به گزارش ایرنا، نخستین جلسه استماع شفاهی برای بررسی شكایت ایران علیه ازسرگیری تحریم های ضدایرانی آمریكا از صبح روز دوشنبه در دیوان دادگستری بین المللی در لاهه هلند آغاز شد. نماینده ایران در نخستین جلسه دادگاه دیوان دادگستری بین المللی لاهه و در طرح شكایت ایران از آمریكا به سبب خروج از توافق هسته ای بین المللی گفت: آمریكا اساس قوانین بین المللی را به خطر انداخته است.
'محسن محبیگ نماینده ایران در جلسه روز دوشنبه دادگاه، تصمیم آمریكا در برقراری مجدد تحریم ها علیه ایران را یادآور شد و تصریح كرد كه با وجود اقدام های دیپلماتیك ایران، فوریت برقراری تحریم های آمریكا موجب شد تا تهران به دیوان دادگستری بین المللی شكایت ببرد.
وی تاكید كرد كه صلاحیت دیوان در عهدنامه سال 1955میلادی موسوم به عهدنامه 'مودت ایران و آمریكا' قید شده و از سرگیری تحریم های آمریكا كه در تاریخ 18 اردیبهشت اعلام و به قصد آسیب به اقتصاد و شهروندان ایرانی اجرایی شده، نقض صریح این عهدنامه است.
محبی با اشاره به توافق هسته ای كه به تائید قطعنامه 2231 شورای امنیت نیز رسیده، از مزایای اقتصادی آن برای كشور و برقراری روابط تجاری و با طرف های خارجی و بهبود وضعیت اقتصادی ایران گفت و قراردادهای ایران با شركت های آمریكایی مانند جنرال الكتریك و بوئینگ را برشمرد.
به گفته نماینده ایران، دولت جدید آمریكا اتهام های بی اساسی را به ایران وارد می كند و از انجام برخی از وظایف خود در چهارچوب برجام خودداری كرده كه در تضاد با بیانیه های آژانس بین المللی انرژی اتمی در اعلام پایبندی ایران به تعهدات خود در برجام می باشد.
محبی اظهارات رئیس جمهوری آمریكا و وزیر امورخارجه آن كشور را در جهت آسیب رساندن به اقتصاد ایران دانست كه موجب افت ارزش ریال شده است. از سوی دیگر تاثیر تصمیم آمریكا در از سرگیری تحریم ها موجب شده تا تقریباً تمامی سرمایه گذاری های خارجی افت كرده، قراردادهای ایران با كشورهای خارجی لغو شود.
نماینده ایران هشدار داد كه تحریم های كنونی و آتی آمریكا موجب گرانی اجناس و بیكاری ایرانیان شده و در حال تخریب اقتصاد و ارز ایران است و این نقض صریح عهدنامه مودت ایران و آمریكا است. محبی گفت: رفتار آمریكا اساس قوانین بین المللی را به خطر انداخته و تنش را در منطقه افزایش داده است.
در ادامه دیگر اعضای هیات ایرانی به طرح جزئیات حقوقی شكایت ایران پرداختند. در ابتدای این جلسه 'جمشید ممتاز' حقوقدان ایرانی به عنوان قاضی ویژه ایران درجمع قضات دیوان لاهه برای رسیدگی به شكایت ایران از آمریكا سوگند خورد.
در همین حال، نماینده ایران در دیوان بین المللی دادگستری لاهه، خواستار صدور دستور موقت از سوی این دیوان برای جلوگیری از اجرای تحریم ها از سوی آمریكا شد.
محبی گفت: موضوع درخواست قرار موقت عبارت است از تحمیل و اِعمال مجدد تحریم‌ها و اِعلام تشدید تحریم‌ها توسط آمریكا كه ایران، اتباع و شركت‌های ایرانی را هدف قرار داده و ضرر و زیان غیرقابل جبرانی به منافع و حقوق ایران، شهروندان و شركت‌های ایرانی وارد كرده است و این اقدامات نقض ترتیباتِ عهدنامۀ مودت، روابط اقتصادی، و حقوق كنسولی میان ایران و ایالات متحدۀ آمریكا محسوب می‌شود.
در جلسه روز دوشنبه دادگاه در بخش زیان غیرقابل جبران به حقوق مورد ادعا، پروفسور وردز ورث یكی از وكلای ایران در این دعوا به تشریح آثار اقدامات اجرایی و تقنینی ایالات متحده در وضع تحریم‌ها پرداخت. طبق اظهارات وی، چنانچه گزارشگر ویژۀ سازمان ملل متحد درباره اقدامات یكجانبه در تاریخ 20 اوت 2018 تأیید كرده است، این تحریم‌های ناعادلانه و زیانبار با هدف تخریب اقتصاد و ارزش پول رایج ایران بوده، علیه میلیون‌ها نفر از مردم عادی و تأمین كالاهای وارداتی را با مشكل مواجه میكند ... نظام موجود تردید و ابهامی ایجاد میكند كه واردات اقلام بشردوستانه و همراه با فوریت را ناممكن میكند و این امر موجب می‌شود بسیاری از افراد در بیمارستان‌ها در نتیجۀ كمبود دارو جان خود را از دست دهند.
براساس برنامۀ زمانی اعلام شده از سوی دیوان بین المللی دادگستری، امروز سه شنبه- 6 شهریور 1397، نماینده و وكلای ایالات متحده فرصت دارند به اظهارات نماینده و وكلای جمهوری اسلامی ایران پاسخ دهند. روزهای چهارشنبه و پنجشنبه این هفته نیز به ترتیب نمایندگان و وكلای جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده، استدلال ها و نظرات تكمیلی خود را ارائه می كنند. متعاقبا و در روزهای بعد از آن، قضات دیوان بین المللی دادگستری وارد شور شده و رای خود را درباره درخواست ایران به صدور قرار موقت در فاصله چند هفته آینده صادر خواهند كرد.
خبرگزاری رویترز روز دوشنبه گزارش داد كه پس از چهار روز بررسی شكایت ایران در دیوان دادگستری بین المللی، این نهاد قضایی سازمان ملل ظرف یك ماه رای خود را صادر می كند.
از سوی دیگر ، آمریكا در واكنشی كتبی به درخواست ایران از دیوان بین المللی دادگستری لاهه در زمینه لغو تحریم های واشنگتن اعلام كرد كه این دادگاه برای رسیدگی به این پرونده صلاحیت قضایی ندارد. آمریكا همچنین مدعی شد كه دعاوی ایران خارج از بندهای معاهده مودت 1955 است.
معاهده مودت و روابط اقتصادی و حقوق كنسولی میان دولت های آمریكا و ایران كه در تارنمای سازمان ملل نیز بارگذاری شده است، 23 مرداد 1334 هجری شمسی (15 اوت 1955میلادی) میان نمایندگان دو كشور امضا شد.
وزارت امورخارجه آمریكا نیز روز دوشنبه اعلام كرد كه واشنگتن درخواست ایران از دیوان بین المللی دادگستری مبنی بر دستور به آمریكا برای لغو تحریم های ضدایرانی را تلاش برای دست درازی به حقوق ایالات متحده برای اقدام در زمینه های امنیت ملی تلقی می كند.
'مایك پمپئو' وزیر امورخارجه آمریكا در بیانیه ای مدعی شد: اقدامات در پیش گرفته شده از سوی ایران، سواستفاده از دیوان بین المللی دادگستری است.
رویارویی حقوقی ایران و آمریكا در دادگاه لاهه همچنین بازتاب گسترده ای در رسانه های مختلف جهان از جمله در منطقه جنوب شرقی آسیا داشت. رسانه های جنوب شرق آسیا با انعكاس گسترده طرح دعوی ایران علیه آمریكا در دیوان بین المللی دادگستری لاهه، اعلام كردند قضات این دیوان میان ایران و آمریكا داوری می كنند.
از جمله این رسانه ها، 'ویتنام نیوز' نوشت: ایران شكایت خود علیه آمریكا به دلیل بازگرداندن تحریم ها علیه این كشور را در دیوان بین المللی طرح كرد. این تارنمای ویتنامی نوشت: ایران دادخواست خود را در اواخر ماه جولای (ماه گذشته) تسلیم دیوان بین المللی دادگستری كرد و خواستار رای این دادگاه در لغو تحریم های ضدایرانی شد.
'مالزی كینی' دیگر رسانه جنوب شرق آسیا در این زمینه گزارش داد: وكلای ایرانی از دادگاه بین المللی خواستند تا علیه آمریكا رای صادر كنند. این رسانه مالزیایی افزود: وكلای ایرانی تحریم های جاری و آتی آمریكا علیه ایران را موجب گرانی اجناس و بیكاری ایرانیان به قصد تخریب اقتصاد و ارز ایران دانستند.
'فری مالزی تودی' نیز گزارش داد: طبق گزارش نمایندگان ایران در این دادگاه اقدام آمریكا نقض صریح عهدنامه سال 1955 مودت ایران و آمریكا است. دادخواستی كه وكلای ایرانی در دادگاه مطرح كردند براساس این معاهده بوده كه همچنان معتبر است.
'مالای سان' دیگر رسانه مالزیایی نیز با انتشار گزارشی دراین زمینه نوشت: ایران از دادگاه بین المللی دادگستری خواست تا با صدور رای تحریم های آمریكا را تعلیق كند.
روزنامه عربی 'رای الیوم' نیز با اشاره به اظهارات وزیر خارجه آمریكا درباره شكایت ایران در دادگاه بین المللی لاهه از تحریم های این كشور نوشت: آمریكا هیچ ارزشی برای نهادهای حقوقی بین المللی قابل نبوده و به قلدری و زورگویی ادامه می دهد .
'محمد جواد ظریف' وزیر امورخارجه ایران روز دوشنبه 25 تیر اعلام كرد ایران از آمریكا به دلیل 'نقض عهدنامه مودت و روابط اقتصادی و حقوق كنسولی بین ایران و آمریكا در سال 1955' شكایت و جمهوری اسلامی ایران بر همین مبنا دادخواستی را به دبیرخانه دیوان لاهه تسلیم كرده است.
در پی این شكایت، دیوان بین المللی دادگستری 2 مرداد طی نامه ای رسمی خطاب به مایك پمپئو وزیر امور خارجه امریكا، به دولت واشنگتن هشدار داد از هر گونه اقدام جدید در این زمینه اجتناب كند، و 'توجه دولتمردان كاخ سفید را به این ضرورت جلب میكند كه باید در زمینه مورد دعوا (بازگشت تحریم ها) طوری عمل كند كه آرای آینده دیوان كه بعد از جلسه 27 اگوست (پنجم شهریور) صادر خواهد كرد، بلا اثر نشود.'
به گفته كارشناسان، این دستور، نظیر حكم موقت به توقف هرگونه اقدام متصرفانه در پرونده های مالی است و نشان دهنده حساسیت و اهمیت موضوع شكایت ایران برای دیوان بین المللی دادگستری است.
دیوان دادگستری بین المللی نهاد قضایی وابسته به سازمان ملل است كه برای حل و فصل اختلاف های بین المللی تشكیل شده و گرچه آراء آن الزام آور است ولی دیوان قدرت اجرای آنها را نداشته و در موارد نادری برخی كشورها از جمله آمریكا این آراء را نادیده گرفته اند.
سفیر ایران در هلند در مصاحبه ای تصریح كرد: در صورتی كه رأی به نفع جمهوری اسلامی صادر شود، شورای امنیت سازمان ملل نقش ضمانت اجرایی دارد و می تواند آمریكا را مجاب به اجرای حكم كند، اما اگر حكم توسط آمریكا در شورای امنیت وتو شود، از طریق افكار عمومی می‌توان فشارها به آمریكا را ادامه داد.
'لعیا جنیدی' معاون حقوقی رییس جمهوری ایران اعتقاد دارد كه این معاهده گرچه در سال 1955 بین دو كشور به امضا رسیده و اكنون نزدیك به 40 سال است كه واشنگتن و تهران روابطی با یكدیگر ندارند اما چون هیچ یك از طرفین خروج خود را به طور رسمی از این پیمان اعلام نكرده اند، معاهده مودت همچنان به اعتبار خود باقی است.
وی همچنین در این باره تاكید كرده است: 'پیمان مودت مكرراً در دیوان داوری ایران و آمریكا مورد استناد قرار گرفته و حتی در دادگاه‌های امریكا نیز به آن استناد شده است.'
اروپام**1078**2040
تهران - ایرنا - دیوان دادگستری بین المللی در لاهه هلند این هفته صحنه رویارویی حقوقی ایران و آمریكا برای جلوگیری از تضییع حق ایران با خروج آمریكا از برجام و اعمال تحریم های ضدایرانی است كه این موضوع بازتاب گسترده ای در رسانه های جهان داشته است.
