به گزارش خبرنگار علمی ایرنا، تجربه نشان داده است در نظام آموزشی كه علم و دانش در كنار مهارت های زندگی تعلیم داده می شود، توانمندی دانش آموزان به عنوان آینده سازان كشور ارتقاء می یابد. در این میان، آنچه بیش از همه حائز اهمیت است، نحوه آموزش مهارت ها، شناسایی نیازمندی های لازم، توجه به فضا و محیط پیرامون دانش آموزان و نوع بیان مهارت آموز است كه بر افزایش یا كاهش علاقه مندی دانش آموزان به مهارت ورزی و گیرایی آن تاثیر می گذارد.
**مهارت ورزی مناسب، سرلوحه توسعه پایدار
در نظام آموزشی كشورهای توسعه یافته، نحوه آموزش مهارت ها به گونه ای پیش می رود كه دانش آموزان با فراگرفتن حرفه و مهارت از مدرسه فارغ التحصیل می شود نه صرفا با گرفتن مدرك؛ این كشورها، سرمایه‌گذاری و ایده های زیادی را برای پیاده كردن مهارت آموزی در مدارس خود صرف كرده اند تا آن جا كه توانسته اند مهارت های شغلی را با تغییر و تحول در نظام آموزشی خود ترویج دهند.
**جذابیت مهارت ورزی با آموزش بر پایه سن و پایه تحصیلی
با رشد روزافزون جوامع و تغییر سبك زندگی، نیاز به همراهی آموزش و مهارت دو چندان شده است؛ امری كه با تكیه صِرف به كتاب و محیط آموزشی دست یافتنی نیست. متاسفانه در كشور ما، این موضوع مغفول مانده و سنگینی بار آموزشی كتاب های درسی، فرصت و فراغت آموزش مهارت های زندگی و رفتاری مطابق با واقعیت های بیرون از فضای آموزشی را از دانش آموزان سلب كرده است.
اما نكته مهم تر، نحوه آموزش و بیان مهارت ها به دانش آموزان است كه فراگیری را برای آنها جذاب كند. موضوعی كه دكتر «محمد كاظم زاده» روانشناس و مشاور تحصیلی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، به آن اشاره كرد و گفت: برای مهارت آموزی؛ ایجاد تمركز و انرژی یادگیری در دانش آموزان در اولویت قرار دارد كه در غیر اینصورت نتیجه ای ناقص حاصل می شود و فقط سطح قضاوت و ارزشیابی دانش آموزان و معلمان را بالا می برد كه به اصطلاح امروز، دیگران را قضاوت و نمره دهی كنند.
وی افزود: قدم دوم این كه بدانیم در چه دوره ای روی چه مهارت هایی باید كار كنیم. چرا كه هر مهارتی لایه های متفاوت آموزشی خاص خود را دارد.
«به عنوان نمونه، نخستین مهارتی كه دانش آموزان دبستانی و حتی پیش دبستانی باید بیاموزند، شناخت مهارت های هیجانی است، زیرا در این رده سنی آن چنان كه باید تفكر انتزاعی شكل نگرفته تا كودكان بتوانند مسایل را تحلیل و بررسی كنند. بر همین اساس این بچه ها باید نخست مهارت های هیجانی را یاد بگیرند تا بتوانند هیجان های خود را كنترل كنند.»
كاظم زاده با تقسیم بندی هیجان های گریبانگیر افراد در طول زندگی به 5 دسته خشم، شادی، تنفر، غم و عشق، ادامه داد: در بحث مدیریت و كنترل هیجان، مدیریت هیجان خشم یعنی آنچه دانش آموز را از حالت تعادل خارج می كند و باعث می شود رفتارهای انفعالی و تكانشی سنگین از خود بروز دهد، از اهمیت بیشتری برخوردار است. از نشانه های این نوع رفتارها، بهانه گیری، درس نخواندن، گوشه گیری، پنهان كاری و منفعلانه رفتار كردن است كه بسیاری از دانش آموزان به دلیل عدم آموزش كنترل خشم از سوی مربی های حرفه ای، از خود نشان می دهند.
**همگن شدن محتوای آموزشی با مهارت های زندگی
این روانشناس و مشاوره تحصیلی در ادامه گفت و گو، هماهنگ كردن محتوا، وسایل و ابزارهای آموزشی وكمك آموزشی با شرایط و مهارت های روز دنیا را راهكار دیگر بهینه شدن مهارت آموزی در مدارس ایران عنوان كرد و اظهار داشت: اگر نظام آموزشی فقط به سراغ متون تعریف شده آموزشی برود تا دانش آموز همان را بخواند و امتحان بدهد، هیچ تجربه ای از فعالیت های عملی خارج از چارچوب متون مدرسه را آموزش نداده و دانش آموز همچون خشتی خام فارغ التحصیل می شود كه در محیط هایی همچون ورزشگاه ، پارك، مسجد و هر مكان جمعی نمی تواند بر هیجانات خود كنترل داشته و در برهه های حساس رفتار معقول از خود نشان دهد.
كاظم زاده یادآور شد: بعد از آموزش مهارت مدیریت هیجان، نوبت به آموزش مهارت های خودآگاهی، كنترل به هم ریختگی های ذهنی مانند استرس، اضطراب و افسردگی (كه به آن غلبه بر خلق منفی گفته می شود)، قاطعانه رفتار كردن یا جرات ورزی، خودمراقبتی، « نه» گفتن و نپذیرفتن پیشنهادهای ناهنجارانه، ارتباط موثر و همدلی برقراركردن و در آخر مهارت حل مساله و حل تعارض می رسد كه در دوره های پایانی ابتدایی و آغازین دبیرستان باید تدریس شود. این مهارت ها دست به دست هم داده و مجموعه ای از مهارت های ضروری زندگی را رقم می زند كه همه انسان ها و همه موجودات در زندگی شهری و اجتماعی باید بلد باشند.
**الگوسازی از مهارت ها
تدریس یادگیری اكتشافی یا یادگیری هدایت شده از دیگر روش های تدریس مهارت های زندگی است كه كاظم زاده ضمن اشاره به آن گفت: در یادگیری هدایت شده، نخست ضرورت یادگیری مهارت ها برای مخاطب و مهارت آموز بیان می شود و وی باید بفهمد كه دلیل یادگیری مهارت چیست.
به بیان مدرس كارگاه های تخصصی دانشگاه های تهران و علامه طباطبایی، ابتدا مربی باید این ضرورت را با روش های متفاوت تدریس كند و در این روش ها نباید از سخنرانی و سخنوری تند استفاده كند یعنی با كلمات ناهنجار برای دانش آموز از جنبه های منفی هیجان ها بگوید بلكه باید آنان را با شرایط واقعی زندگی روبه رو كند. به عنوان مثال نگوید خشم انسان را به ورطه نابودی می كشاند بلكه از دانش آموز بپرسد آخرین باری كه خشمگین شدی چه زمانی بوده و چه آسیبی دیدی یا زدی؟ سپس برای او امیدسازی در یادگیری كند با این عنوان كه حالا می خواهی روشی یاد بگیری كه بهتر باشد.
این روانشناس و مشاور تحصیلی، انگیزه سازی و تسهیل گری را از رویكردهای دیگر مربیان آموزشی عنوان كرد.
به گفته وی، مربی باید بعد از تدریس مهارت ها، زمینه یادگیری اكتشافی را فراهم كند و اجازه دهد دانش آموز، مهارت های یاد گرفته را به منصه ظهور برساند و آن را تجزیه و تحلیل كند.
وی ادامه داد: مربی باید بداند كه پروتكل مهارت آموزی برای همه دانش آموزان یكسان نیست، ممكن است كودكی در تجربه اول 30 درصد تجربه رشد را برای خود ایجاد كند و بچه دیگر 70 درصد، چرا كه استعداد و گیرایی دانش آموز و محیط و افراد اطراف وی در این امر تاثیر گذار است.
دكتر كاظم زاده نتیجه گیری كرد: بر این اساس، در كنار نحوه بیان صحیح مهارت ها، فضای بیان و مخاطب از راهكارهای بهینه شدن مهارت آموزی است.
علمی**9294**2017
تهران- ایرنا- فراگیری مهارت های زندگی توسط دانش آموزان روز به روز اهمیت بیشتری می یابد، مهارت هایی كه به گفته كارشناسان، آموزش آنها باید و نبایدهایی دارد.
