به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، اهمیت روز افزون جنگ نرم، ضرورت توجه به راه كارهای حفظ و تقویت امنیت نرم در جامعه را بیش از هر زمان دیگری برجسته ساخته است و یكی از راه های مهم و قابل توجه تأمین امنیت جامعه در مقابل تهدیدات نرم تقویت و افزایش سرمایه اجتماعی است.
زمانی كه در یك جامعه ای میزان اعتماد و مشاركت اجتماعی به عنوان مهمترین ابعاد سرمایه اجتماعی بالا باشد مقابله با هرگونه تهدید نرم در حوزه های مختلف فرهنگی و اجتماعی آسان تر خواهد بود.
نظر به اهمیت موضوع، پژوهشگر ایرن با «علی نورزاد» مدرس دانشگاه و پژوهشگر مطالعات فرهنگی گفت وگویی انجام داده است.
** سرمایه اجتماعی و تقویت باورمندی متكی به روحیه جمعی
به گفته نورزاد: امنیت نرم به طوركلی به حفظ ارزش ها و هویت اجتماعی مربوط می شود. سرمایه اجتماعی نیز موجب ایجاد ارتباط و مشاركت بهینه اعضای یك اجتماع شده و در نهایت منافع متقابل را تأمین كرده وبسترهای اجتماعی توسعه سیاسی و اجتماعی را فراهم می كند.
وی افزود: در موارد زیادی، دولت ها عملكرد مناسبی نداشته و ضعف هایی دارند. سرمایه اجتماعی این ضعف ها را جبران می كند و باعث ایجاد ثبات در جامعه می شود. سرمایه اجتماعی دارای اشتراكات و پیوند زیادی با مؤلفه های امنیت در هر كشور دارد. سرمایه اجتماعی یا مؤلفه های آن، همچون شبكه ها، هنجارها و اعتماد، تسهیل كننده كنش و افزایش همكاری جمعی برای نفع های چندجانبه است. سرمایه اجتماعی در شبكههای مشاركتی غنا و عمق می یابد و تقویت باورمندیِ درونی متكی بر روحیه جمعی را به دنبال دارد. این باورمندی درونی مهمترین موضوع در مصونیت جامعه در برابر هرگونه تهدید نرم به شمار می رود.
** اعتماد به حاكمیت پیش شرط موفقیت سیاست های حوزه امنیت نرم
این پژوهشگر حوزه فرهنگ اضافه كرد: سرمایه اجتماعی خود دارای ماهیتی نرم بوده و در نهایت به مفهوم پاسخگویی گره خورده است. پاسخگویی نیز از مهمترین خواسته های شهروندی و موضوعی كلیدی در فهم امنیت نرم در جامعه است. در نتیجه پاسخگویی به خواسته های شهروندی، نوعی رضایتمندی در شهروندان به وجود می آید كه آنها را اقناع نموده و در نتیجه سیاست پذیرش را پیشه می سازند.
وی افزود: در واقع از این طریق موجبات تقویت اعتماد به نهادهای حاكمیت فراهم شده و این اعتماد شرط لازم اجرای سیاست های فرهنگی جهت تقویت امنیت نرم در جامعه است. ضعف و یا سقوط سرمایه اجتماعی موجب بالا رفتن هزینه های زندگی اجتماعی هم برای دولت و هم برای مردم می شود. یكی از این موارد بالا رفتن هزینه های تأمین امنیت است. زیرا زمینه های نارضایتی شهروندان از دولت فراهم شده و در نهایت حفظ امنیت نرم كه مربوط به هویت آنها می شود برای دولت بسیار مشكل خواهد بود. بعلاوه، در صورت فقدان و یا تضعیف سرمایه اجتماعی هزینه ها و فشارها افزایش یافته و حاكمیت را به امنیتی دیدن رفتارها سوق می دهد.
**نارضایتی به مثابه تهدید نرم
وی با اشاره به كتاب 'ایوان كلیما'با نام' بین امنیت و ناامنی' گفت: كلیما در كتاب خود در ارزیابی وضعیت امنیتی انسان معاصر چنین آورده است': علیرغم تمام پیشرفت های حاصله در حوزه فناوری و تولید ابزارهای نوین برای امنیت سازی و صیانت از امنیت، باید گفت كه وضعیت امنیتی انسان نه تنها بهبود نیافته است، بلكه همچون گذشته هم نیست؛ چرا كه 'انسان امروز از زندگی ناراضی است'.
نورزاد اضافه كرد: كلیما و پیروان او توانستند تحولی در ماهیت تهدیدات امنیتی ایجاد كرده روایتی جدید از'تهدید نرم' ارائه دهند. مطابق نظریه آنها، هر بازیگر در میانه دو وضعیت قرار دارد كه عبارتند از وضع موجود و وضع مطلوب. فاصله میان این دو وضعیت، 'فضای امنیتی' مطلوب است وتهدیدات نیز در همین فضا امكان رشد و تكمیل می یابند. تهدیدات متصور در قالب این رویكرد عبارتند از:' افزایش نارضایتی نسبت به وضعیت موجود؛ تعریف افراطی از وضعیت مطلوب به گونه ای كه به وضعیت ایده آل و غیر قابل دستیابی، نزدیك یا تبدیل شود؛ شكل گیری مقاومت اجتماعی نسبت به فرآیندهای انتقال از وضع موجود به وضع مطلوب.
** امنیت نرم و مشروعیت سیاسی
وی تصریح كرد: تأمین امنیت بدون داشتن سرمایه ای چشمگیر در حوزه اجتماعی میسر نبوده یا دست كم بسیار دشوار است. اعتماد متقابل مردم و دولت به یكدیگر از نتایج بسیار مهم سرمایه اجتماعی می باشد كه هم به افزایش رضایت مردم می انجامد و هم به مشروعیت سیاسی و در نهایت ثبات و امنیت داخلی را در پی خواهد داشت. سرمایه اجتماعی، با تولید امنیت نرم نقش بسزایی در نهادینه سازی رضایتمندی و تقویت مشروعیت و ثبات سیاسی در جامعه دارند.
پژوهشم**س-م**1552
تهران- ایرنا- مشاركت اجتماعی، مردم سالاری و اعتماد متقابل مردم و دولت به یكدیگر از نتایج بسیار مهم سرمایه اجتماعی است كه هم رضایت مردمی و مشروعیت سیاسی را تأمین می كند و هم به ثبات و امنیت داخلی می انجامد.
