به گزارش ایرنا، آب یكی از مسائل مهم برای كشورهاست و دریاچه خزر به عنوان یكی از مهم‌ترین زیستگاه‌های طبیعی ایران علاوه بر اهمیت طبیعی، اقتصادی و گردشگری، جایگاه تاریخی و فرهنگی برای ایرانی‌ها دارد. این دریاچه همچنین یكی از نمادهای مهم در متون تاریخی و ادبی ایران است و هرگونه تهدید و آسیب به آن موجب نگرانی بسیاری از ایرانیان می‌شود.
یكی از مسائلی كه این روزها درخصوص این دریاچه مطرح می‌شود كاهش تراز آب آن است. مدیر آبنگاری و امور جزر و مدی سازمان نقشه برداری كشور روز جمعه در گفت‌وگو با ایرنا در این باره توضیحاتی داد و گفت: سازمان نقشه‌برداری كشور علاوه بر تهیه نقشه، كار پایش تراز آب دریاها در سواحل شمال و جنوب كشور را در سه دهه گذشته بر عهده داشته است.
به گفته «علی سلطان‌پور»، اطلاعات این شبكه در دهه اخیر نشان می‌دهد كه تراز آب دریای خزر به میزان یك متر كاهش یافته كه با توجه به مساحت 370 هزار كیلومتر مربعی یعنی آب این دریاچه 370 كیلومتر مكعب كاهش یافته است.
وی افزود: ماهیت تغییر تراز دریاهای بسته یا دریاچه با آب‌های آزاد متفاوت است به طوری كه در دریای آزاد و اقیانوس‌ها به واسطه گرمایش زمین و ذوب شدن یخ‌های قطبی در سال شاهد افزایش 2 میلیمتری تراز آب هستیم در حالی كه در دریاچه‌ها به دلیل اینكه اتصال به آب‌های آزاد ندارد تغییرات بسیار متاثر از شرایط آب و هوایی منطقه‌ای است به طوری كه در سال‌های كم بارش دچار افت تراز می‌شوند و در سال‌های پر بارش به شدت تراز افزایش می‌یابد و سواحل را آب می‌گیرد.
مدیر آبنگاری سازمان نقشه‌برداری توضیح داد: برای نمونه در مورد دریاچه ارومیه به دلیل خشكسالی و كاهش آب‌های ورودی، كاهش تراز آب‌های زیرزمینی كاملا مشهود بود.
به گفته وی در دهه اخیر تغییرات آب و هوایی در حوزه دریای خزر و دریاچه ولگا موجب كاهش تراز آن شد كما اینكه افزایش بارش‌ها در دهه 70 شمسی موجب شده بود تراز خزر افزایش یابد و برخی مناطق ساحلی زیر آب برود.
سلطان‌پور اظهار داشت: بسیاری از اقلیم‌شناسان تغییرات تراز آب خزر را چرخشی می‌دانند اما نباید فراموش كنیم كه این دیدگاه در مورد دریاچه ارومیه نیز مطرح بود كه آب پایین می‌رود و مجدد بالا می‌آید اما این اتفاق نیافتاد و ارومیه خشك شد.
وی افزود: اطلاعات آماری در خصوص تراز آب خزر نشان می‌دهد كه این دریا در یك قرن اخیر ترازی حتی كمتر از یك متر را هم تجربه كرده است كه سپس با افزایش ورودی آب به دریا جبران شده است اما باید توجه كنیم كه شاید برداشت آب از رودخانه‌های ورودی هیچگاه به اندازه حالا نبوده، توسعه‌های كشاورزی و صنعتی در سواحل دریای خزر و مسیر رودخانه‌های منتهی به آن موجب شده كه ورودی آب كاهش یابد.
مدیر آبنگاری سازمان نقشه‌برداری كشور تاكید كرد: اگرچه مولفه تغییرات دوره‌ای آب و هوایی در كاهش تراز آب دریاچه خزر مطرح است اما نباید نقش انسانها را در كاهش آب ورودی به خزر فراموش كرد.
وی اظهار داشت: خوشبختانه دریای خزر دارای عمق و وسعت زیادی است به طوری كه عمق در جنوب به یك كیلومتر می‌رسد؛ بنابراین كاهش تراز آن به میزان یك متر، نگرانی جدی كه این دریا خشك شود هم اكنون ایجاد نمی‌كند اما در صورت بررسی نشدن، مشكلات جدی برای كشورهای حوزه خزر ایجاد می‌كند.
سلطان‌پور درباره اثرات كاهش تراز آب خزر نیز گفت: تاثیر روی مردابها، تالابهای منطقه و به ویژه منطقه خلیج گرگان یكی از اثرات كاهش تراز آب است زیرا این محیطها به عنوان زیستگاه نمونه‌های خاص گیاهی و جانوری و به عنوان مناطق محافظت شده اهمیت زیادی دارند.
به گفته وی كاهش عمق حوضچه‌های بنادر از دیگر اثرات كاهش تراز است كه در نتیجه آن امكان تردد شناورهای با تناژ بالاتر ممكن نیست و نیاز به لایروبی داریم كه بسیار پرهزینه است.
مدیر آبنگاری سازمان نقشه برداری اضافه كرد: به دلیل هزینه بالای لایروبی، هیچ حمل و نقل تجاری در بنادر تركمن و گز انجام نمی‌شود.
وی اظهار داشت: كاهش آب دریاچه خزر موجب شد رطوبت در برخی مناطق ساحلی كم شود بنابراین زمین گرم شد و آتش سوزی‌هایی را در برخی مناطق همچون تالاب میانكاله شاهد بودیم كه در نتیجه آن پوشش گیاهی منطقه نیز از بین رفت.
سلطان‌پور تاكید كرد: كم شدن تراز آب دریای خزر باعث می‌شود كه دریا پس‌روی كند و افرادی كه كنار دریا زندگی می‌كنند حریم را به خوبی رعایت نكنند و به حریم دریا تعرض كنند كه این موضوع با افزایش آب می‌تواند به یك چالش بزرگ تبدیل شود بنابراین باید این مورد نیز باید رعایت شود.
وی اظهار داشت: دریاچه خزر از نظر زمین ساخت (تكتونیكی) نیز منطقه‌ای است كه می‌تواند لرزه‌هایی در آن ایجاد شود به دلیل گسلی كه در كف آن وجود دارد و می‌تواند سونامی در خزر ایجاد كند و امواجی در حد متر تشكیل شود كه در حریم دریاچه همواره باید باید مورد توجه قرار گیرد.
مدیر آبنگاری سازمان نقشه برداری در پایان تاكید كرد: ما باید امكان مواجهه با این تغییرات را داشته باشیم كما اینكه اگر قبلا برای دریاچه ارومیه آمادگی داشتیم، شاید الان اقدام‌های دیگری انجام داده بودیم.
وی افزود: باید خود را برای چنین حالتی آماده كنیم و برای ساخت بنادر و توسعه صنایع در بنادر در دریای خزر فكر كنیم تا در آینده متضرر نشویم.
اقتصام**9132*2025** 1055
تهران- ایرنا- مدیر آبنگاری و امور جزر و مد سازمان نقشه‌برداری كشور گفت: كاهش تراز آب دریای خزر به تغییرات اقلیمی و استفاده از منابع آبی بازمی‌گردد بنابراین پیش‌بینی 10 سال آینده دریاچه خزر امكان‌پذیر نیست.
