به گزارش خبرنگار ایرنا، ساماندهی پسماند خانگی همواره مساله ای پیچیده در مدیریت شهرها بوده است و به علت دامنه گسترده مواد موجود در این پسماند مانند شیشه، فلز، كاغذ، پلاستیك، مواد آلی و ... و اختلاط كامل این مواد، مشكلات متعددی در مدیریت آنها بروز می كند.
پسماند های شهری و روستایی به معضلی با پیامد های روز افزون تبدیل شده است، گذشته از هزینه های بسیار بالایی كه جمع آوری، حمل و نقل و دفع پسماند های شهری تحمیل كرده است، مخاطرات زیست محیطی آن نیز بسیار جدی است و نگرانی های حاصل از ادامه این وضعیت باید همه اقشار جامعه و به ویژه مدیران شهری را به تفكر و عمل به منظور مقابله با این مخاطرات وا دارد.
شهرهای شمالی كشور امروز با حجم بالای پسماند مواجهند كه به دلیل سطح بالای آب های زیرزمینی امكان دفن آن ها وجود ندارد و به همین دلیل هم با انباشت زباله بسیار مواجهند. میزان زباله تولیدی در این مناطق روزانه معادل پنج هزار 500 تن است كه این حجم بالا موجب بروز مشكلات زیست محیطی متعدد شده است.
استان مازندران با جمعیت سه مییلون و 300 هزار نفری، روزانه بیش از سه هزار تن پسماند شهری و روستایی تولید می كند كه 75 درصد آن زباله تر و 25 درصد زباله خشك است.
مشكل زباله در مازندران این روزها از بلای جان طبیعت فراتر رفته و تبدیل به بلای جان ساكنان این استان شده است. در زمانی كه این گزارش با عنوان اهمیت بهره برداری زود هنگام از 2 زباله سوز ساری و نوشهر نوشته می شود ، همچنان میلیون ها تن زباله در گوشه و كنار مناطق ساحلی و جنگلی مازندران رها شده و با گذشت زمان شیرابه این حجم زباله وارد رودخانه ها و از آنجا وارد زمین ها و محصولات كشاورزی و دریا می شود و اینكه زندگی و سلامت تمام ایرانیانی را كه از این محصولات استفاده می كنند ، تحت تاثیر قرار بدهد، محتمل است.
بنا بر آمار آب و فاضلاب مازندران، بیش از 90 درصد آب مازندران از سفره های زیرزمینی تامین می شود و این سفره ها از آب باران و رودخانه تغذیه می شوند و اگر به نحوه دفع شیرابه های زباله ها توجه نشود ، بحران بهداشتی ناشی از زباله ها دامنگیر تمامی جمعیت استان و كشور خواهد شد.
هر چند در سال های اخیر با استفاده از ماشین آلات پیشرفته جمع آوری و حمل زباله مازندران بهداشتی شده است ، اما همچنان دفن و دفع زباله در استان علاوه بر اینكه بخش اعظمی از درآمد شهرداری ها را به خود اختصاص می دهد ، با تبعات اجتماعی و بهداشتی همراه است .
از سوی دیگر اگرچه ساماندهی مراكز دفن زباله ،تفكیك زباله از مبداء ، تبدیل زباله به كود و انرژی و كاهش تولید زباله چهار محور برنامه ریزی شده برای حل معضل مزمن پسماند مازندران در دوره فعالیت استاندار دولت دوازدهم در این استان بوده است ، اما كارشناسان نیروگاه زباله سوز را تنها راه حل مشكل پسماند استان عنوان می كند.
** مزیت های كارخانه زباله سوز
در سه دهه اخیر به منظور فائق آمدن بر مقررات و ضوابط سخت گیرانه زیست محیطی(برای كاهش میزان انتشار آلاینده ها) فن آوری های زباله سوزی دستخوش پیشرفت اساسی شده اند و از این میان، سیستم های توده سوز شبكه ای توانسته اند در عین رعایت مقررات زیست محیطی، بر طبیعت ناهمگن زباله جامد شهری فائق آیند، به طوری كه امروزه توده سوزی زباله جامد بر روی شبكه یك كوره زباله سوز، یك فناوری اثبات شده و جاافتاده است.
كارشناسان معتقدند مدیریت پسماند علاوه بر ایمن بودن، باید پایدار باشد و این امر تنها از طریق تعادل و تعامل میان توسعه اقتصادی، عدالت اجتماعی و محیط زیست صورت می گیرد.
بنا بر این مدیریت پسماند پایدار باید از لحاظ محیط زیست موثر و كارا و تضمین كننده سلامت و ایمنی باشد و از لحاظ اجتماعی پذیرفته شود و بازده اقتصادی داشته باشد.
**اهمیت تسریع در ساخت و راه اندازی كارخانه زباله سوز در شمال
با توجه به این موضوع كه میزان رطوبت در پسماندهای جمع آوری شده در مناطق شمالی كشور زیاد است و مساحت مورد نیاز برای دفن بهداشتی پسماندهای شهری هم دستكم در طول یك سال از 40 هكتار فراتر می رود، دپو كردن تنها راهكاری بوده كه تاكنون به صورت فراگیر از آن استفاده می شد و همچنان هم مورد استفاده است.
بررسی ها نشان می دهد كه شهرداری های استان مازندران با صرف هزینه 500 ریالی به ازای هر كیلوگرم زباله در مجموع روزانه یك میلیارد ریال را به مدیریت پسماندهای شهری اختصاص می دهند كه با این شیوه مدیریت پسماند بازگشت هزینه ای نیز در پی نخواهد داشت.
اگر این مقدار زباله سوزانده شود به ازای سوزاندن هر یك تن زباله 2.7 تا 2.8 مگاوات برق تولید می شود كه اگر 2 هزار تن پسماندهای شهری استان مازندران سوزانده شود، حدود پنج هزار مگاوات برق روزانه می توان تولید كرد و با فرض هر كیلو وات ساعت پنج هزار ریال ،در نهایت روزانه 25 میلیارد ریال از محل سوزاندن زباله درآمد كسب می شود.
اگر پسماندهای حدود هزار تنی در روز مناطق روستایی مازندران نیز به این مقدار افزوده شود می توان روزانه 40 میلیارد ریال كسب درآمد كرد.
همسو با این رویكرد پیش بینی می شود كه استان مازندران به تعداد زباله سوزهای بیشتر با ظرفیت بالاتری نیاز دارد تا از این طریق بتواند ضمن حفظ زمین ها، مراتع و جنگل ها انرژی برق تولید كرده و از این طریق بتواند قسمتی از هزینه های مدیریت پسماند در سطح استان را تامین كند.
**حل معضل زیست محیطی كره زمین با گسترش كارخانه زباله سوز در دنیا
كارشناس ارشد توده‌سوزها در تولید انرژی پاك در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت كه بر اساس گزارش تهیه شده از بازار جهانی، ظرفیت تبدیل زباله به انرژی از طریق زباله سوزی تا سال 2016 به حدود 70 میلیون تن رسید.
جواد نصیری افزود: بر اساس این گزارش با توجه به كمبود فضا برای ساخت مناطق شهری و همچنین كمبود زمین برای دفن زباله ها ، تقاضا برای ساخت نیروگاههای زباله سوز افزایش یافته است.
وی اظهار داشت: امروزه ﺑﺴﻴﺎری از ﻣﻘﺎﻣـﺎت و ﺟﻮاﻣـﻊ ﻣﺴﺌﻮل در ﻛﺸـﻮرﻫﺎی ﺻﻨﻌتی از ﻣﺸﻜﻼت ﻧﺎشی از ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ آﮔﺎهی ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧـﺪ و درﺧﺼﻮص ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺴﺠﻢ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪﻫﺎﻳﺸﺎن، روش ﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒـﻮل از ﻟﺤﺎظ زیست محیطی ﻣﺜـﻞ ﻛـﺎﻫﺶ در ﻣﺒـﺪأء تولید زباله، ﻛﻤﭙﻮﺳﺖ، زﺑﺎﻟﻪ ﺳﻮزی و در ﻧﻬﺎﻳﺖ دﻓﻦ را ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار داده اﻧﺪ.
این كارشناس توضیح داد: اﻳﻦ اﻣﺮ در ﺑﺴﻴﺎری از ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺑه ﻌﻨﻮان ﻳﻚ اﺳﺘﺮاﺗﮋی ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻮارد ﻓﻮق می ﺗﻮان ﺑﻴﺎن ﻛﺮد ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ دو ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژی ﻏﺎﻟﺐ در زﻣﻴﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژی از ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﺷﻬﺮی در ﺟﻬﺎن زﺑﺎﻟﻪ ﺳﻮزی در درﺟﻪ اول و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﻮﮔـﺎز از دفن زباله در درﺟﻪ دوم ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ.
نصیری كه قبلا مدیریت دفتر انرژی زیست توده سازمان انرژی‌های نو ایران را بر عهده داشت، گفت: در ﻣﻮرد ﺑﺴﻴﺎری از مناطق، روش زباله سوزی یكی از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ و ﻳــﺎ ﺿﺮوری ﺗﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﻫﺎی ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ زﺑﺎﻟﻪ ﺑـﻪ ﺷﻤﺎر می رود.
وی بیان داشت: بر اساس آمار جهانی در حال حاضر تعداد 2 هزار و 450 زباله سوز در سطح جهان وجود دارد كه بر حسب تناژ ژاپن با آمار سالانه 40 میلیون تن زباله جایگاه نخست را دارد و بعد از آن اروپا، چین و آمریكا قرار دارند.
نصیری گفت: پیاده كردن یك سیستم جامع مدیریت پسماند در كشورهای در حال توسعه، علاوه بر موانعی كه در كشورهای توسعه یافته بر سر ایجاد چنین سیستمی وجود دارد، با مشكلات دیگری نیز روبه رو است كه از جمله آن می توان به كمبود زیرساخت های اساسی و محدودیت منابع اشاره كرد.
وی افزود: سیستم های مدیریت پسماندی كه هم اكنون در این كشورها موجود هستند، معمولا ویژگی هایی نظیر خدمات جمع آوری ناكافی، پردازش حداقل مواد و تلنبار كنترل نشده دارند .
این كارشناس گفت: جمع آوری داده ها در باره تركیب پسماند، پیشرفت از تلنبار كنترل نشده به سمت استفاده از سیستم دفن بهداشتی
، جدا سازی پسماند آلی كه به كمپوست تبدیل می شود، استفاده از رفتگران به صورت سازمان یافته برای جمع آوری مواد قابل بازیافت و سوزاندن زباله های باقی مانده از فرآیند تفكیك به منظور كاهش حجم دفنی ،پیش نیاز برای اجرای یك سیستم جامع مدیریت پسماند است.
وی مزیت اصلی زباله سوزی را كاهش حدود 90 درصد حجم زباله جامد و حدود 70درصد وزن آن اعلام كرد و گفت: علاوه بر این به دلیل گازی كردن و تخریب مواد آلی(كه در غیر این صورت می بایست تحت تجزیه بیولوژیكی در دفنگاه قرار گیرند)، مواد برجامانده از زباله سوزی به لحاظ فیزیكی پایدار هستند.
این كارشناس مدیریت پسماند كشور اظهار داشت: همچنین دمای بالای فرایند با تخریب كامل همه ارگانیسم هایی كه در صورت دفع زمینی سبب بروز بیماری ها می شوند سبب ضد عفونی شدن جریان زباله می شود.
به گفته نصیری فرایند احتراق همه مواد انتشار دهنده بو در زباله را از بین برده، خاكستر زیرین و خاكستر معلق آن، بعد از خنك شدن، سترون و بی بو می شوند.
وی گفت: واحدهای زباله سوزی می توانند نزدیك مناطق ارائه خدمت (مناطق جمع آوری زباله) احداث شده و هزینه های حمل و نقل را، نسبت به دیگر روش های دفع، كه در آنها لازم است زباله برای دفع نهایی، مسافت هایی را حمل گردد، كاهش دهند.
** نیروگاه زباله سوز نوشهر و ساری با 44 میلیون دلار سرمایه گذاری
در حال حاضر مدیریت زباله و پسماند استان مازندران به 9 منطقه تقسیم شده است و این تقسیم بندی هم مبتنی بر راه حل های اندیشیده شده برای حل معضل است .
طبق برنامه، مشكل پسماند مازندران قرار است با ایجاد 2 نیروگاه زباله سوز در شهرهای ساری و نوشهر و احداث كارخانه كمپوست و زباله سوز در هفت منطقه دیگر حل شود.
مبلغ كل قرار داد هر كارخانه های زباله سوز ساری و نوشهر 44 میلیون دلار است كه به صورت مشاركتی 40 درصد آورده شركت تدبیر و توسعه سلامت و 60 درصد نیز از سوی دولت است كه شهرداری های نوشهر و ساری نمایندگان دولت محسوب می شوند.
مجری پروژه كارخانه های زباله سوز ساری و نوشهر در تشریح آخرین وضعیت بودجه ای و ساخت این 2 كارخانه به خبرنگار ایرنا گفت كه این شركت از زمان افتتاح و بهره براری تا هفت سال درآمد های ناشی از فروش برق را كسب می كند و پس از مدت اتمام هفت ساله بهره برداری ،كارخانه دریك شرائط مناسب تحویل شهرداری ها می شود.
بهروز امامی با بیان اینكه نیروگاه زباله سوز 200 تنی نوشهر در آستانه بهره برداری قرار دارد، افزود: اكنون 100درصد تجهیزات آن در محل سایت وارد شده و در حال نصب است.
وی با بیان اینكه این زباله سوز ظرفیت تولید 14هزار مگاوات ساعت برق در سال دارد، ادامه داد: هزینه ساخت این نیروگاه حدود 14 میلیون دلار است.
مجری مجری پروژه كارخانه های زباله سوز مازندران با بیان اینكه هزینه ساخت كارخانه ساری 30 میلیون دلار است، گفت: این كارخانه با سوزاندن 450 تن زباله در روز ظرفیت تولید 30 هزار مگاوات ساعت برق در سال را دارد.
امامی با بیان اینكه در حال حاضر حدود 70 درصد تجهیزات وارد سایت زباله سوز ساری شده است، بیان داشت: از آنجایی كه 31درصد عملیات ابنیه و ساختمانی آن پیشرفت فیزیكی دارد، تا یك ماه دیگر عملیات نصب تجهیزات آن شروع خواهد شد.
** تفكیك زباله از مبداء در مازندران
با توجه به اینكه سرمایه گذاری هنگفتی برای زباله سوز نیاز است، طرح تفكیك زباله از مبداء ، كارخانه كمپوست و ساماندهی مراكز دفع مورد توجه مدیریت پسماند استان قرار گرفته است.
همسو با این رویكرد از خرداد ماه امسال ساماندهی مراكز 28گانه دفن زباله استان مازندران با انجام عملیات محصور سازی و زهكشی شیرابه ها به اتمام رسیده است.
طرح تفكیك زباله از مبداء دومین مرحله از ساماندهی پسماند مازندران است كه طبق برنامه تا پایان سال جاری پنج درصد از وزن زباله برابر با 30 درصد حجم زباله باید از مبداء تفكیك شود.
بر اساس مصوبه شورای پسماند مازندران، زباله گردی نیز در محل دفن زباله تا پایان امسال ممنوع خواهد شد.
6990/1654
ساری- ایرنا- كارشناسان یكی از مهم ترین مراحل در زنجیره مدیریت پسماند را سوزاندن زباله و دریافت انرژی حاصل از آن می دانند و بر اساس بررسی های انجام شده تنها راه حل و بهترین شیوه برای مدیریت پسماند شمال ایران نیز احداث نیروگاههای زباله سوز است.
