هشتگ عمران كرمان چگونه داغ شد

در روزهای گذشته خبری منتشر شد كه طرح 750 هكتاری گلخانه هیدروپونیك كه توسط شركت عمران كرمان به‌منظور كاهش مصرف آب و افزایش بهره‌وری محصولات كشاورزی در منطقه كرمان برنامه‌ریزی شده بود، به دستور قوه قضاییه به‌منظور بررسی‌های كارشناسی متوقف شده است.
آن‌طور كه برخی كاربران فضای مجازی گفته‌اند، بنا بوده برای اجرای این طرح 500 میلیون دلار بودجه اختصاص یابد و ورود قوه قضاییه به این طرح، با توقف تخصیص این بودجه به شركت عمران كرمان شده است؛ شركتی كه گفته می‌شود به حسین مرعشی، استاندار اسبق كرمان نزدیك است.
خبر ورود قوه قضاییه به این طرح در ساعت پایانی روز پنج‌شنبه 14 شهریور در فضای مجازی منتشر شد كه این موضوع باعث شد تا #هشتگ_عمران كرمان، تا 5 روز بعد از آن به یكی از دو هشتگ مهم و پركاربرد توییتر فارسی تبدیل شود.

**ماجرا از كجا آغاز شد؟
اولین بار یك كانال تلگرامی با نام شمسا كه تعداد اعضای آن به 10 هزار نفر هم نمی‌رسد در ساعت 7:54 دقیقه روز پنج‌شنبه 15 شهریورماه اقدام به انتشار خبری نمود كه بر اساس آن قوه قضاییه اعطای تسهیلات 500 میلیون دلاری به یكی از اعضای مركزی حزب كارگزاران را ناكام گذاشت.
پس از انتشار این خبر در این كانال تلگرامی، كانال‌های تلگرامی بسیاری اقدام به فوروارد این خبر كردند، به‌گونه‌ای كه در كمتر از یك روز بیش از 365 هزار بازدید از این مطلب رقم خورد. میزان بازدیدی كه برای یك كانال كم جمعیت تا حدودی غیرعادی است. خصوصاً آن‌كه میانگین بازدید مطالب این كانال تلگرامی زیر 1200 بازدید است.
نكته جالب‌ آن است كه هیچ كانالی رأساً اقدام به انتشار این خبر نكرده است، اما حداقل 500 كانال اقدام به فوروارد نمودن خبر در كانال خودشان كرده‌اند. لازم به ذكر است كه هیچ‌یك از كانال‌های رسمی وابسته به نیروهای اصولگرا یا اصلاح‌طلب و حتی ضدانقلاب نیز این خبر را در هیچ سطحی انتشار نداده‌اند.
اما در توییتر ماجرا متفاوت بود. پس از انتشار خبر مربوط به عمران كرمان در تلگرام، در بازه ساعت 20:20 دقیقه تا 21:45 روز پنج‌شنبه 15 شهریور، سه توییت به انتشار اخبار مربوط به عمران كرمان پرداختند. نكته جالب‌توجه آن است كه اولین اكانتی كه اقدام به انتشار این خبر در توییتر كرده بود، كمتر از 1 ماه پیش در توییتر ساخته شده است.
دومین اكانت ِ توییت كننده در این موضوع نیز تنها 3 فالور و 2 فالویینگ دارد و مشخص است اكانتی بوده است كه تاكنون هیچ فعالیتی در توییتر نداشته، اما باوجود این تعداد كم فالور، توییتش 45 بار ریتوییت می‌شود.

**كاربران توییتری فعال در این كمپین، چه مواردی را بیشتر لایك می‌كردند ؟
محتوای توییت‌های پرلایك منتشرشده در رابطه با مؤسسه عمران كرمان در 7 مورد دسته‌بندی می‌شد. بیشترین لایك‌ها (22 درصد) به موضوع فساد اقتصادی و انتساب آن به حزب كارگزاران پرداخته است. همچنین برخی از كاربران توییتر ادعا می‌كردند طرحی كه قرار است توسط مؤسسه عمران كرمان اجرا شود، باعث ایجاد خشكسالی در منطقه كرمان می‌شود. توییت زیر یكی از نمونه توییت‌هایی است كه در این باب منتشر شد:«چندی پیش گلخانه بزرگی در شهر یزد با تكنولوژی هیدروپونیك شروع به كار كرد، بخش‌هایی از این شهر تا مرز خشكسالی كامل رفت، حالا حسین مرعشی قصد دارد اَبَرگلخانه‌ای با همین تكنولوژی را در كرمان تأسیس كند! حساب كنید وضعیت كم‌آبی كرمان تا كجا پیش می‌رود؟!#عمران_كرمان»

اما این ادعا با حقیقت همخوانی ندارد و برخلاف ادعای طرح شده، استفاده از گلخانه باعث مصرف كمتر آب می‌گردد.

در میان توییت‌ها، برخی از اقدام به‌موقع قوه قضاییه برای توقف این طرح حمایت ‌كردند. 14 درصد لایك‌های مربوط به هشتگ عمران كرمان مربوط به این مضمون بوده است و یكی از پرلایك‌ترین توییت‌ها در این رابطه توسط علی قلهكی، یكی از چهره‌های فعال اصولگرا در فضای مجازی منتشر شده است.
با وجود مشاركت برخی از كاربران اصولگرای توییتری در این كمپین، اكثر چهره‌های سیاسی فعال در توییتر نیز هیچ توییتی در این رابطه منتشر نكرده‌اند و حتی كانال‌های نشان‌دار اصولگرا نیز هیچ مطلبی بر علیه عمران كرمان ننوشتند.

** هشتگ عمران كرمان آیا واقعاً پنج روز مهم‌ترین موضوع توییتر فارسی بود؟
به‌طور معمول هر موضوعی كه در توییتر ترند اول می‌شود، همراهی بسیاری از كاربران را با خود به همراه می‌آورد و پرلایك‌ترین پست‌ها در آن موضوع، چندین هزار لایك می‌خورند. اما توییت‌های منتشر شده در مورد عمران كرمان ‌كه به لحاظ تعداد محتوای منتشر شده ترند اول توییتر فارسی بود، از این قاعده پیروی نكرد و پرلایك‌ترین توییت با این هشتگ در حالی كمتر از 1500 لایك دریافت كرد كه بیش از 90 هزار بار با این هشتگ توییت زده شد یا توییت‌هایی با این هشتگ ریتوییت شد.
تعداد پایین لایك‌ها این فرضیه را به ذهن می‌آورد كه علت ترند شدن هشتگ عمران كرمان، نه اهمیت آن برای كاربران توییتر فارسی كه تعداد توییت‌های بسیار زیاد منتشر شده در مورد آن است. به نظر می‌رسد تعدادی كاربر توییتری اقدام به انتشار تعداد زیادی توییت با این هشتگ كرده‌اند؛ كاربرانی كه حتی می‌توانند ربات توییتری بوده باشند!
این فرضیه وقتی قوت پیدا می‌كند كه بدانیم بر اساس تحلیل‌های صورت گرفته، اولین كسی كه هشتگ عمران كرمان را به كار برد، تنها 1 ماه است در توییتر اكانت درست كرده است و دومین نفری كه این هشتگ را در توییترش به كار برده بود، در زمان انتشار توییتش تنها 3 فالور داشت و با این وجود این توییت 45 بار ریتوییت شد.

عدم ورود جدی كاربران شناخته شده اصولگرا در تلگرام و توییتر به این كمپین نیز نشان می‌دهد حتی چهره‌های حقیقی و نه مجازی اصولگرا نیز حاضر به تولید محتوا در این رابطه نشده‌اند. با این حال، این‌كه چنین هشتگی چگونه به لحاظ میزان انتشار محتوا در توییتر فارسی ترند شده است، جای ابهام و سؤال دارد و موارد مذكور شائبه سازمان‌یافته بودن آن و حمایت ربات‌ها از آن را تقویت می‌كند.

گزارش از محمد رهبری
*اداره كل اخبار چندرسانه ای* ایرناپلاس*