اینجا در طبقه فوقانی یكی از مجتمع های تجاری اراك چراغ كارگاهی به دور از هیاهوی حاكم بر سایر واحدهای تجاری روشن است و استادی با صفا و ماهر به تولید مصنوعات ظریف تلفیقی و زیورآلات با بهره گیری از هنر قلمزنی و ابداعات خاص مشغول است، آثاری كه هر كدام در خود رد پای عشق، خلاقیت و زندگی را دارد و جز با قریحه و سرپنجه هنرمندانه شناسنامه ای دیگری نمی توان برایشان متصور شود.
هر یك از این زیورآلات و آثار هنری فلزی در خود ردپایی از هویت و اصالت فرهنگی و هنری را حفظ كرده كه هر بیننده ای را به ذوق می آورد، آثار برجسته ای كه به مدد كیفیت و مخاطب پسندی در آن سوی مرزها نیز شهرت دارد و سالانه شماری از آن ها به صورت چمدانی به آمریكا، كانادا، تركیه، امارات، پرتغال، استرالیا و انگلیس ارسال می شود و پرچم هنرمندان ایران زمین و خطه اراك را در اقصی نقاط جهان بالا نگه داشته است.
خالق این آثار فاخر و چشم نواز استاد «محمد خورشیدی» است كه در نهایت گمنامی در شهر خودش، در كارگاه دنج و آرامش حرف های زیادی را در عرصه هنر قلمزنی تلفیقی دارد و توانسته در بازه زمانی 13 ساله در رشته هنری خود بدرخشد و پرورنده شاگردانی برای پیشبرد هدف هنری خود باشد.
با او به گفت و گو نشستم تا از فرصت ها و خواسته هایش برایمان بگوید و رشته نوپای قلمزنی تلفیقی را بیشتر معرفی كند.
استاد خورشیدی كار قلمزنی را از سال 84 در محضر هنرمند فرهیخته «محمد مهدی باباخانی» آغاز كرده است و علاقه و اشتیاق به هنر قلمزنی باعث شده كه وی شغل خود را در شركت واگن پارس اراك كنار بگذارد و تمام وقت در كارگاه قلمزنی مشق عشق كند.
فلز سخت و بی روح با طرح های جذاب و كاربردی در دستان این هنرمند جان می گیرد و مصنوعات چشم نواز و و با اصالتی متولد می شوند كه هر یك در نوع خود كم نظیر هستند و ظرافت و مهارت در جای جای ساخت آن موج می زند.
این هنرمند جوان با استفاده از فلز طلا و نقره به صورت تلفیقی انواع مصنوعات نفیس را به سفارش اهل ذوق می سازد كه مشاهده نمونه های آن در زیورآلات، جعبه های قرآنی، انواع تزئینات كوچك خانگی هر بیننده ای را به وجد می آورد.
بر سینه دیواره كارگاه بی تكلف استاد تابلویی نصب شده كه حكایت از كسب درجه یك هنرمندی درقلمزنی تلفیقی دارد و با وجود همه توان هنری جایگاه این هنرمند و كار ارزشمندش آنگونه كه باید در حوزه صنایع دستی استان مركزی و كشور معرفی نشده است.
استاد خورشیدی می گوید كه در طول 11 سال بیش از 200 شاگرد و دوستدار فراگیری هنر قلمزنی را در سطح كشور آموزش داده و اكنون 23 شاگرد در دیار آفتاب و 15 شاگرد در پایتخت دارد و با وجود آنكه آن سوی مرزها و در كشورهای آمریكا، كانادا، تركیه، امارات، پرتغال، استرالیا، تركیه و انگلیس آثار قلمزنیش طرفداران خود را اما در ایران و در شهر خودش گمنام است و دلش می خواهد كه این هنر ارزشمند رتبه و جایگاه خودش را بیابد.
بیش از850 قطعه مصنوعات نفیس قلمزنی تلفیقی شامل زیور آلات، دیواركوب، ظروف و آثار حجمی با ابعاد و طرح های متنوع توسط این هنرمند خلاق ساخته شده كه برخی از آن ها ویژگی های منحصر به فردی دارند و از نظر هنری قیمتی ندارند.
این استاد برجسته معتقد است: با وجود اینكه بخش عمده آموزش صنایع دستی برعهده آموزش فنی و حرفه ای است اما، مباحث آموزشی به روز نیست و نمی توان با ارایه مطالب آموزشی قدیمی، تكراری و بدون خلاقیت فراگیران دارای خلاقیت و تحول آفرین در رشته قلمزنی تربیت كرد.
این هنرمند قلمزن از تصاحب بازار صنایع دستی ایران توسط مصنوعات تولیدی چین، هند، پاكستان و برخی كشورهای اروپایی ابراز نگرانی كرد و گفت: ایران مهد ذوق هنری و صنایع دستی خلاقانه و جذاب است و در تولید صنایع دستی در هر رشته ای باید مشتری مداری و خلاقیت محور تولید باشد و مسئولان باید در این خصوص از خواب خرگوشی بیدار شوند و گنج پنهانی را كه در اشتغال و تولید ثروت صنایع دستی نهفته را غنیمت بشمارند.
استاد خورشیدی گفت: قلمزنی تلفیقی مولود ابتكار در پیوستگی تكنیك های مشبك فلز، مخراج كاری و قلمزنی بر فلز است كه اقبال زیادی در مخاطبان دارد و در شرایطی كه بیكاری چالش كشور محسوب می شود تربیت نیروی انسانی ماهر در این رشته و هدایتگری و حمایت موثر از آنان در بادر قلمزنی آثاری را خلق كرده است كه مورد توجه نسل جوان بوده و بازار فروش را به چالش كشیده است.
مطالعه و نیازسنجی در بازار باعث شده تا خلاقیت در قلمزنی بر مس، طلا و نقره زایش پیدا كند و هنرمندان با نگاه نو در تولید مصنوعات دستی و هنری بكوشند كه این سرمایه بزرگی است و باید دامنه تولید كاربردی و همراه با ذوق هنری در رشته های صنایع دستی روز به روز گسترده تر شود.
استاد خورشیدی می گوید: روزآمدی هنر مقوله مهمی است كه من تلاش كردم در سایه شیوه هنری و ابتكار آن را برجسته كنم و كیفیت در كار قلمزنی را با نوع آوری آمیختم و به نیاز بازار پاسخ گفتم.
این هنرمند جوان معتقد است: باید دلایل تضعیف صنایع دستی توسط كارشناسان این حوزه شناسایی شود و با قالب های مشتری پسند به ماندگاری و رونق رشته ها و درآمد زایی آن ها كمك شود.
اگرچه هنرمند خمیرمایه های ذوق و مهارت خود را شیوه های سنتی می گیرد اما، ماندن در پیچ و خم تكرار و روزمرگی باعث می شود كه از قافله رونق هنری جامانده و ركود را تجربه كند.
هنرمندی ماندگار است كه از چشمه خلاقیت و ظرفیت خلق اثر منطبق با نیاز روز جامعه بهره بگیرد و با ایده های نو و جذاب در رشته خود تحول آفرین باشد.
استاد خورشیدی بسته حمایتی متولیان از اهالی هنر های دستی و سنتی را نیازمند بازنگری دانست و افزود: هنرمند برای خلق آثار ماندگار باید آرامش فكری و پشتیبانی موثر داشته باشد و با وجود بهره مندی از مدرك درجه یك هنری و صرف وقت زیاد حتی از داشتن بیمه محروم هستم در حالیكه زمینه های تامین آتیه برای مشاغل هنری انگیزه مداری نسل جوان را در گرایش به این حوزه تقویت می كند.
معاون صنایع دستی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مركزی گفت: هنرهای تلفیقی دریچه ای باز به روی رونق هنرهای دستی است و استاد خورشیدی از هنرمندان برجسته، توانمند، صاحب ذوق توانسته به خوبی در رشته قلمزنی و در راستای این هدف نقش آفرینی كند و در زمره ذخایر هنری استان باشد.
«قاسم كاظمی» افزود: این هنرمند جوان توانسته با شیوه نو قلمزنی و مشبك فلز نشان ملی بگیرد و امسال به عنوان برگزیده استان در راستای كسب مهر اصالت جهانی معرفی شده است.
وی اظهار داشت: از سال 89 تا 93 فرصتی برای هنرمندان صنایع دستی فراهم شد تا از بیمه بهره مند شوند و در این بازه زمانی 2 هزار هنرمند در زمره بیمه شدگان قرار گرفتند.
وی توضیح داد: بیمه هنرمندان در كلان كشور از سال 93 مسكوت مانده و امسال با تفاهم نامه سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی با صندوق بازنشستگان روستایی و عشایر، هنرمندان می توانند زیر چتر حمایت بیمه قرار گیرند.
معاون صنایع دستی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مركزی گفت: به منظور استفاده از ظرفیت هنری این قلمزن جوان دوره « به آموزی» قلمزنی با مربیگری وی در شهرستان خمین برگزار شده است.
كاظمی افزود: معرفی این هنرمند به جشنواره فجر، معرفی 2 اثر فاخر وی برای كسب مهر اصالت جهانی و بهره گیری از تصاویر آثار این هنرمند در كارت پستال نوروزی از اقداماتی است كه مجموعه صنایع دستی استان در حمایت از این هنرمند فرهیخته انجام داده است.
از 295 رشته صنایع دستی فعال كشور 110 رشته در استان مركزی دایر است.
6991/ 6013/
گزارش از معصومه ابراهیمی
اراك - ایرنا - ظهر یك روز پاییزی بود كه برای دیدار با استاد قلمزنی تلفیقی راهی كارگاهش شدم، فضایی صمیمی و بی آلایش كه به جز صدای كوبش بر فلز سخت در آن نوای دیگری به گوش نمی رسید.
