قصه های تلخ و شیرین، داستانهای مملو از مردان و زنان قهرمان، ماجراهای پندآموز و عبرتگونه و تجربه های ارزشمند زندگی كه در دل قصه گویی بزرگترها به كودكان و نوجوانان آموزش داده می شد، خوابهای آرام و مملو از رویاهای كودكانه و قهرمانانه را به ما هدیه می كرد، خوابهایی كه تصویرهای ذهنی ما را از قهرمانان اخلاقمدار و شخصیتهای حكیم ماندگار كرد.
دوران كودكی به عنوان مهمترین دوران شكل گیری شخصیت فردی و اجتماعی هر انسان محسوب می شود كه در این دوران قصه گویی یكی از اصولی ترین ابزار آموزشی و تربیتی در فرهنگ قدیمی محسوب می شد كه این روزها چراغش كم سو شده است.
گرچه برخی قصه گویی را نوعی سرگرمی می دانند اما می توان مهمترین تاثیر آن را ایجاد تجارب مشترك میان شنوندگان و گویندگان دانست، در نقل یك قصه فقط اطلاعات و ماجراهای تلخ و شیرین نیستند كه منتقل می شوند بلكه تجربه یك زندگی، فرهنگ، ارزش و راه و روش صحیح زندگی كردن است كه به شنونده منتقل می گردد.
* قصه گویی ابزار تربیتی
مدیر كل كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان خراسان رضوی در این باره گفت: فرهنگ قصه گویی و استفاده از ابزار داستان برای آموزش و تربیت نسل های نو یكی از فرهنگ های كهن و دیرین جامعه ایرانی است.
رضا قنبرزاده افزود: نگاه صرف سرگرمی به هنر قصه گویی خطاست و از دیرباز این هنر به عنوان ابزار آموزشی و تربیتی مطرح بوده است.
وی اظهار داشت: خداوند نیز درقرآن كریم از فن قصه گویی برای آموزش و عبرت انسانها بهره برده و در شاهنامه فردوسی و هزاران اثر هنری و ادبی ایران قدیم نیز از این هنر بهره فراوان برده شده است.
وی گفت: قصه، هنر ابزار گونه است كه والدین و بزرگترها به وسیله آن می توانند در فرزندان خود تاثیر گذاری تربیتی داشته باشند و در قالب داستان چگونه زندگی كردن و غلبه كردن بر مشكلات زندگی را آموزش دهند.
* جشنواره قصه گویی تلاش ارزشمند
قنبرزاده با بیان اینكه به منظور حفظ و ماندگاری هنر قصه گویی امسال برای بیست و یكمین سال متوالی جشنواره بین المللی قصه گویی در كشور برگزار می شود، افزود: این جشنواره در مرحله استانی طی روزهای 20 تا 22 آبانماه در خراسان رضوی برگزار شد.
وی اظهار داشت: در كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان مهمترین ابزار برای آموزش كودكان، كتاب است و قصه ها نیز از دل كتاب بیرون می آید.
وی گفت: در همین راستا طی 2 سال گذشته آموزش و تشویق نوجوانان در زمینه قصه گویی بسیار مورد توجه قرار گرفت و با استقبال نوجوانان نیز همراه شد و به همین دلیل در بیست و یكمین جشنواره قصه گویی در سالجاری شاهد حضور 141 نوجوان قصه گو در استان هستیم.
قنبرزاده افزود: در مرحله استانی این جشنواره بیش از 10 هزار نوجوان و كودك پای قصه های این جشنواره نشستند كه تعداد بسیار زیاد است.
* قصه گویی جایگزینی برای بازی های رایانه ای
مدیركل كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان خراسان رضوی با بیان اینكه این روزها فضای مجازی و بازی های رایانه ای بین كودكان و نوجوانان رواج فراون یافته است، اظهار داشت: براساس برخی شنیده ها 30 درصد نوجوانان ایرانی به بازی های رایانه ای اعتیاد دارند و این روند در حال افزایش است.
وی گفت: فضای مجازی گرچه تهدیداتی به همراه دارد اما باید با برنامه ریزی و استفاده از ابزارهای فرهنگی آن را به فرصت تبدیل كرد.
وی با بیان اینكه حدود 30 میلیون نفر در ایران در یكی از بازی های آنلاین بازی می كنند افزود: 600 میلیون نفر در جهان به فضای مجازی اعتیاد دارند.
قنبرزاده اظهار داشت: با استفاده از ابزار و هنر قصه گویی می توان نسل كودك و نوجوان را آموزش داد و آنان را از خطرات فضای مجازی آگاه كرد و حتی فرهنگ استفاده از آن را یاد داد.
وی گفت: لازمه موفقیت در این زمینه آگاهی و استفاده موثر از فن و هنر قصه گویی است.
وی افزود: اهمیت قصه گویی در جامعه باید بیش از گذشته نشان داده شود و در این مسیر همكاری دستگاه های مختلف بسیار مهم است.
یك نویسنده كتاب كودك نیز در این زمینه گفت: هدف از خلقت، تكامل معنوی انسان است و انسان در تعامل زنده و رو در رو با سایر همنوعان خود و در ارزیابی خویش با آنان، می تواند به رشد و شكوفایی دست پیدا كند.
حمید نوایی لواسانی افزود: در جامعه ما این همدلی و ارتباط زنده، روز به روز كمرنگ تر می‌شود.
وی اظهار داشت: ابزار تكنولوژیك با همه نكات مثبتی كه در زندگی ما پدید آورده است، هرگز نتوانسته جایگزینی برای رابطه انسان با انسان باشد و خلاء تنهایی او را پر كند و بصیرت تازه ای از زندگی به او ببخشد.
وی گفت: حضور انسان ها در كنار یكدیگر، چنان جو آگاهی بخش و منحصر به فرد به وجود می آورد كه هیچ ابزاری قادر به خلق آن نیست بنابراین باید در ترویج هنر قصه گویی بیشتر تلاش شود.
* آموزش والدین، قصه سازی نوجوانان
نوایی لواسانی با اشاره به اقدامات متعدد كه در زمینه حفظ و ترویج هنر قصه گویی در كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان انجام می شود، افزود: قصه گویی علاوه بر اینكه یك هنر محسوب می شود، فن نیز هست به این معنا كه قصه گو باید تشخیص بدهد كه چه داستانی برای چه گروه سنی و افرادی مفید است.
وی اظهار داشت: این قدرت تشخیص درست موجب می شود از تاثیر منفی برخی قصه ها برای برخی گروه های سنی، جلوگیری شود بنابراین آموزش والدین و مربیان در این زمینه بسیار مهم است.
* قصه روایتی از تجربه زیست انسانهاست
این نویسنده كتاب های كودك گفت: كاركرد و اهمیت قصه گویی در جوامع پیشا مدرن، بر انتقال تجربه زیستی انسان ها و فهم قوانین پنهان و حاكم بر زندگی از طریق جادوی كلام قصه گو مبتنی بوده است.
وی افزود: پیدایش جوامع مدرن و تسلط گام به گام تكنولوژی و تشكیل نهادهای مدنی، انتقال پیام توسط ریش سفیدان خردمند و افراد با تجربه را مختل كرد.
وی اظهار داشت: چگونگی تركیب الگوهای سنتی و مدرن قصه گویی در حال و آینده، به این بستگی دارد كه ماهیت این شیوه از انتقال آگاهی، تحت شعاع ابزار و زرق و برق تكنولوژیك، ابتر و بی خاصیت نشود.
نوایی لواسانی با بیان اینكه تربیت به معنای تغییر آگاهانه رفتار، فضای لازم و آمادگی كافی می خواهد گفت: یك قصه گو فقط با سلوك معنوی لازم می تواند بر شنونده تأثیر بگذارد و با ممارست، موفق به تغییر رفتار شود و بی شك دانش قصه گویی، انگیزه و پشتكار نیز از پایه های دیگر موفقیت قصه گو است.
وی افزود: توجه به نیاز مخاطب، انتخاب قصه ای كه از ساختاری قوی برخودار باشد یا به عبارتی فراز و فرود جذاب داشته باشد و نیز نزدیك شدن به فضای قصه به طوری كه انگار تجربه قصه گو است و فضایی آرام برای تمركز و همراهی شنونده همه در كنار هم دانش قصه گویی تعریف می شوند.
* قصه گویی، هنری به بلندای تاریخ
یك مدرس قصه گویی و نمایشنامه نویسی نیز در این زمینه گفت: قصه و قصه گویی هنری است با قدمت هزاران سال، شخصیت های قصه و قصه گو از هزار توی تاریخ گذر می كنند و نو می شوند، شیرین می شوند، تلخ می شوند و دوباره نو می شوند اما نه چیزی توانسته جایش را بگیرد و نه به دست فراموشی سپرده شده است.
سارا امیدوار افزود: قصه‌گویی در آینه زمان روز به روز زیباتر و دست یافتنی شده است و اینك چنان در روزنه های زندگی ما وارد شده كه همراه ماست، امروزه وكیل برای دفاع از موكلش قصه می گوید، معلم برای آموزش قصه می گوید، حتی فروشنده ها برای فروش كالاهایشان قصه می گویند و مربیان برای پرورش، قصه گو می شوند.
وی اظهار داشت: 'جاناتان گاتشال' در كتاب حیوان قصه گو پس از تحقیقات علمی ثابت می كند كه همان گونه كه بی اختیار نفس می كشیم مغز ما در تمام ساعات شبانه روز در حال قصه ساختن است ما حتی برای برداشتن یك لیوان آب یا حتی غذا خوردن در مغزمان در حال قصه سازی هستیم و این نشان از اهمیت این هنر می باشد كه از عهد باستان به ما رسیده است.
وی گفت: یادآوری همین نكته بس كه خدای عزوجل برای هدایت بشر كتابی فرستاده كه پر از قصه های خواندنی و شنیدنی است.
* قصه انسان را به تفكر وادار می كند
این مدرس قصه گویی افزود: قصه‌كودكان را به تفكر وا می دارد و تفكر مهم ترین داشته انسان ها و وجه تمایزش با سایر موجودات است.
وی با بیان اینكه قصه باعث خنده كودكان می شود و گاهی آنها را می‌گریاند، اظهار داشت: قصه آنان را به كنجكاوی وا می دارد، می ترساند، اعتماد به نفس را به آنها گوشزد می كند و به آنها می گوید كه آرزوهایشان دست یافتنی است و می توانند با غول های بی شماری بجنگند، به دریاهای طوفانی بروند و پیروز برگردند.
وی گفت: كودك با قصه خواهد دانست كه می تواند به سرزمین های دور دست برود و دوستان بی نظیر پیدا كند، سر كوه قاف برود و جواهر پیدا كند و می تواند پسر فقیری باشد كه با مهربانی، هوش و توانایی های خود عاشق شاهزاده ای بشود و با او ازدواج كند.
امیدوار افزود: قصه ها الگویی برای تجربه كردن هستند و زندگی آینده كودكان در قصه هایی كه می شوند نهفته است.
وی اظهار داشت: قصه با زبانی شیرین با لباسی پر از حوادث و جذابیت ها، پندهای تاثیرگذار دوره بزرگسالی را به كودكان و نوجوانان می آموزد.
7496 / 6053
مشهد- ایرنا- شنیدن قصه های زیبا، پند آموز و سرگرم كننده یكی از ماندگار ترین خاطرات شیرین ایام كودكی است، قصه ها و داستانهایی كه این روزها كودكان نسل امروز كمتر از آن بهره برده اند و مزه شیرین و طعم ماندگارش را چندان كه باید كمتر نچشیده اند.
