فرصت‌ها و تهدیدهای شبکه‌های مجازی برای کودکان و نوجوانان

کارشناسان بر این عقیده اند شبکه‌های مجازی می تواند هم فرصت و هم تهدید برای کودکان و نوجوانان باشد و نظارت والدین بر این رفتار کودکان تهدیدهای آن را می‌تواند به فرصت تبدیل کند.

برخی از این ارتباطات به تحصیل گروه‌های دانش‌آموزی و دانشجویی مربوط می‌شود که این روش تحصیل، اگر به همراه آموزش مناسب از این فضا صورت نگیرد، می‌تواند در کنار همه قابلیت‌های مفید این فضا، مشکلات و معضلاتی را  نیز برای قشر نوجوان و جوان بوجود آورد.

استفاده از فضای مجازی، این روزها نه تنها بر روال عادی خانواده ها سایه افکنده بلکه دنیای کودک و نوجوان را تحت تاثیر خود قرار داده است، به طوری که بیشتر کودکان و نوجوانان در حال استفاده از ظرفیت‌ها و قابلیتهای این فضا هستند.

با بررسی و نگاهی دقیق به موضوعات مختلف در فضای مجازی می‌توان پی برد که اینترنت ابزاری قدرتمندی است که هم می‌تواند باعث رشد علمی،فرهنگی و تعلیم و آموزش در بین نوجوانان شود و هم اینکه باعث بروز فسادهای فکری و رفتاری شود.

دسترسی کودکان و نوجوانان به فضای مجازی بدون نظارت آسیب‌زا است

معاون سیاسی امنیتی استاندار چهارمحال و بختیاری معتقد است: دسترسی جوانان و کودکان به فضای مجازی بدون نظارت والدین آسیب‌زاست.

جعفر مردانی گفت: با توجه به شیوع ویروس کرونا و در دسترس قرار گرفتن فضای مجازی برای کودکان و نوجوانان به منظور دریافت مطالب آموزشی مدارس و دانشگاه، این فرصت در برخی مواقع به بحران و چالش تبدیل شده است.

مردانی در ادامه  تصریح کرد: استفاده دانش‌آموزان و دانشجویان در روزهای شیوع کرونا برای دریافت مطالب آموزشی درس‌ها از مزایا و فرصت‌های فضای مجازی است ، اما به دلیل کمبود نظارت‌ها ، برخی مشکلات نیز در این روزها بوجود آمده است که این امر نیاز به برنامه‌ریزی و نظارت بیشتر دارد.

وی، با تاکید بر اینکه بخشی از امنیت روانی و اجتماعی جامعه می‌تواند متاثر از التهابات فضای مجازی باشد،گفت: در روزهایی که استفاده از فضای مجازی در بین همه فراگیر شده است، این فضا هم به عنوان یک تهدید و چالش و هم یک فرصت تبدیل شده است.

مدیریت حضور کودکان و نوجوانان در فضای مجازی با هوشمندی والدین

یک محقق حوزه رسانه نیز در همین باره می‌گوید: توانمندسازی کودکان و نوجوانان برای زیستن در عصر کنونی به جز یادگیری سواد رسانه‌ای ممکن نیست، چرا که رسانه‌ها مبنایی القایی دارند و همین نکته باعث می‌شود تا به راحتی مخاطب منفعل را با واقعیت‌های ساختگی خود فریب دهند و همان گونه که می‌خواهند او را تربیت کنند.

امیرعلی علیشاهی  ادامه داد: تحقیقات فراوانی در سراسر دنیا صورت گرفته است و همگی به این موضوع اذعان داشته‌اند که شبکه‌های اجتماعی تأثیری بد و منفی بر ذهن کودکان دارند و این آسیب‌ها می‌تواند طولانی مدت و برگشت ناپذیر باشد و شبکه‌های اجتماعی، بخصوص رسانه اجتماعی اینستاگرام، با درصد بالایی اعتیادآور است، اعتیاد به لایک(تایید) بالا، دنبال کننده بالا، دیده شدن زیاد، همه دلیلی بر استفاده طولانی مدت کودکان از این شبکه اجتماعی است.

علیشاهی معتقد است: این اعتیاد به فضای مجازی ابتدای راه است و آدمی به دنبال دیده شدن است که اگر از زمان کودکی صحیح شکل گرفته و تربیت شده باشد، باعث افزایش اعتماد به نفس، خودباوری، استقلال و بروز خلاقیت‌های رفتاری زندگی بعدی خواهد شد، اما در شبکه‌های اجتماعی این دیده شدن منجر به بروز شخصیت نمایشی در افراد می‌شود، به گونه‌ای که برای دیده شدن بیشتر حاضر به زیر پا گذاشتن تمامی ارزش‌های ابتدایی خود و جامعه هستند.

محقق حوزه رسانه تصریح کرد:آموزش ندادن سواد رسانه‌ای درست به کودکان  و نوجوانان، عواقب پر خطری همچون اختلال در هویت، کمرنگ شدن ارزش‌ها، بی‌توجه به اخلاق درونی و صفات نیک و ارزشمند انسانی، تشویق رفتارهای نمایشی از طرف جامعه و تمکین آن‌ها از سوی کودک، ارزش مداری و تأیید دلربایی، جذابیت‌های ظاهری و اغواگری و عشوه‌گری در جامعه، روی آوردن به فضای مجازی با هر بار دیده نشدن وی در دنیای واقعی، همه گیری پدیده "فخرفروشی"، ضعف اعتماد به نفس و خودکم بینی و ظاهر بینی را به دنبال خواهد داشت.

وی با اشاره به اینکه باید دانست که کودکان به سرعت و به دقت، رفتارهای والدین را در ذهن ثبت می‌کنند و در موارد مشابه تجربه‌های دیداریشان را به کار می‌گیرند، افزود: یکی از مواردی که والدین باید به کودکان خود آموزش دهند، نحوه حضور و استفاده از فضای مجازی است، پس بهتر است والدین در رفتار خود نسبت به استفاده از گوشی تلفن همراه و حضور در فضای مجازی به دقت عمل کنند و به فرزندانشان هم آموزش‌های لازم را بدهند تا از سنین پایین این رفتارهای درست به صورت عادت در آن‌ها نهادینه شود.

این پژوهشگر حوزه رسانه با تأکید بر اینکه باید ساعت مشخصی را صرف فضای مجازی کرد، گفت:بهتر است به فرزند خود بیاموزیم برای حضور در فضای مجازی باید زمان مشخص و هدف مشخصی داشته‌ باشد.

والدین در بروزرسانی دانش خود در رابطه با فضای مجازی پویاتر باشند

مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان چهارمحال و بختیاری نیز در این رابطه گفت: استفاده از فضای مجازی با تاثیرگذاری که بر کودکان و نوجوانان دارد، دقت و توجه بیشتری برای نظارت از سوی والدین و متولیان فرهنگ را می‌طلبد، فضای مجازی برای کودکان به یک فضای حقیقی تبدیل شده و بخش زیادی از زندگی‌شان را درگیر کرده است.

وی افزود: کودکان و نوجوانان به نحوی از ظرفیت‌های فضای مجازی استفاده می‌کنند، اما از آسیب‌های آن نیز بی‌نصیب نیستند و به واسطه نداشتن شناخت کافی از آسیب‌ها و ناآگاهی نسبت به شرایطی که باید با آن مقابله کنند آسیب‌های بیشتری را ایجاد می‌کند.

رحیمی بیان کرد: به دلیل پویایی بالای فضای مجازی والدین از به‌روزرسانی دانش خود عقب مانده‌اند و چون شناختی از ابعاد مختلف این فضا ندارند، نمی‌توانند نظارتی بر فعالیت کودک و نوجوان‌شان داشته باشند و می‌بینیم که کودکان و نوجوانان در خانواده و جامعه دنیایی را برای خود ترسیم می‌کنند و با آزمایش و خطایی که خودشان انجام می‌دهند با ظرفیت‌ها و ابعاد مختلف آن آشنا می‌شوند و والدین هم بی‌اطلاع هستند.

مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان چهارمحال و بختیاری خاطرنشان کرد: در برنامه‌ریزی برای نظارت بر فضای مجازی باید فضایی با نظارت بیشتر فراهم کنیم که متناسب با فرهنگ جامعه بوده اما با فضای مجازی که کودک و نوجوان با آن سروکار دارد ،خیلی متفاوت نباشد.

وی ادامه داد: باید هم شرایط عقلی و شناختی کودکان و نوجوانان و هم ساختار جامعه و فرهنگ حاکم بر آن را در نظر گرفت تا از بحران‌ها وآسیب‌ها که برخی مواقع هدفمند است در امان باشیم.

مدیرکل پرورش فکری کودکان و نوجوانان چهارمحال وبختیاری گفت: نیاز است که فعالیت‌های جذاب و مناسب طراحی شود، زیرا قشر کودک و نوجوان انرژی و ظرفیت‌های زیادی دارند و به دلیل محرک‌های محیطی و اجتماعی سطح هوشیاری بسیار بالایی نیز دارند که نمی‌توان با محدودیت، محرومیت و کنترل سخت‌گیرانه آن‌ها را از استفاده از فضای مجازی دور کرد چراکه دوری و استفاده نکردن از این فضا امکان‌پذیر نیست.

استفاده از نرم افزارهای فیلترینگ خانگی اینترنت برای کودکان

رییس پلیس فتا استان  نیز یادآور شد: والدین باید سطح معلومات و دانش خود از فضای مجازی و وسایل ارتباط جمعی را افزایش دهند تا بتوانند فرزندان خود را در برابر چالش‌های این فضا مصون‌سازی کنند.

 مرتضی عسکری ادامه داد: کودکان و نوجوانان زمان زیادی را در روز صرف بازی‌های آنلاین، استفاده از اپلیکیشن‌ها و یا حضور در شبکه‌های اجتماعی می‌کنند فعالیت‌هایی که بیشتر به دور از چشم والدین است و در نتیجه نظارتی هم بر آنان وجود ندارد.

این مقام انتظامی گفت: حضور در فضای مجازی و استفاده از ابزارها و امکانات متنوع آن برای خانواده و فرزندان امری اجتناب‌ناپذیر است، پس چه خوب است قبل از آن‌که فرزندان را تنها و بدون آمادگی در این فضا رها کنیم، فرصت‌ها و تهدیدات فضای مجازی را بشناسیم و خانواده خود را برای بهترین بهره‌برداری آماده کنیم.

این مقام مسئول با اشاره به استفاده خانواده‌ها از نرم‌افزارهای فیلترینگ خانگی ، در خصوص کاربرد آن بیان داشت : این نرم‌افزارها حتی می‌تواند ساعت کار با سیستم را برای کودکان محدود کند،علاوه بر آن‌که ارتباط‌های انجام شده در بستر اینترنت را برای والدین مشخص کند که فرزند آنها از چه سایت‌هایی دیدن کرده و با چه کسانی در ارتباط بوده است.

عسکری حفظ سلامت جسمی و روحی فرزندان و جلوگیری از سوء استفاده احتمالی از سوی مجرمان سایبری را ضروری دانست و افزود : خانواده‌ها با افزایش دانش سایبری می‌توانند فعالیت‌های فضای مجازی فرزندان خود را کنترل کنند. 

 رئیس پلیس فتا استان به خانواده‌ها توصیه کرد: خانواده‌ها باید حفظ حریم خصوصی خود و دیگران را به فرزندان آموزش دهند و از آنها بخواهند قبل از به اشتراک‌گذاری تصاویر و فیلم‌ها از طریق تلفن همراه، فکر کنند و یا حتی از خانواده خود مشاوره بگیرند.
وی در ادامه به والدین تاکید کرد: با توجه به تعطیلی مدارس کشور و حضور کودکان و نوجوانان در منازل بیشتر معلم‌ها و استادان از طریق شبکه‌های اجتماعی داخلی در حال ارتباط با دانش آموزان و دانشجویان و آموزش دروس به صورت مجازی می‌باشند به همین دلیل در این خصوص والدین بایستی با برنامه‌ریزی مناسب و زمانبندی استفاده از فضای مجازی مراقب اعتیاد اینترنتی فرزندان خود باشند. 

ارتقا سواد رسانه ای،تضمین کننده امنیت کاربران در فضای مجازی

عسگری خاطرنشان کرد:ارتقاء سواد رسانه‌ای در استفاده از فضای مجازی، تضمین‌کننده افزایش امنیت کاربران در استفاده از این فضا است.

وی در ادامه افزود: استقبال روزافزون کاربران و گستردگی فضای مجازی در ابعاد مختلف، افزایش آسیب‌های اجتماعی نوپدید را به همراه داشته است و داشتن سواد رسانه‌ای می‌تواند نقش موثری در کاهش این نوع آسیب‌ها و استفاده نقادانه و هوشمندانه از فضای مجازی داشته باشد.

به گزارش ایرنا،چهارمحال و بختیاری بیش از ۲۰۷ هزار دانش آموز و بیش از ۴۰ هزار دانشجو دارد.

در چهارمحال و بختیاری بیش از یک میلیون سیم کارت از ناحیه اپراتورهای مختلف به مردم واگذار شده است و بیشتر مردم هم از گوشی‌های هوشمند برخوردارند و از این تعداد نزدیک به ۸۰۰ هزار سیم کارت در گوشی‌های هوشمند فعال است و هم‌اینک ۶۸ هزار کد ADSL به مشترکین خدمات‌رسانی می‌کند. 

تاکنون بیش از ۴ هزار و ۶۵۰ کیلومتر فیبرنوری در استان اجرا شده است، که از این میزان ۲ هزار و ۶۰۰ کیلومتر بین شهری، ۴۵۰ کیلومتر درون شهری و یک هزار و ۶۰۰ کیلومتر فیبر نوری روستایی است.

ویروس کرونا یا کووید ۱۹ به بیشتر کشورهای جهان سرایت کرده است و سازمان بهداشت جهانی را برآن داشته است تا وضعیت فوق‌العاده اعلام کند.

شست‌وشوی دست‌ها با آب و صابون، رعایت بهداشت فردی، خودداری از دست دادن‌های مکرر و منع سفر و اجتماعات از جمله نکاتی است که پزشکان متخصص برای پیشگیری از شیوع این ویروس توصیه می‌کنند.