به گزارش روز پنجشنبه گروه علمی ایرنا پزشكی یكی از قدیمی ترین مشاغل به شمار می آید و اهمیت آن ناگفته پیداست، كشورهای مختلف روزهای گوناگونی را به نام روز ملی پزشك تعیین كرده و در این روز ضمن توجه به اقدامات پزشكان در نجات جسم و روح انسان، از مقام آنان تجلیل می كنند.
روز پزشك در ایران بیست و سوم اوت مصادف با اول شهریور و همزمان با زادروز تولد بوعلی سینا تعیین شده است. ابن سینا (359 تا 416 ه. ق) از مشهورترین و تاثیرگذارترین فیلسوفان و دانشمندان ایران است، از وی آثار مختلفی در زمینه های گوناگون علمی برجا مانده است؛ یكی از معروف ترین كتاب هایش كتاب شفا، دانشنامه علمی و فلسفی جامع و دو دیگر كتاب قانون در زمینه علم پزشكی است.
وی از كودكی به طبیعت، گیاهان و حیوانات علاقه خاصی داشت و اوقات فراغت خود را در دشت و صحرا به جستجو و كسب تجربه می پرداخت و از دوران كودكی به خواص گیاهان دارویی و طبابت علاقمند شد.
جرج سارتن در كتاب تاریخ علم وی را یكی از بزرگترین اندیشمندان و دانشمندان پزشكی می داند.
همچنین وی ابن سینا را مشهورترین دانشمند دیار ایران می داند كه یكی از معروف ترین‌ها در همه زمان ها و مكان ها و نژادها است. همچنین وی در زمره فیلسوفان بزرگ جهان قرار دارد.
به نوشته دایره المعارف بریتانیكا و بر اساس نوشته های شاگردش ابوعبید جوزجانی وی در 10 سالگی حافظ كل قرآن بود و بعد از فراگیری علوم اولیه و منطق نزد عبدالله ناتلی، معلم خود، به آموختن فلسفه یونان و كمی بعد در سن 16 سالگی به پزشكی علاقه مند شد.
درمان پادشاه سامانی در بخارا در سن بیست و یكسالی كتابخانه دربار این حاكم را روی وی گشود و همین آغاز نویسندگی بوعلی سینا در زمینه های مختلف بود. شفا اثری در چهار فصل است و منطق، فیزیك، متافیزیك و ریاضیات را دربر می گیرد. كتاب قانون با موضوع پزشكی نیز در 5 كتاب نوشته شده است؛ كتاب اول به تعریف طب، اركان مزاج ها، اختلاط تشریح اندام های مختلف بدن، كتاب دوم درباره ادویه مفرده، مشخصات ظاهری گیاه، محل رویش و خواص درمانی آنها پرداخته و اشتباهات گذشتگان را توضیح داده است.
ابن سینا در كتاب سوم یك دوره كامل علم الامراض و علت پیدایش و درمان بیماری ها را بیان كرده است، كتاب چهارم معالجه بیماری ها بدون توجه به یك عضو خاص و حالا مربوط به بدن با محوریت طبع ها و بیماری هایی را توضیح می دهد كه به عضو معینی اختصاص ندارند، كتاب پنجم نیز از داروهای مركب، انواع پادزهرها، قرص ها و شربت ها و مانند آنها خبر می دهد.
در اهمیت این كتاب همان بس كه شرح های مختلفی بر آن نگاشته شده است و به گفته دكتر علی اكبر ولایتی استاد دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی تاكنون بیش از 200 شرح و مقدمه بر قانون ابن سینا نوشته شده است كه به این ترتیب بخش مهمی از ادبیات علمی تولید شده در پزشكی دوره اسلامی پس از تألیف كتاب قانون، مجموعه شروح، حاشیه ها و تلخیص هایی است كه بر این كتاب نوشته شده و تنها یكی از این شروح شرح قطب الدین شیرازی منجم و محقق و پزشك برجسته است.
ابن سینا به طور سنتی در زمره دانشمندان پیرو فارابی و الكندی به شمار می آید اما در همان حال به تدریج از مكتب فكری بغداد دور شد و به سوی كاربردی كردن مفاهیم اندیشه ارسطویی بر اساس مفاهیم اسلامی و ایرانی رفت.
ابن سینا بر مكتب پزشكی در قرن هفدهم بسیار تاثیرگذار بود، با اینكه پزشكان در دوره رنسانس انتقادات زیادی علیه كتاب قانون مطرح می كردند؛ به دلیل اینكه متن كتاب قانون از فرضیه های پزشكی مطرح شده در كتب یونان و رم پیروی می كرد، پزشكان از آن برای معرفی روش های مبنایی علم پزشكی استفاده می كردند.
این انتقادات تا جایی پیش رفت كه آرنولد ویلانووا پزشك قرون وسطی ابن سینا را نویسنده بدی دانست كه پزشكان اروپایی را با درك نادرست از نوشته های جالینوس به اشتباه انداخته است. اما در حقیقت اگر ابن سینا نبود بخش عمده ای از دانش بشری از بین می رفت. از این گذشته حضور قدرتمند وی در عرصه پزشكی طی چندین قرن این ادعای نادرست را رد می كند.
سر ویلیام اوسلر پزشك كانادایی در سال 1913 ابن سینا را نویسنده مشهورترین كتب پزشكی نامید كه تاكنون نوشته شده است. اوسلر همچنین او را پزشك موفقی نام برد كه همزمان دولتمرد، آموزگار، فیلسوف و ادیب نیز بوده است.
شاید مهمترین نكته این باشد كه ابن سینا را باید در چارچوب سنت اسلامی و هم ردیف با متقدمان و متقرنان وی چون ابن رشد و رازی دید كه در دوران طلایی اسلام به عنوان مسیری برای انتقال و ترجمه علوم یونانی عمل كردند و ابن سینا مهمترین سفیر حركت فرهنگی ترجمه و انتقال علوم یونانی به اسلام و برعكس بود.
علمی *9157 * 3063
تهران- ایرنا- ابن سینا دانشمند و پزشك شهیر ایرانی قرن چهارم و پنجم هجری قمری، نه تنها خدمات بزرگی به علوم مختلف در روزگار خود و پس از آن كرده است، همچنان سرچشمه انتقال و ترجمان اصلی یكی از مهمترین دانش های بشری به شمار می آید.
