به گزارش خبرنگار ايرنا، به اعتقاد اين كارشناسان انجام ندادن يك‌سري وظايف از سوي والدين كه ناشي از غفلت است گاهي چنان آسيبي بر كودك مي شود كه جبران ناپذير است و اين همان نكته اي است كه در تعريف سازمان بهداشت جهاني با عنوان تهديد روان و سعادت ياد شده است.
مطابق با تعريف سازمان بهداشت جهاني، كودك آزاري عبارت است از آسيب يا تهديد جسم، روان، سعادت، رفاه و بهزيستي كودك به دست والدين يا افرادي كه نسبت به او مسئول هستند. در اين تعريف هر رفتاري كه سلامت رواني، جسمي و رشد كودك را چه به‌صورت بالقوه و چه بالفعل به خطر بيندازد، كودك آزاري ناميده مي‌شود.
روان شناسان بر اساس تعريف سازمان بهداشت جهاني كودك آزاري را به جسمي، عاطفي، سوء استفاده جنسي، سوء استفاده ي صنعتي و غفلت و بي توجهي تقسيم مي كنند.
براساس 'پيمان‌نامه حقوق كودك' كه در سال 1989 در سازمان ملل متحد تدوين و براي تمامي اعضاي آن لازم اجرا شد و در سال 1372 مورد پذيرش ايران قرار گرفت و تمكين آن براي خانواده و جامعه ايران قانوني شد، هر فرد زير 18 سال كودك (يا نوجوان) محسوب مي‌شود و حقوقي دارد مبني بر اينكه هيچ كودكي نبايد از تبعيض رنج ببرد، زماني‌كه در رابطه با كودكان تصميم‌گيري مي‌شود، بايد منافع عاليه آنان در راس قرار گيرد، كودكان حق حيات داشته و بايد رشد كنند، كودكان حق دارند آزادانه عقايد و نظرات خود را ابراز كنند و اين نظرات در تمامي اموري كه به آنها مربوط مي‌شود، بايد مورد توجه قرار گيرد.
اما امروز آنچه در جامعه بسيار شنيده مي شود تنها كودك آزاري جسمي و جنسي است كه به نوعي كودك آزاري آشكار است و در چند سال گذشته با افزايش آگاهي مردم و گسترش نظام خدمات اجتماعي و مشاورهاي و همچنين آگاهي بخشي به خود كودكان، مي توان گفت بهبودي در رفع اين نوع آزار از چهره جامعه صورت گرفته است.
البته اين به معناي برطرف شدن كودك آزاري جسمي و جنسي نيست بلكه به اين معناست كه اين نوع از كودك آزاري از لايه هاي پنهان خارج شده و جامعه هدف آن راحت تر و بدون ترس و خجالت آن را با مراكز برخورد، در ميان مي گذارند تا مورد مطالعه و مداوا قرار بگيرد.
كودك آزاري صنعتي نيز با رشد نظام كار و كارگري در عصر پساصنعتي در كشور هاي توسعه يافته و در حال توسعه كمتر مشاهده مي شود و شايد به تعداد انگشتان دست نرسد.
اما آنچه كه هنوز هم بسيار پنهان مانده و بيش از تمام انواع كودك آزاري فرزندان جامعه را درگير خود كرده است ، كودك آزاري غفلت است كه در بسياري از موارد زمينه بروز انواع ديگر كودك آزاري را فراهم مي كند.
توجه نكردن به نيازهاي اوليه و حقـوق اساسـي كـودك ماننـد تغذيـه، بهداشـت، داشـتن سرپناه، پوشش كافي، امنيت، محبت و آموزش از نمونه هاي بارز كودك آزاري غفلت است.
غفلت والدين و كساني كه مسئول محافظت از كودكان هستند معمولاً از فقـر و نـاتواني آنـان در محافظـت از كودكان ناشي مي شود و اغلب اين كودكان مورد ساير كودك آزاري ها نيز قرار مي گيرند.
علاوه براين بي توجهي به نيازهاي عاطفي كودك، طردكردن كودك، اعمال خشونت خانوادگي در حضور كودك، تشويق نكردن كودك، خوردن الكل و استفاده از مواد مخدر توسط والدين در حضور كودك از ديگر انواع كودك آزاري غفلت است كه كودك را از نظر عاطفي مورد آسيب قرار مي دهد.
براي مثال اصرار به تحصيل فرزند در يك رشته خاص كه مورد علاقه فرزند نيست و ممكن است بر خلاف آزار جسمي و جنسي هيچ كس متوجه نشود، مي تواند سال هاي سال يا حتي تا پايان عمر فرد را دچار سرخوردگي، حسرت و فشارهاي جسمي و عاطفي قرار دهد.
علاوه براين، در بسياري از موارد اين افراد يا مورد آزار جسمي و جنسي قرار مي گيرند و يا به ديگر آزاري متوصل مي شوند.
بر اساس آمار اورژانس اجتماعي كشور بيش از 99 درصد از كودك آزاري ها توسط خانواده انجام مي شود كه بيش از 85 درصد آن فقط توسط والدين اتفاق مي افتد.
** افراط و تفريط در انجام وظيفه
پروانه معتمدي كارشناس ارشد روانشناسي در اين باره به خبرنگار ايرنا گفت: زماني والدين نيازهاي فرزند را به درستي برآورده نمي‌كنند و يا نياز ها را بر اساس تمايلات خود برآورده مي كنند، اين مساله منشا اغلب تمامي كودك آزاري ها است.
وي افزود: كودك‌آزاري لزوما عمدي نيست و والدين ممكن است به دليل عدم توجه به خواسته ها و يا عدم تامين امنيت رواني و جسمي، به صورت غير عمد موجب آسيب ديدن كودك شوند.
اين روانشناس افزود: گاهي يك كودك يك هفته تب دارد ولي شما مي‌بيني والدينش او را دكتر نبرده‌اند و سرانجام وقتي حالش به وخامت مي‌گذارد، او را به اورژانس بيمارستان مي‌آورند. يعني به نيازهاي پزشكي كودك در زمان مناسب رسيدگي نكرده‌اند.
وي گفت: كودك آزاري غفلت دلايل متفاوتي دارد، گاهي والدين در سن نوجواني بچه‌دار شده‌اند و نسبت به فرزندپروري آگاه نيستند، يعني نمي‌دانند چه كنند، زيرا هنوز نيازهاي خودشان تامين نشده كه ناگهان والد شده‌اند.
معتمدي افزود: گاهي هم ممكن است والدين از سطح هوش و هوشياري مناسبي برخوردار نباشند و نتوانند نيازها و يا تمايلات و احساسات كودك را درك و براي آن برنامه ريزي و رفتارهاي خود را تنظيم كنند.
اين روان شناس گفت: همچنين گاهي اوقات پدر و مادر ممكن است اختلال روانپزشكي داشته باشند. مادري كه افسرده است، واقعا نيازهاي بچه‌اش را نمي‌فهمد يا پدر و مادري كه مواد مخدر مصرف مي‌كنند، دنبال تامين نيازهاي خودشان هستند و عملا از مشكلات و نيازهاي فرزندشان غفلت مي‌كنند.
وي افزود: مادراني كه در سن زير ١٨ سال بچه‌دار مي‌شوند، ممكن است احساس مادر بودن در وجودشان كمتر از حد متعارف باشد چراكه نيازهاي رشدي خودشان هنوز برآورده نشده است. چنين مادراني، ممكن است هوشياري لازم نسبت به نيازهاي بچه را نداشته باشند.
معتمدي گفت: تمامي اين موارد مصداق كودك آزاري است هرچتد در ظاهر اموري ساده به نظر برسند اما هريك مي تواند براي كودكان آسيب هايي از عقده رواني تا گوشه گيري و افسردگي و حتي استعداد بزهكاري را موجب شود.
** ناآگاهي
يك مشاور خانواده نيز در اين ارتباط به خبرنگار ايرنا گفت: گاهي پدر و مادر رفتارهايي را مرتكب مي شوند كه نمي دانند اين رفتار ها به نوعي كودك آزاري محسوب مي شود.
مجيد مولايي افزود: رفتارهايي از جمله نداشتن نظارت ، فراهم نكردن نيازهاي كودك از لحاظ مختلف فرهنگي اجتماعي وغيره، حمايت عاطفي مناسبي از كودك نداشتن و بدترين حالت كودك آزاري كه به عادت تبديل شده است تنبيه كودك، زدن و زنداني كردن است كه شايد به وفور در جامعه فعلي نباشد اما موارد رخ داده تبعات بسيار سنگيني دارد.
وي گفت: كودك آزاري غفلت آثار بلند مدت و كوتاه مدت زيادي دارد كه از نظر روحي ورواني جسمي و اجتماعي بركودك تاثير دارد، بسياري از اختلالات جسمي و رواني مانند افسردگي، پرخاشگري، گوشه گيري و ساير اختلالات ازپيامدهاي كودك آزاري است، كه در بلندمدت و كوتاه مدت آثار خود را نشان مي دهد.
اين مشاور خانواده اظهار داشت: در مواقعي كه كودك آزاري باعث آسيب هاي جسمي ورواني كودك گردد با صلاحديد دستگاه قضايي حضانت كودكان از والدين آنها سلب و در مراكز نگهداري كودكان بي سرپرست يا بدسرپرست نگهداري مي شوند.
** بي توجهي به دغدغه هاي كودكانه
الهام حميدي، كارشناس ارشد علوم تربيتي نيز به خبرنگار ايرنا گفت: كودك به اقتضاي دوره سني خود و قدرت كمتر تحليل رفتارها در بسياري مواقع نمي تواند دل مشغولي هاي والدين در جامعه كنوني را درك كند و در مقابل پدر و مادر هم در ميان روزمرگي ها و فعاليت هاي خود بسياري اوقات از خواسته و نيازهاي واقعي كودك غفلت و تنها نيازمندي هاي مادي او را مي بينند و به تمامي نيازهاي وي پاسخ نمي دهند.
وي افزود: يكي از پيامدهاي اين امر رايج در جامعه كنوني ، منزوي شدن و پناه بردن كودك به دنياي مجازي است كه فراتر از سن آنها بوده و به دليل وسعت محتوا در اين فضاي مخرب، كودك به شدت در معرض آسيب فكري قرار مي گيرد.
حميدي گفت: فضاي مجازي بزرگ ترين دامي است كه كودكان به نوعي آزار ديده از شرايط غيرنرمال خانواده و كمبودهاي عاطفي و رفتاري در معرض آن قرار دارند كه خود مسبب بسياري از كج رفتاري ها و انحراف از مسير درست تربيتي مي شود.
اين كارشناس علوم تربيتي تاكيد كرد: وابستگي شديد به دوستاني كه در بين آنها در بسياري موارد تحت عنوان دوست ناباب ياد مي شود، نيز از ديگر تبعات اين نوع كودك آزاري است كه نتيجه آن در بين بسياري از كودكان اعتياد، رفتارهاي بزه گونه، غفلت از درس و مشق و غيره مي شود.
حميدي گفت: در بسياري موارد خانواده ها خيلي دير متوجه اين معضل مي شوند كه ديگر راهي براي بازگشت نيست و آينده كودك را كاملا تباه شده مي بينند كه اين خود در اجتماع نيز اثرات منفي دارد.
وي گفت: يكي ديگر از موارد عيني كودك آزاري در جامعه كنوني ثبت نام كودكان از روي رقابت و چشم هم چشمي و يا بدون فلسفه خاص، در كلاس هاي مختلف آموزشي در تابستان و يا طول دوره تحصيلي بدون تمايل و نظرخواهي از كودك در مورد نوع كلاس هاست.
اين كارشناس افزود: نتيجه چنين اقداماتي دلزدگي كودك از آموزش و به نوعي سرخوردگي و گاهي لجاجت است كه هركدام از اين موارد خود آسيب زاست و مي تواند به آينده كودك لطمه بزند.
اين كارشناس علوم تربيتي آگاه سازي بويژه والدين را مهم ترين راهكار و اولويت فرهنگي جامعه در اين زمينه عنوان كرد و گفت: آموزش نحوه تربيت فرزند به زوج ها قبل از بچه دار شدن ، آموزش مهارت هاي زندگي و فرهنگ سازي از طريق رسانه ملي از جمله راهكارهايي است كه مي تواند از كودك ازاري پنهان در جامعه بكاهد.
** حساسيت جامعه نسبت به كودك آزاري عيان
معاون اجتماعي بهزيستي مازندران هم با اعلام اين كه جامعه طي سال هاي اخير نسبت به كودك آزاري عيان حساس شده است ،گفت: به دنبال ورود مداخلات اورژانس اجتماعي استان به پرونده تماس ها و موارد ارجاعي به اين اورژانس از ابتداي امسال، ثابت شد 72 مورد كودك آزاري در اين استان اتفاق افتاده است.
وحيد حسين زاده افزود: طي يكسال گذشته 280 مورد در زمينه كودك آزاري با اورژانس اجتماعي استان تماس حاصل شد كه نبست به سال گذشته 40 درصد رشد داشته كه اين نتيجه آگاه سازي جامعه و راه اندازي اورژانس هاي اجتماعي است.
وي افزود: براساس ورود بهزيستي به اين پرونده هاي تماس ثابت شد 37 دختر و 35 پسر مورد مورد آزار واقع شده اند.
وي بيشترين آزار را در زمينه جسمي عنوان كرد و گفت: از اين تعداد 21 كودك مورد نوع غفلت كودك آزاري قرار گرفته بودند.
به گفته حسيني بيشترين گروه سني مورد كودك آزاري در اين استان هشت تا 10 سال بوده اند.
معاون بهزيستي مازندران افزود: كودك آزاري انواع مختلفي دارد اما مهم ترين نوع آن كه در جامعه به صورت پنهان وجود دارد غفلت است.
وي گفت: تبعيض بين كودكان، اجبار بچه ها به تحصيل در رشته يا مدرسه اي خاص، تحريم بچه ها از امكانات روز جامعه، تشديد فضاي امنيتي كه براي بچه ها در سطح جامعه ايجاد مي شود و غيره از انواع غفلت است.
حسيني به راه اندازي كمپين مبارزه با كودك آزاري طي دو سال گذشته اشاره كرد و افزود: امسال نيز به منظور آگاه سازي خانواده ها و جامعه از ابعاد و چهره هاي پنهان كودك آزاري اين كمپين در آبان ماه برگزار خواهد شد.
وي گفت: همچنين طرحي به نام هميار اجتماعي در مهدكودك ها اجرا مي شود كه بچه ها در آموزش رفتارهاي اجتماعي درست و تذكر به پدر و مادر و تماس كودك با 123 را فرا مي گيرند.
گزارش هاي رسمي بهزيستي مازندران نشان مي دهد بيشترين نوع كودك آزاري در اين استان توسط والدين انجام مي شود.
در سال گذشته به دنبال اثرگذاري روحي و رواني كودك آزاري بر قربانيان، بهزيستي مازندران براي 170 كودك مشاوره روانشناسي گذاشته بود.
7335/1654
ساري- ايرنا- اگر چه كتك زدن يا تنبيه جسمي و اجبار در انجام كاري خلاف ميل در نگاه عامه مهم ترين وجه كودك آزاري شناخته مي شود، ولي به اعتقاد كارشناسان مهم ترين وجه اين پديده ' غفلت ' است كه از ناآگاهي والدين و به طور كلي جامعه نشات مي گيرد.
