مهارتهای زندگی؛ حلقه مفقوده سلامت روان

به گزارش ایرنا، این در حالی است كه موضوع سلامت بهداشت روان در همه سنین امری مهم تلقی می شود، تا جایی كه هر سال از سوی سازمان بهداشت جهانی شعاری متناسب با موضوع مطرح می شود و توجه دست اندركاران و متولیان امر را به آن معطوف می كنند.
نوجوانی و جوانی از دوره های مهم زندگی هر فرد محسوب می شود و در این میان كارشناسان و متخصصان معتقدند: نبود مهارت های زندگی ابتلا به آسیب های مختلف اجتماعی را فراهم و به عبارتی سلامت روان را با خطر جدی با روبرو می كند.
متخصصان و روانشناسان نوجوانی، بلوغ و رسیدن به دوره جوانی را از مهمترین دوره های زندگی هر فردی عنوان می كنند كه با تغییرات و دگرگونی های بسیاری همراه است، چرا كه فرد در این مقطع با رویدادهای متعددی مواجه می شود كه بیشتر آنها با استرس و اضطراب همراه بوده و در صورت عدم مدیریت می تواند به بحران ها و حتی آسیب های متعددی منجر شود.
بر این اساس 10اكتبر (18) مهر امسال كه سپری شد شعار جهانی'سلامت روان نوجوانان، جوانان در جهان در حال تغییر' نامگذاری شده كه در كشورمان، با توجه به روز شمارهای اعلام شده و بخاطر اهمیت آن، هفته بهداشت روان در بین نوجوانان و جوانان اعلام شده است.
نتایج سرشماری سال 1390 كه توسط مركز آمار ایران انجام شد نشان می دهد 31.5 درصد جوانان (15 تا 29 سال) را تشكیل می دهد كه توجه به نیازهای متعدد آنان به ویژه سلامت روان و آگاه سازی اهمیت ویژه ای دارد.

** سلامت روان مورد غفلت واقع شده است
مسئول سلامت روان دانشگاه معاونت بهداشت علوم پزشكی و خدمات بهداشتی و درمانی استان زنجان در این ارتباط به خبرنگار ایرنا گفت: متاسفانه در عصر كنونی موضوع سلامت روان به رغم اهمیت آن، در بین گروههای مختلف سنی مورد غفلت قرار گرفته است.
شهره نصر افزود: سلامت سه بعد روانی، جسمانی و اجتماعی را در بر می گیرد و در صورتی كه در كنار یكدیگر قرار بگیرند سلامت فردی را ایجاد می كند و پس از آن روان اهمیت ویژه ای دارد كه به دلیل نا آگاهی ها چندان به آن توجهی نمی شود.
وی بیان كرد: سازمان بهداشت جهانی بنا بر اهمیت این موضوع توجه به سلامت روان در گروههای سنی مختلف، به ویژه نوجوانان و وجوانان به دلیل قرار گیری در شرایط خاص زندگی را مورد توجه قرار داده و این موضوع با توجه به جوان بودن جمعیت كشورمان اهمیت صد چندانی دارد.
مسئول سلامت روان معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشكی و خدمات بهداشتی و درمانی استان زنجان ادامه داد: كودكان تا سنین 12 سالگی از تمامی حمایت های خاص خانواده برخودار بوده و پس از این دوران فرد وارد دوران نوجوانی كه گذر به جوانی محسوب می شود را سپری كرده و با مسائل مختلفی دست و پنجه نرم می كند.
وی ادامه داد: در این میان مشكلات ، معضلات آسیب های متعددی نیز گروههای هدف یعنی نوجوانان و جوانان را تهدید می كند كه بیش از گذشته نیازمند اطلاع رسانی و آگاهی بخشی است.

** فضای مجازی در نوجوانان و جوانان استفاده نامناسبی دارد
نصر یكی از آسیب های پیش روی در ارتباط با سلامت روان نوجوانان و جوانان را انس و الفت بیشتر با فضای مجازی اعلام كرد و گفت: متاسفانه امروزه فضای مجازی جای خالی و اوقات فراغت این گروه را فرا گرفته و این در حالی است كه با آموزش های لازم ، این نوع وسیله می تواند به بهترین شكل مورد استفاده قرار گیرد.
وی اظهار داشت: وجود و تدوین قوانین خاص در استفاده از فضای مجازی می تواند معضلات كنونی بوجود آمده را كاهش دهد و متاسفانه ادامه این روند حتی ارتباط والدین با نوجوانان و جوانان را كه در گذشته وضعیتی به مراتب بهتر وجود داشت، امروز به حداقل كاهش یافته است.
مسئول سلامت روان معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشكی و خدمات بهداشتی و درمانی زنجان ادامه داد : تاب آوری اجتماعی یكی از موضوعات مهم در افراد بشمار می رود و لازمه آن كسب مهارتهای مهم زندگی فردی است.
وی یادآوری كرد: بر این اساس می توان تاب آوری اجتماعی را به ظرفیت تبدیل و تحول، تطبیق و سازگاری و توان مقابله با تنش و بحرانهای اجتماعی اطلاق كرد.
نصر افزود: این مقوله مهم باید در كتاب درسی دانش آموزان گنجانده شود چرا كه تحقق این امر مهم این امكان را فراهم می كند كه در صورت بروز مشكلی بتواند اقدامات مقابله ای را انجام دهد هر چند این بخش نیز چندان كفایت نمی كند.
وی بیان كرد: فرا گیری شیوه های مقابله ای كنترل خشم و استرس در تاب آوری نوجوان و جوانان تاثیر مثبتی دارد و از طرفی نباید از نقش مهم اثر گذار خانواده ها و محیط های آموزشی در این بخش غافل شد.
مسئول سلامت روان معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشكی و خدمات بهداشتی و درمانی زنجان ادامه داد: كمبود عاطفه و وجود خلا در این بخش گروههای هدف یاد شده را درمعرض آسیب های متعددی قرار می دهد و توجه خانواده ها به این مقوله مهم بیش از گذشته ضروری به نظر می رسد.
نصر با اشاره به اینكه موضوع سلامات روان از پنج سال گذشته و با اجرای طرح تحول به ان توجه ویژه ای شده است، خاطر نشان كرد:در این راستا مراكز خدمات جامع سلامت شكل گرفته و با بهره گیری از نیروهای خبره مداخلاتی را در حوزه سلامت روان انجام می دهد.

** تاب آوری امكان تحلیل منطقی می دهد
یك روانپزشك مركز آموزشی درمانی شهید بهشتی استان زنجان در ارتباط با تاب آوری جوانان و نوجوانان و سلامت روان گفت: رویارویی با مشكلات متعدد، بخش جدایی ناپذیر زندگی روزمره كنونی است و افرادی كه تاب آوری بیشتری دارند، حتی پس از اتفاق ناخوشایند هم می توانند در بازه زمانی كوتاه به زندگی خود بازگشته و در واقع با بهره گیری از مهارت هایی خود را با شرایط سازگار دهند.
دكتر سید ابوالفضل قریشی افزود: فرآیند یاد گیری تاب آوری از همان دوران كودكی اهمیت ویژه ای دارد و در واقع فراگیری راههای مقابله ای با شرایط پیرامونی خود می تواند كمك حال او پس از ورود به محیط مدرسه و در اجتماعات بزرگتر نیز باشد.
وی بیان كرد: این در حالی است كه نوجوانی دنیایی پر از هیاهوی استرس ، دلشوره و نگرانی های گوناگونی است و در این میان تاب آوری یا همان مهارتهای زندگی امكان تحلیل و تصمیم گیری های منطقی به دور از هر گونه هیجان و یا آسیب را مهیا می كند.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی زنجان ادامه داد: توانایی ها و كشف نقاط قوت توسط خود نوجوان و جوان می تواند به انتخاب مسیر در پیش روی كمك كند و از طرفی مهارتهای ارتباطی و تقویت حل مساله نیز به این موضوع كمك فراوانی می كند.
وی اضافه كرد: بروز و ظهور اتفاقات در هر سنی ویژگی خاص خود را دارد بطوری مواجه فرد با عوامل پیرامونی در دوره نوجوانی با دوره بزرگسالی متفاوت بوده و این روند وقتی با موفقیت طی می شود كه از فرد تاب آوری و مهارتهای زندگی كافی برخوردار باشد.

** والدین نقش كلیدی در افزایش مهارتهای زندگی افراد دارد
این روانپزشك ادامه داد: والدین نقش كلیدی در تامین سلامت افراد خانواده را بر عهده دارند، چرا كه با فراگیری آموزش های لازم می توانند این مهم را به دیگران انتقال دهد.
وی بیان كرد: علاوه بر خانواده محیط های آموزشی همانند مدارس نیزدر افزایش مهارتهای زندگی افراد تاثیرگذار بوده و عوامل محیطی دیگر توانمندی و قدرت قضاوت مواجه شدن فرد در مشكلات را ارتقا می دهد.
قرییشی افزود: بر این اساس پختگی نوجوان بتدریج با تجربه، فراگیری آموزش و كسب اطلاعات لازم حاصل می شود و تحقق این مهم قدرت انتزاعی را تقویت كرده و مهارت آموزی اصل مهم بشمار می رود.
وی اظهار داشت: موضوعی كه باید به آن توجه داشت اهمیت سلامت روان در گروههای نوجوان و جوانان است كه هر چند در عصر كنونی كارهایی در این ارتباط در حال اجرا بوده اما طی سال های گذشته مورد غفلت واقع شده است.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی زنجان ادامه داد: بنابراین نوجوانان و جوانان را با ارائه آموزش هایی می توان در برابر آسیب ها مسلح كرد و از طرفی انكار برخی مسائل و عوامل محرك كه فرد تحت تاثیر آنها قرار می گیرد، هیچ كمكی نمی كند.
وی خاطر نشان كرد: به عنوان مثال بازی های رایانه ای و شبكه های مجازی برای نوجوان و جوان بسیار جذاب بوده و نهی كردن استفاده آن چه بسا تبعات مخرب تری به دنبال داشته باشد كه ارائه آموزش های تعریف شده در این بخش علاوه بر كاهش آسیب ها به پذیرش راحت آن از سوی طرف مقابل منتهی می شود.

** خلاء عاطفی نوجوان را به سوی آسیبهای اجتماعی سوق می دهد
معاون فنی مركز بهداشت دانشگاه علوم پزشكی در این ارتباط به خبرنگار ایرنا گفت: زندگی شهرنشینی كنونی روابط اجتماعی افراد به ویژه نوجوانان و جوانان را دستخوش تحولات و در واقع برقراری ارتباطات را نسبت به گذشته بسیار پیچده تر كرده است.
دكتر داود رحمانی افزود: بر این اساس شعار جهانی بهداشت روان در سال جاری برگروه سنی نوجوان و نوجوانان متمركز شده كه دوره ای حساس بشمار می رود و از ابعاد مختلف باید به این موضوع توجه شود.
وی بیان كرد: محیط های آموزشی و ارائه آموزش های لازم در این بخش به دانش آموزان و دانشجویان نقش بسزایی در كاهش آسیب های اجتماعی و ارتقای سلامت روان دارد.
این مسئول ادامه داد: برقراری ارتباط مستمر با این گروه سنی، توانمند سازی آنها و از همه مهمتر ارائه مهارت های زندگی به كاهش بروز مشكلات، داشتن سلامت روان سالم منتهی می شود.
رحمانی افزود: حمایت این گروههای سنی از سوی محیط های آموزشی تا حدودی زیادی می تواند خلاء بوجود امده را پر كند و در غیر آن، موارد دیگری از قبیل گرایش به استعمال دخانیات و یا مواد مخدر گرایش پیدا می كنند.
وی اضافه كرد: البته شخصیت ناپخته نوجوان و جوان عاملی مهم در گرایش به سمت آسیب های اجتماعی است و به دلیل قرار گرفتن فرد در این سنین خاص درصدد اثبات خود به دیگران بوده و در نتیجه به انجام این نوع كارها مبادرت می كند.
این مسئول بهداشتی ادامه داد: فراگیری آموزش ها و آگاهی های لازم و از همه مهمتر تاب آوری می تواند فرد را در هنگام قرار گیری در شرایط دشوار نتیجه بهتری را رقم بزند.
وی ادامه داد: تحقیقات جامع و دقیقی در ارتباط با آسیب ها و وضعیت سلامت روان نوجوانان و جوانان انجام نگرفته و انجام مستمر این كار می تواند علاوه بر شناسایی مسائل، موانع را بررسی و راهكارهای لازم نیز ارائه شود.

** 25 درصد حوزه سلامت به علوم پزشكی ارتباط دارد
این مسئول بهداشتی ادامه داد: وزارت بهداشت علاوه بر سلامت افراد جسمی، روانی ، اجتماعی و معنوی به سلامت روان نیز توجه ویژه ای دارد.
وی اظهار داشت: متولیان سلامت فقط در مدیریت 25 درصد عوامل تاثیر گذار هستند و 75 درصد عوامل دیگر خارج از حیطه وزارت بهداشت و دانشگاه علوم پزشكی است.
این مسئول خاطرنشان كرد: گروههای یاد شده خواسته و مطالبات متعددی دارند و در این میان همكاری های بین بخشی می تواند به كاهش آسیب ها منجر شده و چشم انداز بهتری را ایجاد كند.
رحمانی اعلام كرد: وزارت بهداشت به تنهایی متولی حوزه سلامت به ویژه سلامت روان نییست بلكه دستگاههای متولی امر دیگری نیز دخالت دارد و این نهاد با ارائه راهكارهایی به پیشبرد برنامه ها كمك می كند.
9646/8068