امروزه همچنان كتابخواني به عنوان يك فعاليت فرهنگي و نه صرفا در جهت سوادآموزي و تحصيلات رسمي ، بصورت پديده اي در دست عده كمي از افراد جامعه باقي مانده است.
مساله جهان امروز عدم دسترسي به كتاب نيست بلكه مساله اصلي اين است كه كتابخواني در سايه سرگرمي هاي جهان مدرن قرار گرفته است.
برخي گسترش روزافزون شبكه ها و كانال هاي مجازي را عاملي در كاهش ميزان كتابخواني عنوان مي كنند در حالي كه اين گفته را به سادگي نمي توان تاييد كرد زيرا اين مساله نيز همانند عصر ارتباطات موضوعي پيچيده و چند بعدي است از طرفي مزيت هايي اعم از سرعت و دسترسي آسان را به همراه دارد و از طرفي بايد از اين فضا با دانايي استفاده مطلوب داشت.
نگاه شيك و لوكس يه كتاب و كتابخواني ريشه در يك ارزش دارد اينكه زماني خواندن ، كتاب و مطالعه ، علم و دانش بعنوان يك ارزش در جامعه نهادينه شده بود و پيرو همان ارزش بسياري در ظاهر تظاهر به تعلق خاطر به كتاب مي كردند اما اكنون شايد همان نگاه ظاهري و دكوري به كتاب هم كمرنگ شده است.
بهانه براي نخواندن و تحليل نخواندن كتاب فراوان است اينكه ، كتاب گران است ؛ اينكه كتاب لازم نيست چونكه فضاي مجازي تمام اوقات را پر كرده است اينها مي تواند تشديد كننده نخواندن كتاب باشد اما در نگاهي عمقي تر ، خانه از پاي بست ويران است و زمانيكه مطالعه و رفتن به دنبال مقاله هاي روز، مطالبه و نياز و خواسته مردم نباشد يعني دانستن و خواندن در آن جامعه ارزش خود را از دست داده است.
يكي از شيوه هاي رايج براي نشان دادن اوضاع كتابخواني در هر جامعه استناد به سرانه مطالعه در آن جامعه است كه اين رقم در كشور از چنان طيف وسيعي برخوردار است كه از 2 دقيقه تا 70 و چند دقيقه را در برمي گيرد.
كارشناسان بر اين نكته تاييد مي كنند كه تفاوت در ارائه ميزان سرانه مطالعه علاوه بر اينكه نشان دهنده تنوع نهادهاي مرتبط با موضوع كتاب و كتابخواني است نشان دهنده عدم تفاهم قابل مشاهده ديدگاه هاي دستگاه ها و نهادهاي مختلف مرتبط با موضوع كتاب و كتابخواني و مطالعه در كشور مي باشد.
در مجموع آنچه عيان است و نياز به ارائه شاخص ساعت و دقيقه ندارد اينكه وضعيت مطالعه و كتابخواني مردم مطلوب نيست و اين عدم مطلوبيت در اوضاع مطالعه در عصر ارتباطات و گسترش فضاي مجازي هم تداوم پيدا كرده است.
در لرستان اما نسبت به ميانگين كشوري اوضاع بدتر بوده بطوريكه مديركل كتابخانه هاي عمومي استان مي گويد: بنا بر استاندارهاي موجود بايد به ازاي هر 25 هزار نفر يك كتابخانه وجود داشته باشد كه در اين شاخص استان لرستان كمبود 16 كتابخانه دارد.
فرشته طهماسبي افزود: در مجموع تعداد 75 كتابخانه در استان بايد وجود داشته باشد تا بتوانيم به وضعيت مطلوب سرانه فضاي كتابخانه اي در استان برسيم در حاليكه اكنون 33 كتابخانه در استان وجود دارد و چهار باب كتابخانه آن نيز تعطيل است.
وي گفت: به ازاي هر صد نفر بايد هشت مترمربع فضاي مطالعه وجود داشته باشد كه در لرستان اين ميزان زير يك مترمربع است.
مديركل كتابخانه هاي عمومي استان لرستان همچنين گفت: در استان شهرهاي ويسيان، فيروزآباد، طرهان، كوناني و شول آباد فاقد كتابخانه هستند.
وي با تاكيد بر ايجاد كتابخانه هاي سيار در استان لرستان گفت: لرستان استاني با جمعيت روستايي بالاست كه هم اكنون 600 هزار نفر از اين جمعيت روستايي فاقد هرگونه كتابخانه اي هستند كه براي آنها كتابخانه هاي سيار بايد پيگيري شود چيزي كه تاكنون محقق نشده است.
معاون سياسي، امنيتي و اجتماعي استانداري لرستان نيز در اين باره گفت: دغدغه ها در مورد نبود فرهنگ كتاب و كتابخواني و دراولويت نبودن كتابخواني كاملا بجا و در واقع يك درد فراگير است كه باعث شده تا كتاب و كتابخواني مهجور بماند و آنچه وجود دارد مطالعه كتب آموزشي ، كنكور و كتاب هاي كمك آموزشي است.
حبيب الله خجسته پور اظهار داشت: ارائه راهكاري ارتقاي فرهنگ مطالعه و افزايش سطح مطالعه مفيد در استان نيازمند برگزاري نشست ها و جلسات هم انديشي با حضور كارشناسان و اهل فن است كه بايد از طريق اداره كل كتابخانه هاي عمومي استان پيگيري و برگزار شود.
اما فرماندار خرم آباد كه خود دانش آموخته جامعه شناسي است همواره به موضوعات فرهنگي و اجتماعي نگاهي عمقي تر و فراتر از نگاه هاي متداول اجرايي دارد و هميشه هم بر انجام اقدامات اصولي و بنيادي در حل برخي معضلات و مشكلات اجتماعي و شهري دارد.
اسد عبدالهي در خصوص وضعيت كتابخواني با انتقاد از رويه نگاه سليقه اي به كتاب و كتابخواني مي گويد: اين نوع نگاه به كتاب و كتابخواني باعث مي شود برنامه هاي مرتبط با اين حوزه نيز بدرستي هدف گذاري نشود.
به گفته وي ؛ زماني كتابخانه 17 شهريور در مركز شهر براي ايجاد خياباني مقابل استانداري تخريب مي شود و زماني ديگر گفته مي شود شهرداري ها بايد بنا بر قانون نيم درصد به كتابخانه ها كمك كنند در حاليكه با توجه به وضعيت درآمدي شهرداري ها اميدي به آنها وجود ندارد.
فرماندار خرم آباد يادآور شد: در جامعه اي كه تشنه كتاب و كتابخواني نيست نمي توان تنها ژست آن را نگه داشت جامعه اي كه تشنه كتابخواني باشد مردم در سفر با خود كتاب همراه مي برند و يا اينكه جديدترين مقالات روز را پيگيري مي كنند.
عبدالهي گفت: اكنون فضا به گونه اي است كه حتي كتاب هايي هم كه با هزينه هايي منتشر مي شوند كتاب هاي مناسبي نيستند در حاليكه افراد تشنه كتاب و كتابخواني هم نداريم.
فرماندار خرم آباد با اشاره به اين كه جامعه اي كه اهل كتاب نباشد، دچار افزايش آسيب هاي اجتماعي خواهد شد، گفت: افزايش سرانه مطالعه و كتابخواني، كاهش آسيب هاي اجتماعي را به دنبال دارد.
محمد گودرزي عضو كميته نهضت مطالعه مفيد شهرستان بروجرد نيز مي گويد: در زمينه سرانه مطالعه در كشور آماري دقيق كه حاصل كاري علمي ، تحقيقاتي، كلاسيك و دانشگاهي باشد وجود ندارد و يا اگر انجام شده تحقيقي كه به طور كامل نهادهاي مرتبط با كتابخواني و كتاب را در برگيرد نبوده است.
وي افزود:در نتيجه چنين رويكردي نمي توان به صورت عدد و رقم ، به ميزان سرانه مطالعه دست يافت اما آنچه كه غيرقابل انكار است ميزان اندك مطالعه در بين اقشار مختلف جامعه و نگاهي فضيلت گونه، شيك و دكوري به موضوع كتاب و مطالعه است كه از گذشته تاكنون وجود داشته است.
عضو كميته نهضت مطالعه مفيد شهرستان بروجرد گفت: اين شيوه نشان مي دهد موضوع كتاب و مطالعه هنوز به يك ضرورت و اولويت در زندگي مردم نرسيده و اين عدم ضرورت را در نبود و يا ميزان كم سهم كتاب در سبد خريد خانواده مي توان مشاهده كرد.
گودرزي با اشاره به اينكه اولويت زندگي هاي امروزي تامين نيازهاي اقتصادي و مالي است اظهار كرد: در چنين شرايطي مسائل و نيازهاي فرهنگي ضروري به نظر نمي رسند و عملا نيز جايگاهي براي مطالعه و كسب علم و دانش در نظر گرفته نخواهد شد.
به گفته وي مطالعه و خواندن كه بايد به صورت رسمي در دانشگاهها و مدارس پرداخته شود نيز امروز بيشتر از گذشته جنبه ظاهري پيدا كرده بخصوص در شرايطي كه مقالات علمي، تحقيق و پژوهش خريد و فروش شود ،قشر دانشجو و تحصيل كننده هاي در مدارس و دانشگاه نيز پيگير مطالعه و خواندن نمي شوند.
عضو كميته نهضت مطالعه مفيد بروجرد با اشاره به اين كه مطالعه و كتابخواني اولويت امروز جامعه ما نيست گفت: مطالعه و خواندن در برهه اي از تاريخ مثلا در اوايل انقلاب بسيار جدي و بااهميت بود اما به مرور زمان از اهميت آن كاسته و به حاشيه رانده شد.
وي با بيان اينكه جايگاه خريد كتاب در سبد خريد خانوار نزديك به هيچ است افزود: اصلاح اين وضعيت نامطلوب تنها با عزمي جدي امكان پذير است و با يك راهكار و چند راهكار نمي توان به وضعيت مطلوب رسيد.
اين كارشناس حوزه كتابداري گفت: اگر مردم به مطالعه و كتابخواني در زندگي خود اولويت دهند در بسياري از شيوه هاي نادرست زندگي خود كه اثرات نامطلوبي بر محيط پيرامون و محيط زيست دارد ، تجديد نظر مي كردند.
وي افزود: بدون شك اگر مردم مطالعه اي چه بصورت خواندن كتاب و مقاله در خصوص بحران آب و خشك شدن سفره هاي آب زير زميني داشتند از بسياري از رفتارهاي تهديد آميز و آسيب زا به طبيعت خودداري مي كردند.
گودرزي با تاكيد بر اين كه در دنياي توسعه يافته، مطالعه و خواندن يك ضرورت است اظهار كرد: در دنياي امروز فضاي مجازي نيز واقعيتي غيرقابل انكار است كه وارد نشدن به فرصت هاي اين عرصه در زمينه هاي مختلف و بخصوص مطالعه و خواندن، نوعي دور شدن از واقعيت است.
در هر حال در جامعه اي كه هنوز خواندن تبديل به ارزش نشده و نگاه غالب بر فضاي كتاب و كتابخواني سليقه اي است ؛ برنامه هاي در دست اقدام در اين عرصه هم متاثر از همان نگاه سليقه اي مي شود و نمي تواند هدفي منسجم و دورانديشانه را ترسيم كند.
1920/6060
خرم آباد - ايرنا - زماني داشتن كتاب و كتابخواني مختص قشر خاص و فرهيخته جامعه بود ولي با اختراع دستگاه چاپ توسط گوتنبرگ بسياري از مردم توانستند به كتاب دسترسي پيدا كنند.
