به گزارش ایرنا، بیست و ششمین دوره هفته كتاب جمهوری اسلامی ایران با شعار 'حال خوش خواندن' از تاریخ ۲۴ آبان تا اول آذرماه با مشاركت بیش از ۶۰ نهاد و سازمان در سراسر كشور برگزار می‌شود.
گرانی كاغذ، افزایش قیمت و نبود احساس نیاز به مطالعه ضمن كاهش شمار علاقمندان به كتاب، نهادینه شدن فرهنگ كتابخوانی را با چالش جدی روبرو كرده است.
در گذشته های دور كه از انواع شبكه های مجازی خبری نبود، یار مهربان بین عموم مردم بویژه جوانان جایگاهی ارزشمند و ویژه برای خود داشت و هر فردی در خانواده به فرا خور حال خود بهره ای از آن می گرفت.
اما با گسترش شبكه های مختلف ارتباطی و گرایش افراد بویژه نوجوانان و جوانان موجب كم لطفی به یار مهربان شده است، به گونه ای كه حتی كتابها در گوشه قفسه ها خاك می خورند.
آمارها بیانگر آن است كه شمار كتابخوانان در مقایسه با سال های گذشته در كشور كاهش یافته و در این میان مسائل گوناگونی دست به دست هم داده تا بازار یار مهربان كم رونق باشد.
بررسی های دیگر نیز نشان می دهد، مطالعات جامع و گسترده ای در ارتباط با كاهش شمار كتابخوانان و شبكه های اجتماعی در كشور انجام نگرفته و برخی اطلاعات به طور موردی ثبت شده است كه این دقت نظر بیشتر مسئولان را می طلبد.
لیدا 24 ساله دانشجو كه در یكی از كتابخانه های شهر زنجان غرق مطالعه است گفت: به دلیل تحصیل در دانشگاه و با توجه به فضای آرام در این كتابخانه چند ساعتی مطالعه می كنم و فرصتی دیگر برای خواندن كتابهای آزاد ندارم.
وی اظهار داشت: تا حدودی مطالب مورد نظرم را در فضای مجازی دنبال می كنم كه در مقایسه با كتاب راحت تر است.
یك فعال رسانه ای نیز در این ارتباط به خبرنگار ایرنا گفت: تا زمانی كه بستر و زمینه های كتابخوانی در شهر فراهم نشود، نامهری با یار مهربان همچنان ادامه دارد و علاوه بر آن عدم برگزاری واطلاع رسانی لازم در خصوص جشنواره ها و نمایشگاههای كتاب نیز از مردمی كه دغدغه های روزمره زندگی دارند ،نمی توان انتظار مطالعه داشت.
اسدالله قربانزاده افزود: برای تحقق شهر كتابخوان به موضوع الگو شدن در حوزه كتاب توجه كرد و فضاسازی های مناسب شهری می تواند تاثیر بسزایی داشته باشد.
وی بیان كرد: هم اكنون فضای مجازی بر كاهش كتابخوانان تاثیر گذاشته؛ اما نمی تواند جای كتاب را بگیرد، چرا كه انس با كتاب زیبایی های خاص خود را دارد و خسته كننده نیست.
این فعال رسانه زنجانی ادامه داد: متولیان اموركتابخانه ها به روز نبودن كتابها نیز توجه جدی داشته باشند و عنوان های جدیدی تری را به این نوع مكان ها تزریق كنند.
وی خاطر نشان كرد: كتابفروشان دوره گرد و دستفروشان كتاب منابع غنی كتاب در حوزه های گوناگونی هستند كه با نگرش مثبت می توان از آنها كتاب خریداری و استفاده كرد.
** 8.5 درصد مردم زنجان عضو كتابخانه ها هستند
مدیركل كتابخانه های استان زنجان در این ارتباط به خبرنگار ایرنا گفت: تعداد كتابخانه های عمومی استان رشد چشمگیری داشته و می توان گفت از ابتدای انقلاب اسلامی تاكنون حدود 30 برابر شده اما بحث گسترش كتاب و كتابخوانی به اقدامات بیشتری نیاز دارد.
امیرعلی نیكبخش افزود: هم اكنون 8.5 درصد از جمعیت استان زنجان عضو كتابخانه های عمومی هستند و می توان گفت كه وضعیت خوبی در این بخش حاكم است.
وی اظهار داشت: هم اكنون آمار و مطالعات جامعی در ارتباط با افزایش و كاهش شمار كتابخوانان در سطح كشور و این استان وجود ندارد و انجام تحقیقات و پژوهش های مدون در این بخش می تواند علاوه بر احصا اطلاعات دقیق به ارائه برنامه های هدفمند كمك كند.
این مسئول یكی از عوامل مهم كاهش كتابخوانی را گسترش فضای مجازی اعلام كرد و گفت: این موضوع موجب شده قشر جوان كمتر به مطالعه كتاب گرایش و رغبت داشته باشند كه در این ارتباط باید آگاهی و اطلاع رسانی های لازم انجام گیرد.
وی اضافه كرد: البته می توان با ایجاد ساز و كارهایی از فضای مجازی برای توسعه فرهنگ كتاب و كتابخوانی استفاده كرد و تحقق این امر منوط به استفاده و بهره گیری از ظرفیت های افراد تاثیر گذار است.
نیكبخش افزود: بسیاری بر این باورند كه مطالب فضای مجازی صحیح و مطمئن بوده در صورتی كه هیچ چیز جای یار مهربان را نمی گیرد و انس با آن بر دانش و آگاهی فرد می افزاید.
وی ادامه داد: بر اساس افق 1404 و با حركت های رو به رشد شمار اعضای عمومی كتابخانه های استان به 80 هزار 422 نفر، تعداد كتابخانه ها به 96 باب و شمار كتابهای كتابخانه های عمومی به یك میلیون و 275 هزار 650 نسخه باید افزایش یابد.
این مسئول ادامه داد: مدرك گرایی از دیگر عوامل كاهش كتابخوانی است، چرا كه اغلب جوانان پس از اتمام دوره تحصیلات و كسب شغل مورد نظر یار مهربان را فراموش می كنند و به دنبال علم اندوزی نیستند.
وی اظهار داشت: به عبارتی دیگر می توان گفت، كه سطحی نگری یكی از آفت های اصلی مراجعه نكردن به كتاب بوده و به عنوان مثال دانشجویانی كه برای اتمام پایان نامه های دانشجویی خود بجای بهره گیری از مطالب مفید و ارزشمند كتابها، به مطالب فضای مجازی و اینترنت گزایش می یابند كه حتی چندان مورد اعتماد و تایید شده نیز نیست.
نیكبخش افزود: مدرك گرایی و نتیجه گرایی صرف موجب شده علم اندوزی به فراموشی سپرده شود و آنگونه كه باید و شاید كتاب و كتابخوانی در زندگی روزمره جایگاه خاصی نداشته باشد.
** احساس نیاز به مطالعه در جامعه ایجاد نكرده ایم
مدیركل كتابخانه های استان زنجان ادامه داد: متاسفانه آنگونه كه باید و شاید در زمینه كتاب و كتابخوانی برای گروه های هدف بویژه نسل جوان احساس نیاز ایجاد نكرده ایم و همین سطحی نگری به موضوع موجب شده به سوی مطالب نه چندان اطمینان بخش فضا مجازی سوق داده شوند.
این مسئول اظهار داشت: برخی ها مسائل ناخوشایند اقتصادی را از علت های مهم عدم مطالعه كتاب و كتابخوانی یاد می كنند در صورتی كه عموم مردم ترجیح می دهند حتی با شرایط نامناسب مالی وسایل لوكس خریداری كنند اما كتاب جایگاهی ندارد.
وی تاكید كرد: عدم احساس نیاز به مطالعه، نهادینه نشدن فرهنگ كتاب و كتابخوانی از جمله موارد دیگری است كه بر بی رونقی این بخش افزوده است.
نیكبخش با اشاره به راهكارهای ترویج كتاب و كتابخوانی افزود: خانواده كانون مهم ترویج كتاب و كتابخوانی محسوب می شود، چرا كه نهادینه شدن آن اشاعه این فرهنگ را به دیگر اعضای خانواده تسری می دهد.
وی اضافه كرد: مدارس نیز از ظرفیت های مهم در گسترش فرهنگ كتابخوانی هستند و به عنوان نمونه با اعمال سیاست های تشویقی از قبیل گنجاندن در نمرات انضباط می توان گامی هر چند كوچك در این راستا برداشت.
مدیركل كتابخانه های استان زنجان خاطر نشان كرد: نهاد كتابخانه های عمومی كشور تنها متولی امر كتابخوانی نیست بلكه به فرهنگ عمومی نیاز دارد و همكاری دستگاههای متولی امر نیز در این حوزه بسیار اثر گذار است.
به گفته این مسئول، معرفی تبلیغ این یار مهریان از رسانه های گروهی بویژه رسانه ملی نیز بسیار اثر گذار بوده و به ترویج بیشتر آن در جامعه منتهی می شود.
** كتابخانه ها نهادینه شدن فرهنگ كتابخوانی را دنبال می كند
یك كتابدار زنجانی نیز در این ارتباط گفت: آمارها نشان می دهد كه شمار اعضای كتابخانه ها نیز در زنجان افزایش یافته كه در سطح كشور وضعیت خوبی را نشان می دهد.
سمیرا فلسفی افزود: در گذشته افراد در روستاها دسترسی كمتری به كتاب داشتند، اما امروزه نه تنها در مدارس كتابخانه وجود دارد بلكه كتابخانه های روستایی و كتابرسان سیار هم این شكاف را جبران می كنند.
وی ادامه داد: فضای مجازی توانسته امروزه سهم بزرگی از مطالعه افراد را به خود اختصاص دهد و در این میان هدف از مطالعه و خواندن تنها كتاب به شكل فیزیكی آن نبوده و اشكال متعددی نظیر كتاب های الكترونیكی، روزنامه ها، خبرنامه ها و مطالب كوتاه داخل شبكه های اجتماعی را شامل می شود كه استفاده از آنها مطالعه قلمداد شود.
این كتابدار زنجانی ادامه داد: بنابراین می توان گفت كه دسترسی افراد به اینترنت و فضای مجازی نقش چشمگیری در افزایش فرهنگ مطالعه ایفا كرده است.
وی اظهار داشت: مراجعان كتابخانه ها را قشرهای مختلف جامعه در برمی گیرد و با توجه به برنامه های فرهنگی متنوعی كه در كتابخانه ها اجرا می شود، اقشار و گروه های مختلف سنی در این مكان حضور دارند.
فلسفی خاطر نشان كرد: تعداد زیادی از مراجعان به كتابخانه ها كودكان و خانواده های آنها هستند و تلاش اداره كتابخانه ها بر این است كه از سنین پایین افراد را به مطالعه ترغیب كند و آنها را با كتاب آشنا كند تا بتواند این فرهنگ را در آن ها نهادینه سازد.
** وضعیت نابسامانی در حوزه نشر كتاب وجود دارد
یك نویسنده و منتقد كتاب نیز در ارتباط با علل كاهش كتاب خوانان گفت: شمار كتاب خوانان در مقایسه با سال های گذشته كاهش یافته كه عوامل آن باید از سوی كارشناسان و متخصصان امر ریشه یابی شود.
محمد خامه پرست افزود: این در حالی است كه شمار كتابخوانان در كشوری مانند ژاپن كه كشوری پیشرفته در ابعاد مختلف محسوب می شود در كنار گسترش فضای مجازی همچنان كتاب جایگاه خود را حفظ كرده و در شمارگان بالایی منتشر و در اختیار علاقمندان قرار می گیرد.
وی اظهار داشت: با نگاهی به كشور و این استان بخوبی می توان وضعیت نابسامان و آشفته نشر و چاپ كتاب را به وضوح مشاهده كرد و حتی شمارگان كتاب های منتشر شده بویژه در حوزه ادبیات داستانی (رمان و داستان های كوتاه) در مقایسه با چند سال گذشته كاهش چشمگیری نشان می دهد.
این نویسنده و منتقد كتاب گفت: هم اكنون شمارگان كتاب های منتشر شده از سه هزار به یكهزار نسخه كاهش یافته كه كفاف نیاز های نویسنده را نمی دهد و حتی در قفسه خاك می خورد.
وی اضافه كرد: بر این اساس ایران در حوزه نشر و تولید كتابهای با محتوای جذاب برای گروه های مختلف سنی در مقایسه با كشورهای دیگر فاصله زیادی دارد و و اقدامات اساسی در این بخش باید انجام گیرد.
** فضای مجازی از راههای ترویج كتابخوانی
خامه پرست افزود: برخی ها گسترش روزافزون شبكه ها و كانال های مجازی را عاملی در كاهش میزان كتابخوانی عنوان می كنند در حالی كه این گفته را به سادگی نمی توان تایید كرد.
وی اظهار داشت: هر پدیده ای مزیت ها و معایب خاص خود را دارد و از طرفی دسترسی راحت به فضای مجازی، امكانات راحت و حمل راحت آن از جمله مزیت ها ان بشمار می رود كه می توان با هدایت صحیحی از آن بهره برداری كرد.
این منتقد كتاب خاطر نشان كرد: كتاب و كتابخوانی حال خوبی ندارد، زیرا مشكلات فرهنگی ، اقتصادی و مسائل دیگر موجب شده نویسندگان نگاه امیدوار كننده ای نسبت به این حوزه نداشته باشند و در حد ناچیزی به فعالیت خود ادامه دهند.
** وضعیت كتابخوانی خوب نیست
به سراغ یكی از كتابفروشی هایی قدیم شهر زنجان می روم جایی كه به گفته علویون پدرش نیز در حوزه كتاب و كتابفروشی بوده و قدمتی 71 ساله دارد.
سید محمد علویون در این ارتباط به خبرنگار ایرنا گفت: هم اكنون تیراژ كتاب حال و روزگار خوبی ندارد و عوامل متعدد در این حوزه دخالت دارد.
وی اظهار داشت: 50 سال سابقه كتابفروشی دارم، در مقایسه با 30 سال و حتی سال های گذشته كه خبری از فضای مجازی نبود شمار كتابخوانان افزایش داشت و حتی علاقمندان به خرید كتاب های مختلف بیشتر بود.
این كتابفروش باسابقه زنجانی ادامه داد: در این مغازه بیشتر كتابهای آموزشی و مذهبی به فروش می رسد كه مخاطبان خاص خود را دارد اما راهكارهای دیگری باید برای گسترش و جذب مخاطبان در نظر گرفت.
علویون اضافه كرد: برای نهادینه شدن فرهنگ كتاب و كتابخوانی باید این مقوله مهم در كودكی و بین اعضای خانواده جاری تا این موضوع به یك عادت دایمی تبدیل شود.
وی بیان كرد: سیاستگذاری صحیح و بررسی موانع كتاب و كتابخوانی نیز از سوی متولیان امر به توسعه این حوزه منتهی می شود و شایسته است به این بخش بیش از گذشته توجه شود.
9646/8068
زنجان - ایرنا - كارشناسان و فعالان حوزه نشر معتقدند، یكی از عوامل مهم كاهش كتابخوانی در كشور سیطره فضای مجازی بوده كه باعث بی رغبتی جوانان به مطالعه شده است، البته می توان با ایجاد ساز و كارهایی از همین فضا برای توسعه فرهنگ كتابخوانی استفاده كرد.
