به گزارش روز سه شنبه خبرنگار ايرنا از مسكو، براي برخي اين پرسش پيش آمده است كه يا تحريم هاي ضد روسي آمريكا تحريم نيستند يا اينكه اقتصاد روسيه به اندازه اي قدرتمند شده است كه توان ايستادگي در مقابل تحريم هاي فراملي آمريكا را پيدا كرده است.
نبايد از خاطر برد كه روسيه عضو اصلي و دائم شوراي امنيت سازمان ملل متحد است و آمريكا تحريم هايي كه از طريق سازمان ملل متحد عليه ديگر كشورها به اجرا درمي آورد را هرگز نمي تواند عليه روسيه عملي كند چرا كه با وتوي اين كشور مواجه خواهد شد.
اما روسيه در مقابل تحريم هاي فراملي آمريكا شرايط متفاوتي دارد و به مانند ديگر كشورها كه به دلار وابسته هستند يا در بازار جهاني به داد و ستد با اين ارز مي پردازند دستخوش نوسانات خواهد شد.
حال سوال اينجاست كه مقامات روسيه چه كرده اند كه با وجود تحريم هاي گسترده آمريكا از چهار سال پيش تاكنون و به اجرا درآمدن شصتمين بسته تحريمي، اقتصادشان نه تنها فرونريخته است بلكه همچنان به كار خود ادامه مي دهد و كارشناسان اقتصادي در آمريكا به اين باور رسيده اند كه روسيه توان مقابله با تحريم هاي به مراتب سختر را هم دارد.
«ولاديمير باتيوك» رئيس مركز تحقيقات 'ابعاد منطقه اي سياست هاي نظامي آمريكا' در انستيتو كانادا و آمريكا روسيه چندي پيش به ايرنا گفت كه آمريكا دشمن ژئوپليتيكي روسيه است و هيچگاه تحريم هاي خود عليه روسيه را لغو نخواهد كرد.
اين ديدگاه در اكثر ديپلمات هاي روس و حتي مقامات ارشد كرملين كه همواره از آمريكا به عنوان شريك ياد مي كنند، وجود دارد بنابراين طبيعي است كه گمان كنيم روس ها پيش از تحريم ها مي دانستند كه با آن روبرو خواهند شد بنابراين آمادگي لازم را براي مواجه با تحريم ها بدست آوردند.
«كريستين ليندو» كارشناس مركز اعتبارسنجي بين المللي موديز آمريكا معتقد است كه با توجه به كاهش وابستگي روسيه به دلار آمريكا، روسيه آمادگي دفع هر گونه ضربه به شكل تحريم هاي جديد را پيدا كرده است.
وي افزود: روس ها حتي مي توانند با سناريوهاي بدتر همچون اعمال تحريم هاي جديد كه اخيرا طرح آن به سناي آمريكا پيشنهاد شده است، مقابله كنند.
ليندو دليل افزايش توانايي روس ها در مقابله با تحريم هاي احتمالي آمريكا را كاهش سرمايه گذاري در اوراق قرضه خزانه داري آمريكا دانسته كه به اعتقاد وي عملا وابستگي روسيه به دلار آمريكا را كاهش داده است و با اين كار از آسيب پذيري اقتصاد روسيه و خطر اعمال تحريم هاي بيشتر كاسته شده است.
بي راه نيست اگر بگوييم روسيه از دوره شوروي تاكنون با انواع تحريم هاي مالي از سوي آمريكا و غرب مواجه شده است، ضمن اينكه از سال 2014 نيز بر شدت تحريم هاي روسيه به دليل الحاق كريمه اوكراين به خاك اين كشور و گسترش حضور و نفوذ نظامي در سوريه افزوده شده است.
در واقع از سال 2014 به اين طرف با الحاق شبه جزيره كريمه به خاك روسيه كه پيش از آن به اوكراين تعلق داشت، واشنگتن و متحدان غربي بر فشار تحريم ها افزودند و پس از حضور نظاميان روس در سوريه براي مشاركت در جنگ با تروريست ها نيز تحريم هاي آمريكا شدت بيشتري گرفت.
به عبارت ديگر مسكو با انواع تحريم ها مواجه است و حتي بسياري از شركت ها و افراد پرنفوذ روس در فهرست سياه واشنگتن قرار گرفته اند.
خبرها نيز حاكي از آن است گر چه دونالد ترامپ و ولاديمير پوتين به تازگي در راستاي كاهش تنش ها در هلسينكي فنلاند ديدار كرده اند، اما موج ديگري از تحريم ها عليه روسيه به خاطر پيروي نكردن از تصميم هاي آمريكا براي ايجاد تغيير و تحولات جهاني در راه است.
بي شك فشارهاي غرب بر اقتصاد روسيه تاثير منفي گذاشته، اما هيچگاه با شوك سقوط ارزش روبل مقابل ساير ارزهاي خارجي در يك شب مواجه نشده، هر چند كه بخش اعظمي از اقتصاد اين كشور به صادرات نفت و گاز متكي است.
مسكو براي اينكه بتواند از وارد آمدن شوك به اقتصاد ملي ناشي از اجراي 60 بسته تحريمي ضدروسي از سال2011 تاكنون پيشگيري كند، تدابير مختلفي را اتخاذ كرده است كه نگاه كردن به آنها خالي از لطف نيست.
** اعمال محدوديت هاي متقابل
مي توان گفت كه نخستين تدبير براي مقابله با تحريم هاي ضدروسي غرب به رهبري آمريكا، اعمال محدوديت هاي متقابل بوده است.
اين سياست پس از تحريم هاي ضدغربي در ماه اوت سال 2014 وضع شد و مسكو خريد محصولات كشاورزي و بخش عمده مواد غذايي از كشورهاي تحريم كننده روسيه را منع كرد.
اين تحريم ها كه به روسي «كونتر سانكتسي» نام دارد و هر ساله با پيشنهاد دولت توسط پوتين براي يك سال ديگر تمديد مي شود، آسيب هاي زيادي به كشورهاي شامل اين مجازات كه با روسيه روابط گسترده اي دارند، خسارات زيادي وارد كرده است و برخي كشورهاي اروپايي بويژه آلمان، ايتاليا و فرانسه كه شركاي عمده تجاري روس ها در اروپا محسوب مي شوند، ميلياردها دلار خسارت ديده اند.
برخي كارشناسان نيز يكي از دلايل تغيير رويكرد اخير مقامات ايتاليايي با هدف تمايل به بهبود رابطه با روسيه را ناشي از تاثير قانون كونتر سانكتسي بر تراز تجاري ايتاليا مي دانند.
** ايجاد اداره مقابله با تحريم ها
روسيه در گام دوم نيز اداره مبارزه با تحريم را راه اندازي و نحوه فعاليت آن را در چارچوب وظايف وزارت دارايي تعريف كرد.
براساس اين سند، وزارت دارايي روسيه موظف شد از طريق اداره مقابله با تحريم ها با ساير سازمان هاي دولتي گفت وگو كند و تدابير لازم را براي كاستن از تاثيرات تحريم هاي خارجي بكار بندد.
اين وزارتخانه همچنين اجازه يافت با كشورهاي ديگر درباره مسائل مربوط به تحريم هاي وضع شده عليه روسيه مذاكره كند.
** ايجاد سامانه شبيه سوئيفت
در پي تهديد برخي مقام هاي آمريكايي مبني بر حذف روسيه از سامانه مالي بين المللي سوئيفت، اين كشور از سه سال پيش اقدام به تاسيس و راه اندازي سامانه مالي مشابهي كرد كه در زمان حاضر فعال است و 91 بانك به آن پيوسته اند.
شايد هشدارهاي پياپي مسكو مبني بر خروج از سوئيفت و آمادگي براي استفاده از يك زيرساخت بانكي ديگر باعث شده واشنگتن تاكنون از تصميم خود چشم پوشي كند، زيرا ممنوعيت روسيه از تداوم روابط مالي در جهان هرچند ضررهاي ضدروسي دارد، اما همزمان درگاه مالي بين المللي ديگري در جهان گشوده مي شود كه كشورهاي مخالف آمريكا از آن استقبال خواهند كرد.
** كم كردن نقش دلار در مبادلات تجاري
روسيه از حدود چهار سال پيش مبادلات بازرگاني با كشورهاي مختلف را با استفاده از ارزهاي ملي آغاز كرده است.
چنين همكاري هاي تجاري بين روسيه و برخي كشورها از جمله چين، تركيه و هند برقرار شده و ميلياردها دلار كالا بدون استفاده از دلار آمريكا يا يورو مبادله شده است.
گسترش اين مساله چندي پيش مورد انتقاد شديد دونالد ترامپ رئيس جمهوري آمريكا قرار گرفت و اعلام كرد كه چين و روسيه در راستاي ضربه زدن به دلار با خارج كردن آن از معاملات خارجي دو كشور هستند.
پوتين رئيس جمهوري روسيه چندي پيش غيرمستقيم در پاسخ به اين اظهار نظر گفت، اين خود آمريكايي ها هستند كه با اتخاذ تحريم هاي مالي عليه ديگر كشورها به موقعيت دلار در جهان ضربه مي زنند.
وي خاطرنشان كرد كه تمايل واشنگتن براي اعمال تحريم ها موجب بي اعتمادي به دلار آمريكا شده است.
** استفاده از اتحاديه ها و تشكل هاي منطقه اي براي مقابله با تحريم ها
روسيه از اتحاديه هاي منطقه اي براي مقابله با تحريم هاي آمريكا نيز بهره مي گيرد كه مهم ترين آنها گروه بريكس، اتحاديه اقتصادي اوراسيا و سازمان همكاري شانگهاي است.
گروه بريكس از كشورهاي روسيه، برزيل، چين، هند و آفريقاي جنوبي تشكيل شده و به تازگي نيز رئيس جمهوري تركيه براي پيوستن به اين سازمان اعلام تمايل كرده است.
اتحاديه اقتصادي اوراسيا نيز از روسيه، بلاروس، قزاقستان، قرقيزستان و ارمنستان تشكيل شده و مبادلات تجاري بين اين كشورها با تسهيلات گمركي انجام مي گيرد.
هدف سازمان همكاري شانگهاي به عنوان تشكلي منطقه اي با عضويت روسيه، چين، قزاقستان، قرقيزستان، تاجيكستان، ازبكستان، هند و پاكستان توسعه همكاري هاي اقتصادي و امنيتي بين كشورهاي عضو است.
روسيه با توسعه همكاري ها در چارچوب اين سازمان ها با كشورهاي ديگر سعي دارد از تاثير تحريم هاي ضدروسي غرب و آمريكا بكاهد.
** حمايت از شركت هاي روسي تحريم شده
دولت روسيه طرحي را براي حمايت از شركت هاي روسي در برابر تحريم هاي غرب و آمريكا تنظيم كرده است.
وزارت دارايي روسيه اين طرح را براي مقابله با تحريم ها تنظيم كرده و از جمله تامين كار براي شركت هاي تحريم شده در بازار داخلي در آن پيش بيني شده است.
برپايه اين سند كه در جلسه اي به رياست آنتون سيلوانف معاون نخست وزير و وزير دارايي روسيه تاييد شده، گروه كاري مقابله با تحريم هاي غربي شكل گرفته است و سه وزرات صنايع و بازرگاني، اقتصاد و دارايي اين كشور نيز برقراري تعرفه هايي از برخي كالاهاي خارجي را بررسي مي كنند.
** جايگزيني كالاهاي روسي با وارداتي
دولت روسيه پس از اعمال تحريم هاي غربي از چهار سال گذشته، جايگزيني كالاهاي روسي با توليدات كشورهاي تحريم كننده را در دستور كار قرار داده است.
اين وضعيت به ويژه در مورد كالاهاي ساخت اوكراين كشوري كه از تحريم هاي غربي حمايت كرده بود بيشتر به چشم مي خورد و در راستاي اين سياست، انبوهي از كالاهاي روسي جايگزين وارد بازار مصرف شده است.
دولت روسيه همچنين در بخش هاي اقتصادي كه جايگزيني كالاي خارجي اجرا مي شود، تسهيلاتي ويژه مي دهد و مراكز اقتصادي مجري اين طرح ملي از وام هاي دولتي و ساير امتيازات برخوردار مي شوند.
** رويكرد نزديك شدن به غرب همزمان با افزايش فشارهاي ضدروسي
مقامات روسي با وجود تداوم دشمني غرب و حتي آغاز جنگ ديپلماتيك عليه مسكو، در سخنراني ها از آمريكا و غربي ها به عنوان شركاي خود ياد كرده و اعلام مي كنند دست روسيه براي دوستي به طرف غرب گرفته شده است.
در واقع هر از چندگاه رئيس جمهوري روسيه از تمايل اين كشور براي دوستي و همكاري با آمريكا و لزوم بهبود روابط غرب و مسكو بر اساس منافع مشترك سخن مي گويد.
حداقل تاثير اين رويكرد در روسيه آن بوده كه وقتي از روس ها در اين زمينه پرسش مي شود، مي گويند دولتمردان روس خواهان بهبود روابط هستند، اما گروهي در غرب و آمريكا نمي گذارند مناسبات دو طرف بهبود يابد.
به عبارت ساده تر، مقصر اختلافات، تحريم ها و فشارها عليه روسيه از نگاه اكثر مردم اين كشور، گروه هايي در آمريكا يا مقامات برخي كشورهاي اروپايي هستند كه از تداوم اختلاف ها و تنش ها بين واشنگتن و مسكو سود مي برند.
امروز روسيه با وجود تحريم هاي گسترده آمريكا توانسته ذخاير طلا و ارز خارجي خود را به بيش از 458 ميليارد دلار برساند كه دارايي هاي خارجي ازجمله سهام شركت ها و شمش هاي طلا را نيز در بر مي گيرد.
اكنون ميزان ذخاير طلا و ارز خارجي روسيه به حدود دو هزار تن رسيده كه در سالهاي اخير بي سابقه است. ذخاير طلاي روسيه ركورد بي سابقه اي به جاي گذاشته و به دوران استالين رسيده است و روس ها مدعي هستند كه اين ميزان طلا وابستگي مسكو به دلار آمريكا را قطع كرده است.
شايد از اين روست با وجود تصويب قانون افزايش ماليات بر ارزش افزوده در روسيه، كه پيش بيني مي شود باعث تورم در اين كشور شود، كارشناسان پيش بيني مي كنند كه مردم در تعرفه هاي مربوط به خدمات مسكن شامل شارژ عمومي و ثابت ساختمان، مواد غذايي و برخي محصولات و كالاهاي ديگر با تورم چهار درصدي دست و پنجه نرم كنند.
بانك مركزي روسيه مدعي است كه تاثير ماليات بر ارزش افزوده بر تورم به طور ميانگين يك درصد خواهد بود چرا كه ماليات از 18 به 20 درصد (دو درصد) افزايش خواهد يافت اما اين به آن معنا نيست كه كالا ها و خدمات صرفا يك درصد افزايش مي يابند چرا كه عوامل ديگري همچون عرضه و تقاضا در بازار، انتظارات تورمي، هزينه هاي جاري، افزايش نرخ تعرفه هاي خدمات مسكن و حمل و نقل، تاثير نهايي را بر تورم خواهند گذاشت.
مي توان گفت بانك مركزي روسيه توانسته با سياست هاي تدافعي خود در برابر تحريم ها، مانع از سقوط ارزش روبل در برابر ارزهاي خارجي به مانند ديگر كشورها شود و در يك سال اخير، روبل روسيه در واكنش به تحريم هاي متعدد آمريكا تنها كمتر از يك دهم ارزش خود را از دست داده است، شرايطي كه به نظر مي رسد نشانگر مقاومت اقتصاد روسيه در برابر تحريم هاي فعلي و آتي آمريكاست.
گزارش از: رحمت الله خدادادي
اروپام ** 1346 ** 1546
مسكو -ايرنا - چند روز پيش شصتمين بسته تحريمي آمريكا و غرب عليه روسيه به اجرا درآمد اما براساس پيش بيني مقامات روس و كارشناسان اين كشور، روس ها سال آينده با تورم چهار درصدي مواجه خواهند شد.
