پیدا و پنهان اهالی صحنه استان مركزی

به گزارش ایرنا، به اعتقاد دست اندركاران هنر نمایش، تقویت جایگاه این هنر فاخر در كشور تنها به نبود حمایت مالی منحصر نمی شود و لازم است تا مولفه های اثربخش این حوزه بیشتر مد نظر قرار گیرد.
تئاتر ایران هرگاه از مناظر گوناگون مورد بحث قرار گرفته و به صورت كلی آسیب شناسی شده، بخش زیادی از كاستی ها و كمبودهایش را به واسطه مشكلی به نام بحران مخاطب متوجه خود دیده است و همه اهالی تئاتر بارها جمله تئاتر ایران، مخاطب می خواهد، را شنیده اند.
اگر تئاتر یك محصول فرهنگی ـ هنری باشد، به مخاطبانی احتیاج دارد كه نسبت به وجود آن احساس نیاز كنند و تئاتر به عنوان یك محصول فرهنگی در سبد اقتصادی خانواده آنها تعریف شده باشد كه این مهم نیازمند مشاركت همه دستگاه های فرهنگی است.
هنرمندان عرصه تئاتر و نمایش در استان مركزی از امكانات، استقبال و بازار كار پایتخت برخوردار نیستند به طوری كه كمتر نمایشی در نقاط مختلف استان مركزی با استقبال گسترده و سالن مملو از جمعیت به روی صحنه رفته است.
از این رو هنرمندان تئاتر و نمایش همواره با مشكلات اقتصادی و معیشتی دست و پنجه نرم می كنند و این مشكل با بالا رفتن سن و سال هنرمندان عمیق تر و گسترده تر می شود.
توجه به اقتصاد هنر از ضرورت های این حوزه است و می بایست با همفكری نهادهای متولی و فعالان هنری این موضوع دنبال شود.
هنرمندان تئاتر می گویند: تئاتر برای ادامه حیات خود به استقلال و پویایی نیاز دارد و ضرورت این استقلال ، وجود رابطه مستقیم میان اقتصاد تئاتر با حضور اجتناب ناپذیر مخاطبان بالفعل است ولی در این راستا نیز برای رسیدن به شرایط مطلوب، نیازمند حمایت های متولیان است و حتی تا لحظه دست یابی به آرمان تئاتر خصوصی، هیچ برنامه ای بدون حمایت و حضور جدی در كنار هنر و فرهنگ ، میسر نخواهد بود.
به اعتقاد صاحب نظران تئاتر، امروزه نخستین چیزی كه هر انسان به محض تولد با آن آشنا می شود، تلویزیون است؛ این رسانه علاوه بر عادت دادن مردم به زمینه های آشنایی با فعالیت های پر مخاطبی همچون ورزش ، عرصه ای را فراهم می سازد كه افراد از همان آغازین روزهای زندگی به رویدادها، رسانه ها و فعالیت های مختلف عادت كنند و سال ها بعد به طور منطقی این عادت، تبدیل به یك نیاز مهم در زندگی افراد می شود.
آنان می گویند: اما فرآیند نهادینه كردن نیازهای فرهنگی و اجتماعی؛ در مورد تئاتر كمتر نمود دارد، چرا كه میانگین سن همه علاقه مندان تئاتر، جوانی است و همین مساله باعث شده میزان علاقه مندی به تئاتر، كاهش پیدا كند.
به گفته این كارشناسان، افراد جامعه از سنین كم و از دوران دانش آموزی و حتی پیش از آن هیچ پیش زمینه و شناخت روشنی از تئاتر ندارند و حتی شمار زیادی از ایرانیان به جز عده ای اندك تا پایان عمرهیچ گاه شانس آشنا شدن با تئاتر و شناخت آن را پیدا نمی كنند و تئاتر در زندگی اغلب افراد جامعه ما تنها ذهنیتی دور و متفاوت با آنچه به واقع در یك سالن تئاتر اتفاق می افتد، است.
هنرمندان تئاتر معتقدند كه بخش مهمی از سهم به حاشیه رانده شدن تئاتر در ایران را بی شك می توان متوجه بی علاقگی جامعه و مدیران فرهنگی نسبت به این رسانه فرهنگی و هنری دانست و از نشانه های بارز مدیریت جوامع رو به پیشرفت و مترقی، توجه و حمایت از هنر و هنرمندان به خصوص عرصه نمایش است و آموزش نمایش و توجه به تئاتر از عوامل ارتقای فرهنگ این جوامع به شمار می رود.
تئاتر؛ تبادل آرا و عقاید است و چون هنر نمایشی یك كار جمعی است و فرد محور نیست، داشتن چنین نگرشی به تئاتر از سوی مسئولان فرهنگی و سیاست مداران كلان كشور و یا حداقل درك این نگرش، تعیین كننده شرایط حاكم بر فضای تئاتر و به تبع آن اوضاع فرهنگی جامعه است.
مدیر كل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مركزی در این خصوص گفت: حمایت از هنرمندان از وظایف دولت است كه تاكنون هم فعالیت هایی در این زمینه انجام شده اما با توجه به منابع محدود نمی توان همیشه پاسخگوی همه نیازهای هنرمندان بود، بنابراین لازم است كه اقتصاد هنر به طور جدی دنبال شود و هنرمندان در تولید آثار به عرضه و تقاضا توجه داشته باشند.
«محسن شریفی» اضافه كرد: در صورتی كه اقتصاد هنر در كشور كلید خورده و منابع هنری نیز به صورت عادلانه بین هر سه رشته هنرهایی تجسمی، موسیقی و تئاتر تقسیم می شود می توان به رشد و توسعه تئاتر امیدوار بود.
وی اضافه كرد: این اداره كل در قالب پرداخت مستمری و بیمه تامین اجتماعی از هنرمندان استان حمایت می كند كه آن هم با شرایطی از قبیل از كار افتادگی و قوانین خاص خود امكان پذیر است.
مدیركل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مركزی بیان كرد: هم اكنون یك هزار و 53 هنرمند از استان مركزی عضو صندوق اعتباری هنر استان هستند كه از این تعداد 450 نفر از فعالان انجمن نمایش هستند.
وی اظهار داشت: هنرمندان بسیاری در بخش نمایش در استان مركزی فعالیت می كنند كه بسیاری از این افراد از پیشكسوتان صاحبان سبك در كشور محسوب می شوند.
شریفی افزود: سالن های ستارگان با ظرفیت 800 نفر، آفتاب با 300 نفر، فرهنگسرای آئینه با ظرفیت 300 نفر و شهید آوینی با ظرفیت 90 نفر در اراك، سالن پرفسور حسابی تفرش با ظرفیت 309 نفر، كوثر خمین با ظرفیت 280 نفر، سلمان ساوجی ساوه با ظرفیت 409 نفر، سالن شازند با 240 نفر آماده پذیرش گروه های نمایشی استان است.
وی ادامه داد: 12 سالن و مجتمع فرهنگی نیمه تمام از جمله مجتمع های كمیجان، خنداب، محلات و سالن بلك باكس ساوه و تفرش نیز با بیش از 60 درصد پیشرفت فیزیكی در حال ساخت است كه به با بهره برداری از این سالن ها می توان گفت ظرفیت زیرساخت های هنر نمایش استان پیشرفت قابل توجهی می كند.
مدیركل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مركزی اظهار داشت: سال گذشته 591 تئاتر با 149 عنوان در نقاط مختلف استان به روی صحنه رفت كه در مجموع حدود 150 هزار نفر از این نمایش های دیدن كردند و افزایش تعداد و عناوین تئاتر در سال جاری در دستور كار قرار گرفته است.
وی اظهار داشت: در 6 ماه نخست امسال نیز حدود 80 عنوان نمایش در استان مركزی و در 414 نوبت به روی صحنه رفت كه نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد قابل توجهی داشته است.
رئیس انجمن نمایش استان مركزی نیز گفت: نبود مخاطب بزرگترین چالش پیش روی تئاتر و هنرمندان این حوزه است.
«خداداد خدام» افزود: در عرف فعالیت هنری در بخش نمایش، یك گروه یك اثر را تمرین می كند و بعد از اطمینان از اجرای بدون نقص این اثر را به روی صحنه می آورد و مردم نیز با خرید بلیط، نمایش را تماشا می كنند.
وی بیان كرد: در استان مركزی این مهم مرسوم نیست و اگر برخی دستگاه های فرهنگی بابت اجرای نمایش هزینه نكنند، استقبال زیادی صورت نمی گیرد.
رئیس انجمن نمایش استان مركزی بیان كرد: مهمترین اقدام دستگاه های اجرایی كه می توانند برای تئاتر استان انجام دهند تامین زیرساخت ها است و هزینه اجرای نمایش باید از سوی مردم پرداخت شود چرا كه تنها در این صورت است كه هنرمندان انگیزه و امید خود را برای فعالیت گسترده در آینده به دست می آورند.
وی گفت: نبود تماشاخانه اختصاصی در استان مركزی یكی دیگر از مشكلات فعالان نمایش استان مركزی است به طوری كه در هیچ یك از شهرهای استان یك تماشاخانه اختصاصی استاندارد برای تئاتر وجود ندارد.
خدام گفت: مشكل نبود سالن نمایش را بارها هنرمندان با مقامات استانی و شهرستانی به خصوص اعضای شورای اسلامی شهر و شهردار اراك مطرح كرده اند.
وی بیان كرد: در صورتی كه شهرداری یا هر نهاد دیگری یك تماشاخانه اختصاصی ساخته و در اختیار هنرمندان قرار دهد، خود هنرمندان نسبت به تجهیز آن اقدام می كنند.
رئیس انجمن نمایش استان مركزی گفت: باید باور كنیم تئاتر می تواند تاثیرگذارترین هنر برای بیان اندیشه های متعالی در جامعه باشد.
وی گفت: تئاتر استان مركزی با وجود نبود حمایت های لازم هر سال پیشرفت و رشد قابل توجهی دارد به طوری كه نمایندگان این استان در همه جشنواره های بین المللی از قبیل فجر و آئینی سنتی حضور مستمر و موثر دارند.
نویسنده، كارگردان و بازیگر تئاتر استان مركزی گفت: نبود یك مجمع صنفی مسنجم و كارآمد اولین مشكل هنرمندان تئاتر استان است كه متاسفانه هیچ یك از هنرمندان اقدام چندانی در خصوص شكل گیری این مجمع نمی كنند.
«ناصر كریمی نیك» افزود: در صورت ایجاد یك مجمع صنفی متشكل از هنرمندان پیشكسوت و دردآشنای تئاتر می تواند هم مشكل معیشتی هنرمندان این عرضه را حل كرده و هم زمینه ترویج و احیای این هنر را در استان فراهم كند.
وی با بیان اینكه قانون دست متولیان فرهنگ و هنر را برای حمایت از هنرمندان به خصوص فعالان عرصه تئاتر بسته است، بیان كرد: در زمان فعالیت دولت هشتم مصوبه بیمه هنرمندان عملیاتی شد اما امكانات و گستره بهره گیری هنرمندان از خدمات تامین اجتماعی روز به روز تنزل یافت به طوری كه امروز بیمه هنرمندان خدمات چشمگیری به این قشر از جامعه ارائه نمی كند.
این نویسنده، كارگردان و بازیگر تئاتر بیان كرد: هم اكنون هنرمندانی كه تنها از طریق تئاتر ارتزاق می كنند با مشكلات معیشتی زیادی روبه رو هستند چرا كه شرایط فعالیت برای این قشر از جامعه فراهم نیست.
وی ادامه داد: هنرمندان تئاتر از دولت كمك مالی نمی خواهند بلكه انتظار دارند تا دولت با تمهیدات و سرمایه گذاری های بلندمدت، زمینه فعالیت این قشر از جامعه را فراهم كند.
كریمی نیك اضافه كرد: هماهنگ نبودن سازمان ها و نهادهای فرهنگی با اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان متولی هنر تئاتر نیز یكی دیگر از مشكلات این بخش است به طوری كه برخی از نهادهای فرهنگی بدون هماهنگی با اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی گروه های هنری را از خارج از استان دعوت می كنند در صورتی كه بسیاری از هنرمندان بومی استان روزها و حتی ماه ها فرصت اجرای برنامه را ندارند.
این نویسنده و بازیگر پیشكسوت تئاتر استان مركزی گفت: مشاركت شهرداری و سازمان فرهنگی این نهاد عمومی نیز مطلوب نیست و علاوه بر استفاده از هنرمندان خارج از استان؛ زیرساخت های لازم در پارك ها و مكان های عمومی برای ارائه هنر تئاتر وجود ندارد.
یكی دیگر از پیشكسوتان هنر نمایش در استان مركزی گفت: هنرمندان نمایش استان به سختی گذران زندگی می كنند چرا كه بسیاری از آنها تنها از طریق فعالیت های هنری امرار معاش كرده و تخصص دیگری ندارند.
«حجت سبزی» افزود: یك هنرمند نمایش برای یك اجرای موفق باید روزها تمرین كند تا بتواند خود را به عنوان یك هنرمند غنی و صاحب سبك معرفی كند بنابراین اگر قرار است كه هنر نمایش احیا و به روزهای اوج گذشته برگردد باید هنرمندان این عرصه از سوی دولتمردان حمایت شوند.
وی گفت: اجرای یك نمایش، از زمان نگاشتن نمایشنامه تا انتخاب بازیگر و دیگر عوامل اجرایی تا زمان اجرای قطعی مدت زمان زیادی را می طلبد، بنابراین یك گروه نمایشی باید از سوی دستگاه های مختلف اجریی حمایت شود در غیر این صورت امكان اجرای یك تئاتر فاخر و ماندگار وجود ندارد.
این نویسنده، كارگردان و بازیگر پیشكسوت تئاتر استان مركزی، بیان كرد: هنرمندان تئاتر به حرفه خود عشق می ورزند و تنها خواسته آنها از مسئولان فراهم كردن شرایط فعالیت است.
سبزی افزود: هنر نمایش با وجود كمبود زیرساخت ها در بیشتر شهرستان های استان مركزی فعال است و هر ساله افتخارات بسیاری در این بخش برای استان به دست می آید.
كارشناس واحد نمایش حوزه هنری استان مركزی نیز گفت: مشكلات و معضلات هنر نمایش در این استان را به صورت چرخه ای است.
«خلیل خسروبیگی» افزود: هم اكنون فعالیت های عمرانی بسیاری در نقاط مختلف استان از سوی دستگاه های مختلف در حال انجام است اما به دلیل اینكه نگاه فرهنگی به مقوله تئاتر در استان كمرنگ است، كمتر فعالیت عمرانی در بخش فرهنگی صورت می گیرد.
وی كه سابقه تدریس رشته تئاتر در دانشگاه های استان مركزی را نیز دارد عنوان كرد: این استان در تئاتر و تعزیه جزو استان های مطرح كشور است و هنرمندان بسیاری از استان در سطح كشور فعالیت می كنند اما به لحاظ سخت افزاری و زیرساخت های لازم می توان گفت این استان در شرایط مطلوبی نیست.
كارشناس واحد نمایش حوزه هنری استان مركزی بیان كرد: حوزه هنری را می توان یكی از متولیان هنر نمایش عنوان كرد اما هم اكنون ساختمان اداری این نهاد در استان مركزی استیجاری است و بخش قابل توجهی از اعتبارات آن در این مسیر هزینه می شود.
وی ادامه داد: تنها سالن تئاتر استان مركزی سالن فرهنگسرای آئینه در اراك است كه این سالن هم به جهت استفاده زیاد مستهلك شده و باید برای تامین مكان تئاتر در استان برنامه ریزی های كارشناسانه كرد.
خسروبیگی اضافه كرد: سالن های بلك باكس به عنوان سالن های ویژه تئاتر و نمایش در همه نقاط جهان مرسوم است و با كمترین هزینه می توان این سالن های كوچك را در كنار پارك ها طراحی و ایجاد كرد كه هم در بیشتر پارك های تهران نیز این مهم انجام می شود.
خسروبیگی بهترین دوران تئاتر استان مركزی را از سال های 1370 تا 1383 عنوان كرد و گفت: این مهم به دلیل فعالیت گسترده دانشگاه آزاد اسلامی اراك بود و ارتباط بسیار موثری بین فعالان هنر نمایش استان با دانشجویان و اساتید دانشگاه شكل گرفته بود.
وی اضافه كرد: دانشگاه آزاد اسلامی اراك در دهه 80 از اساتید برجسته كشوری استفاده می كرد و علاوه بر دانشجویان فعالان عرصه نمایش نیز از كلاس های این اساتید بهره می بردند.
بیش از 700 هنرمند نمایش در 33 گروه هنری سازماندهی و فعالیت می كنند.
3017/3075
گزارش از: مصطفی مجللی نسب