد والد و بالغ شرایطی و امكاناتی در اختیار دارند كه نیاز نیست كودكان به آنها دسترسی داشته باشند.

علمی*9294**2017*1961*