سوئیفت ضرر می كند یا ایران

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، قطع دسترسی نظام بانكی به سوئیفت یكی از موارد اعمال تحریم های ضدایرانی آمریكا بود كه از بیست و یكم آبان ماه به اجرا رسید. این روزها كه برخی از رسانه ها اقدام به تبلیغات منفی گسترده درباره اوضاع اقتصاد ایران پس از قطع دسترسی به سوئیفت كرده اند، این ضرورت بیشتر به چشم می آید تا آگاهی لازم ترویج شود كه اولا سوئیفت چه كاركردی در نظام بانكی دارد و دوم اینكه آیا تبعات نبود این امكان برای نظام بانكی و مبادلات مالی قابل جبران است و این مشكل در دوره تحریم های گذشته چگونه و با چه هزینه ای مدیریت شد.
سوئیفت به معنای جامعه جهانی ارتباطات مالی بین بانكی، سیستمی است كه برای ارسال و دریافت هرگونه پیام ارزی در بین واحدهای ارزی بانك های داخل كشور و بانك های خارج از كشور مورد استفاده قرار می‌ گیرد. در واقع یك پیام رسان در بین بانك ها است كه مسیر امنی برای تبادلات مالی بین بانك ها فراهم می آورد. در واقع سوئیفت قالبی را ارائه می ‌كند كه تراكنش‌های بین المللی از طریق آن بدون مشكل جریان پیدا كند و ردیابی ‌شود. بنابراین برخلاف اطلاع رسانی های مغرضانه نمی تواند باعث ایجاد مسدودیت در حساب ها و ارتباطات بانكی شود.
هر چند آمریكا با اعمال تحریم سوئیفت، اقتصاد و تجارت خارجی ایران را نشانه گرفته اما این یك تحریم تكراری است و تجربه دور زدن تحریم سوئیفت را در سال های گذشته هم داشته ایم و در آن دوره هم كه محدودیت ها جدی تر و گسترده بود، جایگزینی برای كاركرد سیستم سوئیفت در تبادلات مالی عملیاتی شد و به اجرا رسید.
بانك مركزی هم اعلام كرده كه قطع خدمات سوئیفت در برخی بانك‌های كشور خللی در انجام مبادلات ارزی و فرایند تجارت خارجی كشور ایجاد نمی ‌كند و سامانه‌ های جایگزین پیام‌ رسانی از مدت‌ها پیش برای پوشش امكانات و خدمات سوئیفت پیش ‌بینی، توسعه و عملیاتی شده‌اند. بنابراین با قطع ارایه خدمات سوئیفت به برخی بانك‌های داخلی، خللی در انجام مبادلات ارزی و فرایند تجارت خارجی پیش‌بینی نمی‌شود و فعالان اقتصادی می‌توانند از خدمات تمام بانك‌های دارای مجوز ارزی برای امور بازرگانی استفاده كنند.
البته وقتی به مردم می گوییم كه تحریم سوئیفت قابل دور زدن است و می توان سیستم و سامانه های دیگری را جایگزین آن كرد، این موضوع هم باید گفته شود كه این اقدامات هزینه هایی را هم به دنبال دارد.

** قطع ارتباط با سوئیفت، تجارت خارجی را متوقف نمی كند
«كامران ندری» كارشناس اقتصادی در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا درباره قطع ارتباطات سوئیفت و اثر گذاری آن در مبادلات مالی شركت ها و بانك های ایرانی، گفت: سوئیفت تنها یك سامانه خبر رسان مالی است كه دستورهای پرداخت و نقل و انتقالات بین بانكی از طریق این سامانه سریع و ایمن منتقل می شود و البته نقش كلیدی در تبادلات مالی دارد.
وی با اشاره به كاركرد سوئیفت اظهار داشت: در واقع وقتی مبادلات مالی صورت می گیرد پیام هایی بین بانك ها رد و بدل می شود كه به تسویه مبادلات منجر می شود. این پیام در یك بسترنرم افزاری امن وسریع باید اتفاق بیافتد در غیر این صورت تسویه مبادلات با مشكل مواجه خواهد شد. تسویه دشوار و غیرایمن باعث می شود كه طرف های تجاری ریسك انجام مبادلات را نپذیرند و این موضوع می تواند برای شركت های ایرانی مشكل ایجاد كند.
این كارشناس اقتصادی ادامه داد: سوئیفت از این جهت در دنیا اهمیت پیدا كرده است كه سریع ترین، امن ترین و معتبرترین سیستم پیام رسان مالی محسوب می شود.
ندری با بیان اینكه قطع سوئیفت می تواند مشكلاتی ایجاد كند اما مبادلات مالی در بستر امن برای شركت های ایرانی برقرار خواهد بود، گفت: البته كشورها می توانند به صورت دوجانبه سیستم هایی تعریف كنند كه طرف های تجاری از طریق آن مبادلات مالی را انجام دهند. در حال حاضر كشورهایی كه پذیرفته اند علی رغم تحریم های آمریكا با ایران روابط مالی داشته باشند درصددند از سیستم غیر از سوئیفت برای تبادلات مالی بین ایران و بانك های خودشان استفاده كنند.
به گفته ندری، ترجمه اقتصادی اینكه با قطع سوئیفت تبادلات مالی ایران و سایر كشورها با مشكل مواجه می شود این است كه هزینه های تجارت خارجی ایران نسبت به سایر كشورها افزایش پیدا می كند. به این معنا كه اگر یك تاجر و تولیدكننده چینی برای خرید مواد اولیه یك دلار هزینه می كند تاجر و تولیدكننده ایرانی برای تهیه همان مواد باید دو دلار بپردازد. این موضوع باعث می شود در شرایط تحریم و وجود برخی چالش های داخلی، هزینه ها در فضای كسب و كار افزایش یابد.
وی با تاكید بر اینكه به طور قطع راهكارهایی برای جبران محدودیت دسترسی به سوئیفت وجود دارد، اظهار داشت: قطع ارتباط با سوئیفت باعث نمی شود كه تجارت ایران با دنیا متوقف شود اما به هر حال هزینه هایی برای ما ایجاد می كند.
ندری با بیان اینكه اولین بار نیست قطع ارتباط با سوئیفت را تجربه می كنیم، بیان داشت: در دوره تحریم های قبل هم با قطع ارتباط سوئیفت، محدودیت ها مدیریت شد و نتوانستند با ایجاد این محدودیت ها تجارت خارجی كشورمان را متوقف سازند و همچنان می توانیم از طریق روش های دیگر، ارتباط مالی را با دنیا حفظ كنیم.
این كارشناس اقتصادی ادامه داد: برخی از رسانه ها تبلیغات منفی در این باره به راه انداخته اند. در تحریم های دوره قبل دسترسی ما به سوییفت محدود شد و حتی بعد از برجام هم این مشكل رفع نشد چرا كه اساسا موضوع روابط بانكی و سوئیفت به برجام ارتباطی ندارد. از آنجایی كه بانك های ایران باید یك سری از استانداردها را برای برقراری تبادلات بین المللی رعایت می كردند و عضو كارگروه ها و پروتكل هایی می شدند، تا آن زمان كه این مقدمات انجام و طی نشود نمی توان با بانك های خارجی ارتباط برقرار كرد. در دوره ای دسترسی به سوئیفت برقرار بود اما آن طرف بانكی حاضر نبود با این شرایط با ایران تبادلات مالی داشته باشد.
وی افزود: بعد از برجام در زمینه های پیوستن به پروتكل های بین المللی و رعایت استانداردهای مربوط به مبارزه با پولشویی و مبارزه با تامین مالی تروریسم پیشرفت چندانی نداشتیم و هنوز هم این موضوعات به نتیجه نرسیده است و همین الان هم كه مساله تحریم ها رفع شود این مشكلات روابط بانكی به قوت خودش باقی است چرا كه هنوز موضوعات پیوستن به FATF و رعایت مسائل فنی تعیین تكلیف نشده است.
به گفته ندری «مساله ارتباط بانك های كشورمان با بانك های خارجی به موضوع سوئیفت و تحریم ها برنمی گردد موضوع این است كه هنوز نپذیرفته ایم استانداردهای فنی را كه FATF بخشی از آن است، در نظام بانكی رعایت كنیم.»

**تبعاتی كه اعمال تحریم های سوئیفت برای این نهاد دارد
نظام بانكی ایران از سال 1364 قرار بود به عضویت سوئیفت در بیاید اما این امكان با وقوع جنگ تحمیلی محقق نشد. پس از اتمام جنگ هشت ساله و رفع برخی ازمشكلات در نهایت بانك مركزی به همراه پنج بانك در سال 1371 به سوئیفت متصل شد. با تشدید تحریم‌های اروپا و آمریكا علیه ایران در اسفند سال 1390 ارتباط رسمی بانك مركزی با این سیستم قطع و باعث شد در آن دوره بانك‌های كشورمان برای مراودات تجاری و مبادلات مالی از راه‌های غیر رسمی از جمله استفاده از بانك‌های تركیه ‌ای و سایر كشورها به انتقال پول بپردازند. هر چند هماهنگی ها در این باره دشوار بود اما در نهایت جایگزینی برای انجام عملیات بانكی ایجاد شد و شركت ها و بانك ها توانستند به فعالیت های اقتصادی خود ادامه دهند.
در دوره تحریم های جدید، محدودیت در دسترسی به سوئیفت از قبل پیش‌بینی‌ شده بود و نظام بانكی برای واكسینه شدن در برابر تحریم سوئیفت، راهكارهایی را در نظر گرفته از جمله پذیرش پیشنهاد روسیه برای استفاده از شبكه اطلاع رسانی مالی روسی. البته ایران به صورتی گسترده تر در حال ایجاد و راه اندازی سیستم اطلاع رسان مالی است كه با كشورهایی كه با آنها مراودات تجاری داریم می توانیم از طریق سامانه وطنی مبادلات مالی داشته باشیم.
اما موضوع مهم این است كه رفتار قلدرمآبانه آمریكا در استفاده از پروتكل ها و نهادها و موسسات بین المللی در اعمال تحریم ها علیه كشورها باعث شده تا سایر كشورها همواره خود را در خطر رویارویی با این رفتار آمریكا ببینند و به همین دلیل به دنبال راه اندازی سیستم های شبه سوئیفتی برای خود هستند، چنانكه روسیه و چین دست به این اقدام زده اند.
اخیرا «اسبر بانك» به‌عنوان بزرگ‌ترین بانك روسیه با همكاری موتور جست‌وجوی «یاندكس» ایجاد یك سیستم پرداخت بین‌المللی مبتنی بر «بلاك چین» را آغاز كرده است تا معاملات خود را تسهیل كند. بنابراین كشورها می توانند با توافق های دو جانبه برای استفاده از سایر سامانه ها مبادلات مالی خود را در برابر تحریم های احتمالی سوئیفت بیمه كنند كه زیان این همكاری سوئیفت با آمریكا برای حذف كشورها از این سامانه، متوجه خود سوئیفت خواهد شد.
كارشناسان اقتصادی غربی از جمله پروفسور «استیو كین» اقتصاددان دانشگاه «كینگستون» درباره این موضوع معتقدند كه آمریكا با فشار آوردن به سوئیفت برای مستثنی كردن ایران، به یك دولت یاغی تبدیل شده است. اقتصاد جهانی بزرگتر از آن است كه تحت تاثیر اقدام سوئیفت قرار گیرد، اما محروم كردن ایران از خدمات این نهاد، خطر استفاده از یك ارز ملی واحد (دلار) به عنوان ابزاری برای پرداخت‌های بین المللی را برجسته خواهد كرد و محرومیت ایران از سوئیفت باید برای سایر كشور‌ها یك زنگ هشدار باشد مبنی بر اینكه آمریكا یاغی شده و نباید به آن اجازه داد كه سیاست‌های اقتصادی و سیاسی را به سایر جهان دیكته كند. از همین رو یكی از مقامات اجرایی سوئیفت هم اعلام كرده متاسفند كه نتوانسته در برابر اعمال تحریم علیه ایران بی طرفانه عمل كنند.
پژوهش **9345**9279