تفكر تعاون محور و برچیده شدن بی عدالتی اجتماعی

به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ قانون تجارت مصوب 1303 خورشیدی را باید آغاز تعاون رسمی در ایران قلمداد كرد كه به بحث درباره تعاونی های تولید و مصرف پرداخته است اما شروع به كار تعاون رسمی در ایران را می توان به لحاظ تشكیل، ثبت و فعالیت رسمی در 1314 خورشیدی دانست زیرا در این سال دولت اقدام به تشكیل نخستین شركت تعاونی روستایی در منطقه داودآباد گرمسار كرد. نخستین قانون تعاونی ایران در 1332 با الهام از قوانین دیگر كشورها تهیه شد و به صورت لایحه قانونی به تصویب رسید و در 1334 این لایحه با اصلاحاتی از تصویب مجلس وقت گذشت و نخستین قانون تعاون ایران تصویب شد كه پایه و اساس تعاونی های زیادی به خصوص پس از 1341 قرار گرفت. در 1350 قانون شركت های تعاونی تهیه و تصویب شد كه موادی از آن هنوز هم مبنای كار تعاونی ها است و وزارت تعاون و تولیدات كشاورزی در دوران نخست وزیری امیرعباس هویدا آغاز به كار كرد.

**شركت های تعاونی بعد از انقلاب
پس از انقلاب اسلامی راهیابی تعاون به قانون اساسی، فصلی نوین را فرا روی مشتاقان عدالت اجتماعی گشود. اصول 43 و 44 قانون اساسی، تعاون را به عنوان بخش مسلط اقتصاد كشور مطرح می كند و در این اصول دستیابی به اهدافی از جمله تامین استقلال اقتصادی جامعه، ریشه كن كردن فقر و محرومیت و برآوردن نیازهای انسان در جریان رشد به عنوان ضوابطی برای اقتصاد جمهوری اسلامی ایران تعیین شده است. تامین شرایط و امكانات كار برای همه به منظور رسیدن به اشتغال كامل و قرار دادن وسایل كار در اختیار تمام افرادی كه قادر به كار هستند اما وسایل كار ندارند در شكل تعاونی از راه وام بدون بهره یا هر راه مشروع دیگر كه نه به تمركز و تداول ثروت در دست افراد و گروه های خاص منتهی شود و نه دولت را به صورت یك كارفرمای بزرگ مطلق در آورد.

مجلس سوم قانون تعاون مصوب 13 شهریور 1370 را در 12 فصل و 70 ماده تدوین كرد و وزارت تعاون كه پس از انقلاب با وجود تاكید و توجه به تعاونی ها، متوقف شده بود، دوباره فعالیت خود را آغاز كرد.

**وظایف وزارت تعاون
در بخشی از وظایف وزارت تعاون آمده است:
- جلب و هماهنگی حمایت ها و كمك ها و تسهیلات و امكانات دولتی و عمومی جهت بخش تعاونی با همكاری دستگاه های اجرایی ذیربط
- تشویق، كمك و همكاری در تاسیس و گسترش تعاونی ها با جلب همكاری و مشاركت عمومی مردم و شوراهای اسلامی كشوری
- كمك به فعالیت های تبلیغاتی، آموزشی، فرهنگی، فنی، علمی، تحقیقاتی و صنعتی لازم برای بخش تعاون با همكاری اتحادیه های تعاونی
- كمك به شركت ها و اتحادیه های تعاونی در ارایه خدمات حقوقی، مالی، حسابداری و حسابرسی و دیگر خدمات مورد نیاز
- شركت در مجامع بین المللی تعاون به عنوان نماینده دولت جمهوری اسلامی ایران

**آشنایی با وزرای تعاون پس از انقلاب
از زمان تشكیل وزارت تعاون در 1370 تا هنگام ادغام آن با وزارتخانه های كار و امور اجتماعی و رفاه، پنج وزیر بر مسند این وزارت نشستند.

** غلامرضا شافعی (1370 – 1376)
غلامرضا شافعی دانش آموخته كارشناسی مدیریت صنعتی از دانشگاه تهران و متولد 1340 از مرند است. در كارنامه اجرایی وی مسوولیت هایی چون نماینده نخست وزیر در وزارت كشور، معاونت فرمانداری تهران، نماینده مردم شهرستان در دوره های سوم و هفتم مجلس شورای اسلامی، وزیر صنایع دولت میرحسین موسوی و دولت نخست اصلاحات، وزیر تعاون در دولت آیت الله هاشمی رفسنجانی، مشاور دبیر كل سازمان امور اداری و استخدامی كشور، مشاور حقوقی و امور بین الملل وزارت كشاورزی، ریاست سازمان امور اراضی كشور، مشاور حقوقی شهردار تهران، عضویت در مجامع عمومی بانك های كشور و معاون نظارت راهبردی رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی در دولت یازدهم به چشم می خورد.

غلامرضا شافعی در دی 1370 با تصویب مجلس مبنی بر تاسیس وزارت تعاون به ‌عنوان نخستین وزیر این وزارتخانه برگزیده شد و تا 1376 در این سمت باقی ماند تا اینكه در دولت محمد خاتمی دوباره به وزارت صنایع بازگشت.

در دوره تصدی شافعی بر وزارت تعاون در 1372، 1٫6 درصد از اقتصاد كشور در اختیار بخش تعاون بود كه این سهم در 1375 به 2٫82 درصد و در 1377 به 3٫5 درصد رسید. از دیگر اقدامات وی، شكل دادن منطقی و مستحكم به وزارت تعاون و سازماندهی این وزارتخانه در سطح كشوری، ستادی و سطح استان‌ها و شهرستان‌ها بود و همچنین تسری حوزه تعاون به همه حوزه‌هایی كه می‌توان فعالیت اقتصادی را در آن به شكل خصوصی و فردی انجام داد. در دوران فعالیت غلامرضا شافعی 6 هزار و 304 تعاونی و اتحادیه در كشور تشكیل و به ثبت رسید. خانه تعاون گران در 1390 با اعطای نشان عالی تعاون از غلامرضا شافعی به پاس تلاش وی در راستای توسعه بخش تعاونی تجلیل كرد. وی هم اكنون رییس اتاق ایران است.

** مرتضی حاجی (1376 – 1380)
مرتضی حاجی در 1327 در تهران متولد شد، وی كارشناسی ارشد مدیریت دولتی است. مرتضی حاجی، عهده دار مسوولیت هایی چون استاندار مازندران در زمان دولت میرحسین موسوی، قائم مقام وزیر صنایع سنگین، معاون وزیر ارشاد، ریاست سازمان قند و شكر بود، او در دولت نخست خاتمی وزیر تعاون و در دولت دوم اصلاحات به عنوان وزیر آموزش و پرورش به مجلس معرفی شد كه تا پایان دوره نیز در این منصب ماند. مدیریت كانون جهانگردی و اتومبیل رانی، تاسیس مركز آموزش از راه دور ایرانیان نیز از دیگر فعالیت های او به شمار می‌آید. مرتضی حاجی پس از انتخاب محمدعلی‌ نجفی به عنوان شهردار تهران به عنوان مدیرعامل موسسه همشهری منصوب شد.

مرتضی حاجی كه در دولت نخست اصلاحات عنوان وزیر تعاون را دریافت كرد در ارتباط با نحوه، ورود خود به این كابینه می گوید: «آخرین روزهای تصمیم گیری برای اعضای كابینه بود كه از من هم خواسته شد تا برای دوجا برنامه بدهم: یكی وزارت بازرگانی و یكی هم وزارت تعاون. به لحاظ علائق فكری، من با بخش تعاون سازگاری بیشتری داشتم و برنامه ای با كمك دوستانی كه در بخش تعاون مشغول بودند و اطلاعاتی كه خودم داشتم تنظیم شد و مورد قبول واقع شد و این طوری شد كه من وارد كابینه شدم.»

در دوران فعالیت مرتضی حاجی در وزارت تعاون 9 هزار و 84 تعاونی و اتحادیه در كشور تشكیل و به ثبت رسید. وی بر این باور بود كه باید در فرهنگ رفتاری ما «همه با هم» جایگزین «همه با من» شود.

** علی صوفی (1384 – 1380)
علی صوفی متولد 1328 در لاهیجان و دارای مدرك كارشناسی فیزیك است در كارنامه اجرایی وی مسوولیتی چون استانداری گیلان، استاندار كهگیلویه و بویر احمد، وزیر تعاون در دولت دوم اصلاحات و رییس ستاد ائتلاف اصلاح طلبان در شهر تهران دیده می شود.
وی كه از سال 1380 تا 1384 به عنوان سومین وزیرتعاون فعالیت می كرد در دوره وزارت خویش 13 هزار و 178 تعاونی و اتحادیه در كشور تشكیل و به ثبت رساند، وی پس از دوره تصدی بر وزارت تعاون به اتاق تعاون مركزی رفت و سه سال با عضویت در هیات مدیره فعالیت خود را ادامه داد.

**محمد ناظمی اردكانی (1384 – 1385)
محمد ناظمی اردكانی در 1334 در اردكان استان یزد متولد شد، وی دارای مدرك تحصیلی دكتری مدیریت منابع انسانی است. ناظمی اردكانی در دولت محمود احمدی نژاد ابتدا به سمت سرپرست وزارت تعاون منصوب شد و سپس با كسب رای اعتماد از مجلس شورای اسلامی با عنوان وزیر تعاون به عضویت هیات دولت در آمد و به مدت 14 ماه در این وزارتخانه به فعالیت پرداخت كه سرانجام به وسیله محمود احمدی نژاد بركنار شد كه حاشیه های بسیاری نیز داشت.

محمود صلاحی قائم مقام وزیر تعاون در حاشیه دومین همایش «مدیران شركت های تعاونی، خدمات بهداشتی و درمانی سراسر كشور» و در جمع خبرنگاران درباره جابجایی محمد ناظمی اردكانی، پایین بودن عملكرد وزیر تعاون را رد كرد و گفت: «بالاخره تشخیص با مسوولان است كه برخی افراد در جای دیگری خدمت كنند و ما همگی تابع هستیم.»

ناظمی به سمت هایی چون ریاست سازمان ملی استاندارد، استاندار قم و ریاست سازمان ثبت احوال برگزیده شد. همچنین از دیگر مسوولیت های وی می توان به معاون بنیاد مسكن، قائم مقام معاون وزارت صنایع اشاره كرد.

ناظمی اردكانی در ارتباط با دستاوردهای وزارت تعاونی از توانمندسازی تعاونی‌ها و توسعه و تقویت آنها به عنوان 2 فراز مهم در بحث اهداف و سیاست‌های بخش تعاون نام برد و گفت: باید به لحاظ مدیریتی، آموزشی، فناوری، رهبری و هماهنگی تعاونی‌ها را تقویت كنیم كه خوشبختانه در این راستا سند توسعه ملی بخش تعاون را در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی تصویب كردیم. سند توسعه‌ ملی بخش تعاون كمك خواهد كرد تا در لوایح بودجه‌های سنواتی بخش تعاون دیگر مشكلی نداشته باشد و برای قانونمند شدن این حركت لایحه‌ای را طی 52 ماده تنظیم و به دولت ارایه كردیم. در دوران فعالیت محمد ناظمی اردكانی در وزارت تعاون، 9 هزار 807 تعاونی و اتحادیه در كشور تشكیل و به ثبت رسید.

** محمد عباسی (1385 – 1390)
محمد عباسی متولد یكم آبان 1337 خورشیدی در یكی از روستاهای گرگان است. او كه مدرك دكتری در رشته مدیریت آموزش عالی دارد، علاوه بر مسوولیت‌های مدیریتی و آموزشی در آموزش و پرورش و دانشگاه، سمت های اجرایی و تقنینی نیزبرعهده داشت. كار سیاسی او با حضور در حزب جمهوری اسلامی و به عنوان دبیر این تشكیلات در استان گلستان آغاز شد، وی به لحاظ سیاسی گرایش اصولگرایی دارد.

عباسی عهده دار كه مسوولیت هایی چون معاونت استانداری، مدیركلی ارشاد اسلامی و ریاست آموزش و پرورش استان های مازندران و گلستان را در كارنامه خویش داشت در دوره هفتم از حوزه انتخابیه گرگان و آق قلا به مجلس شورای اسلامی راه یافت و نایب رییس كمیسیون برنامه و بودجه مجلس شد. در دولت محمود احمدی‌نژاد مشاور رییس جمهوری در آمریكای لاتین بود و در سال دوم دولت نهم بعد از ناظمی اردكانی به عنوان وزیر تعاون به مجلس معرفی شد كه با قبول استعفای او از نمایندگی مجلس با رای اعتماد نمایندگان به عنوان دومین وزیر تعاون در دولت نهم، سكان این وزارتخانه را در دست گرفت.

در دولت دهم نیز ابتدا به عنوان وزیر تعاون از مجلس رای اعتماد گرفت و پس از تصویب قانون تشكیل وزارت ورزش و جوانان و عدم ناتوانی حمید سجادی از كسب رای اعتماد مجلس، احمدی‌نژاد عباسی را با حفظ سمت وزارت تعاون به سرپرستی وزارت ورزش و جوانان منصوب كرد.

با تجمیع وزارت تعاون در وزارتخانه‌های كار و رفاه اجتماعی، عباسی به عنوان وزیر ورزش و جوانان در دولت دهم به مجلس معرفی كه با 165 رای مثبت نمایندگان به عنوان نخستین وزیر ورزش و جوانان مسوولیت این وزارت جدید را برعهده گرفت.

در زمان تصدی عباسی در وزارتخانه تعاون، ساختارهای اصلی حمایت از تعاونی ها مانند بانك توسعه تعاون، صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری تعاون و بیمه تعاون، عضویت حدود 40 میلیون تن از ایرانیان در قالب تعاونی های سهام عدالت، واگذاری بخشی از سهام شركت های متعلق به دولت به اعضای آن و تشكیل تعاونی های مسكن مهر برای قشرها كم درآمد كشور تاسیس و راه‌اندازی شد كه واگذاری های سهام عدالت با حواشی و مخالفت هایی نیز همراه بود.

** ادغام وزارت تعاون در وزارت های كار و رفاه اجتماعی
در جلسه علنی هشتم تیر 1390 خورشیدی، قانون ادغام سه وزارتخانه تعاون، كار و امور اجتماعی و رفاه و تأمین به تصویب نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی رسید و تمام وظایف و اختیاراتی كه طبق قوانین برعهده این وزارتخانه ها بود به وزارتخانه جدید انتقال یافت.

پژوهش**2059**9131