مياندشت جاجرم، تنها زيستگاه مولد يوز ايراني

به گزارش ايرنا، منطقه حفاظت شده مياندشت با گستره 85 هزار هكتار، از امن ترين زيستگاه هاي يوز ايراني است كه در سال 1352 زير حفاظت قرار گرفته است.
اين منطقه پوشيده از دشت هاي وسيع با اقليمي خشك، نيمه خشك و تراكم گياهي نسبتا مطلوب است و عبور كال شور از آن سبب شده تا اين منطقه حتي در خشكسالي ها چندان مشكل كم آبي را احساس نكند.

* خريد پروانه هاي چراي دام براي تامين امنيت يوزها
رئيس اداره حفاظت محيط زيست جاجرم گفت: به منظور حمايت از گونه ارزشمند يوز ايراني و كاهش حضور دام در زيستگاه آن، پروانه چراي يكهزار و 500 راس دام گله داران منطقه مياندشت جاجرم، خريداري مي شود.
سيدمحمد موسوي اظهار داشت: امسال سه ميليارد ريال اعتبار براي خريد پروانه چراي دام هزينه مي شود كه پارسال نيز با همين ميزان اعتبار، پروانه چراي يكهزار و 500 دام در مياندشت خريداري و از ميزان حضور دام در اين منطقه كاسته شد.
وي افزود: خريد پروانه چراي دام به منظور كاهش حضور دام و جولان سگ هاي گله و به دنبال آن افزايش امنيت يوزپلنگ ها در مياندشت اجرا مي شود.
وي تصريح كرد: منطقه حفاظت شده مياندشت پوياترين زيستگاه يوز آسيايي در كشور است اما حضور سگ هاي گله تهديدي مهم براي اين گونه در آستانه انقراض به شمار مي رود.
_________
وي افزود: بر اساس آمار مشاهده يوزها در منطقه حفاظت شده مياندشت، اين منطقه با داشتن بيشترين شمار يوز در واحد سطح، پوياترين زيستگاه يوز آسيايي در كشور است.
وي گفت: در ساليان اخير، چراي دام در مياندشت جاجرم افزايش يافته و حضور سگ هاي گله، تهديدي براي زيست گونه يوزپلنگ، بويژه توله هاي آن تلقي مي شود.
رئيس اداره حفاظت محيط زيست جاجرم تاكيد كرد: امنيت يوزها، توسط سگ ها در معرض خطر است و از آنجا كه در سالهاي اخير، جمعيت يوز و توله ها در مياندشت افزايش يافته، بايد براي تامين امنيت اين گونه ارزشمند، ميزان حضور دام ها محدود شود.
وي گفت: كاهش جمعيت دام در منطقه مياندشت، سبب بهبود وضعيت مراتع و كمك به افزايش جمعيت آهوان به عنوان طعمه يوز مي شود.
موسوي اظهار داشت: اداره كل منابع طبيعي و آبخيزداري استان براي چراي 15 هزار راس دام در منطقه مياندشت پروانه صادر كرده كه بر اساس برنامه ريزي ها، شمار پروانه هاي حذف شده در اين منطقه، امسال به سه هزار راس مي رسد و حذف مابقي پروانه ها در برنامه هاي سازمان حفاظت محيط زيست قرار دارد.
وي افزود: نهال كاري گونه هاي آتريپلكس و قره داغ در 250 هكتار از عرصه هاي مياندشت جاجرم از ديگر اقدامات براي بهبود مراتع، افزايش جمعيت آهوان و حمايت از يوزپلنگ آسيايي است.
رئيس اداره حفاظت محيط زيست جاجرم اظهار داشت: در اين سال ها، مردم به اهميت حفاظت از يوز آسيايي به عنوان گونه ارزشمند در تنوع زيستي، واقف شده اند و روستاييان هم همكاري خوبي دارند.
موسوي گفت: ايجاد پارك ملي «ضامن آهو» با 15 هزار هكتار وسعت، از ديگر اقدامات موثر ساليان اخير در منطقه حفاظت شده مياندشت جاجرم براي زيست و ماندگاري يوز و توله هاي آن است.
وي افزود: پناهگاه حيات وحش مياندشت و پارك ملي ضامن آهوي جاجرم، عرصه اي امن براي توليد مثل و زاد و ولد يوز به شمار مي رود.
وي گفت: «كوشكي»، يوزپلنگ نر منطقه مياندشت جاجرم كه در شرايط نيمه اسارت نگهداري مي شد، چهار سال پيش براي اجراي طرح تكثير اين گونه به تهران منتقل شد.
وي گفت: در سال گذشته، دوربين هاي تله اي تصوير و فيلم چند قلاده يوزپلنگ در پناهگاه حيات وحش مياندشت و پارك ملي ضامن آهو ثبت كرده اند.
رئيس محيط زيست جاجرم در باره اهميت حفاظت از يوز آسيايي گفت: در گذشته هاي نسبتا دور، زيست يوزپلنگ از آسياي مركزي تا غرب آسيا پراكنش داشته اما اكنون تنها در هفت منطقه از ايران مشاهده مي شود و پنج منطقه توسط سازمان محيط زيست به عنوان زيستگاه يوز معرفي شده است.

* مياندشت جاجرم، تنها زيستگاه مولد يوز ايراني
مديركل حفاظت محيط زيست خراسان شمالي نيز با بيان اينكه مياندشت جاجرم، تنها زيستگاه مولد يوز در كشور است، گفت: حضور سگ هاي گله به همراه دام ها در زيستگاه يوز آسيايي، مهم ترين تهديد براي اين گونه و زمينه ساز ايجاد ترس، استرس و كاهش جمعيت يوزها و حتي آهوها است.
سيداصغر مطهري اظهار داشت: وجود گرگاس ها در منطقه، كه نتيجه آميزش سگ هاي رها شده گله با گرگها است، از مهمترين آفات براي زاد و ولد يوزها و آهوان و تهديد كننده زيست آنها است.
وي افزود: اين اداره كل در تلاش است تا شمار دام ها و حضور چوپانان را در پناهگاه حيات وحش مياندشت كاهش دهد، از اين رو اقدام به خريد پروانه هاي چراي دام در اين منطقه كرده است.
وي افزود: با اين اقدام محيط زيست، چند صد هكتار از مراتع اين منطقه از حضور دام خالي شده و امسال هم براي افزايش امنيت يوز و بهبود وضعيت تغذيه آهوان، به عنوان اصلي ترين طعمه يوزها، اين امر در دستور كار قرار دارد.

* عبور جاده، خطري براي حيات يوزها
مديركل حفاظت محيط زيست خراسان شمالي اظهار داشت: برخورد خودرو با يوزها در جاده ها يكي از مهم ترين خطرات براي اين گونه با ارزش جانوري است.
مطهري با اشاره به اينكه بيشترين تصادف يوزها در محدوده جاده سمنان - سبزوار روي مي دهد، گفت: پيشنهاد و درخواست ما ايجاد زيرگذر و يا روگذر و نصب تابلوهاي هشدار دهنده و نصب دوربين هاي كنترل سرعت در اين محدوده و ساير جاده هايي است كه در حواشي زيستگاه يوز قرار دارند.
وي با اشاره به حادثه هفته گذشته و تلف شدن يك قلاده يوز در تصادف محور سنخواست - جاجرم، افزود: اميد مي رود وزارت راه و شهرسازي بيش از اين همكاري لازم كند تا امنيت يوزها هنگام عبور از جاده هاي اين مناطق ارتقا يابد.

* كاهش طعمه ها، يك دغدغه
مديركل حفاظت محيط زيست خراسان شمالي اظهار داشت: حفاظت و جلوگيري از كاهش طعمه يوز از ديگر دغدغه هاي ماست و وقوع خشكسالي ها و كاهش پوشش گياهي مراتع، به خودي خود در كاهش زاد و ولد آهوان تاثيرگذار است و البته شمار جمعيت آهوان در مياندشت جاجرم نسبتا مناسبت است.
وي گفت: يكي از نگراني هاي ما براي كاهش جمعيت آهوان مياندشت جاجرم، حضور اين گونه ها در اطراف كشتزارها و نزديك شدن به روستاها است.
وي تصريح كرد: كاهش علوفه در مراتع ممكن است آهوان را به نزديكي روستاها و مناطق مسكوني بكشاند و در معرض آسيب و حتي شكار توسط برخي روستاييان و كشاورزان قرار دهد.
مطهري خاطرنشان كرد: البته، بيشتر كشاورزان همراهي داشته و كمتر شاهد خسارت و صدمه به آهوان هستيم اما بعضا اين امر فرصت مناسبي را براي برخي متخلفان فراهم مي آورد تا نسبت به شكار و صدمه زدن به آهوان مبادرت كنند.
مطهري اظهار داشت: تلاش داريم تا براي حفظ و افزايش جمعيت آهوان مياندشت جاجرم، از حضور دام هاي اهلي در اين منطقه بكاهيم.
وي با اشاره به اينكه خراسان شمالي، بيشترين يوزپلنگ كشور در واحد سطح را دارد، گفت: گربه سانان براي خود قلمرو تعيين مي كنند و وسعت اين قلمرو در يوزها نسبتا وسيع است.
وي افزود: منطقه مياندشت در خراسان شمالي يكي از زيستگاه هاي مهم يوز در كشور است كه بر اساس مشاهدات در سنوات گذشته و برآوردهاي انجام شده، هفت تا هشت قلاده از اين گونه كمياب در اين زيستگاه زندگي مي كنند.
وي با بيان اينكه پارسال يك قلاده يوز ماده به همراه 2 توله در مياندشت مشاهده شد و امسال هم نصب دوربين در دستور كار قرار دارد، خاطر نشان كرد: شمار طعمه هاي يوزها نيز در منطقه مياندشت افزايش داشته است.
وي با اشاره به سرشماري پاييزه آهوان و ساير گونه ها در مناطق حفاظت شده، گفت: اميد است با تمام كمبودها و در شرايط خشكسالي و كاهش منابع آبي، بتوانيم جمعيت آهوان و يوزها را در اندازه مناسب و ثابت حفظ نماييم.
مديركل حفاظت محيط زيست خراسان شمالي در خصوص احتمال افزايش جمعيت يوزها در مياندشت گفت: افزايش جمعيت اين گونه كار راحتي نيست اما اميد است با همراهي مردم و ساير نهادها، اين امر محقق شود.

* كاهش قلمرو يوزها
مطهري اظهار داشت: هم اينك اعتباري بين المللي براي پروژه يوز وجود ندارد اما سازمان محيط زيست تلاش دارد تا اين پروژه از طريق اعتبارات سازماني تداوم داشته و كماكان به عنوان يكي از پروژه هاي مهم سازمان محيط زيست به فعاليت خود ادامه دهد.
وي با بيان اينكه بيشتر توله يوزها كه در مياندشت به دنيا مي آيند براي دستيابي و انتخاب قلمرو خود به سوي پارك ملي خارتوران در استان سمنان كوچ مي كنند، گفت: پارك ملي خارتوران با وسعت 1.5 ميليون هكتاري، يكي از زيستگاه هاي مهم يوز در كشور است كه به لحاظ وسعت، دومين پارك ملي دنيا محسوب مي شود.
وي تصريح كرد: وسعت زياد اين پارك سبب مي شود كه يوزهاي نر و ماده كمتر همديگر را ملاقات كنند لذا امكان آميزش اين گونه در فصل جفت گيري كاهش مي يابد، اما در مياندشت جاجرم اين مشكل كمتر است و وسعت كم زيستگاه سبب شده تا شرايط براي جفت گيري مناسب تر و بيشتر باشد.
مديركل حفاظت محيط زيست خراسان شمالي گفت: به نظر مي رسد قلمرو يوزهاي ايراني در منطقه مياندشت كاهش يافته و بر اساس مشاهدات، امسال شماري از يوزها به مناطقي ديگر از جمله «قرخود» مانه و سملقان و ساير مناطق پيراموني مياندشت كوچيده باشند.

* زيستگاه يوزها در تنگنا است
مطهري گفت: يكي از مشكلات و دغدغه ها براي حفاظت از يوزها، محدود شدن زيستگاه ها است زيرا اكنون جاده ها توسعه يافته و روستاها و زمين هاي كشاورزي گسترده شده است از اين رو زيستگاه هاي يوزها و ساير گوشتخواران و علفخواران محدود شده است.
وي درباره نگراني ها از حمله يوز به اهالي و دام روستاييان گفت: يوزپلنگ، حيواني آرام و منزوي و انسان گريز است و تا زماني كه در تنگنا قرار نگيرد به انسان حمله نمي كند.
مديركل حفاظت محيط زيست خراسان شمالي افزود: از اين رو از روستاييان و دامداران درخواست مي شود نسبت به حفظ و صيانت از اين گونه وحشي ارزشمند حساس باشند و از آسيب رساندن به آن خودداري كنند.
پناهگاه حيات وحش مياندشت در شهرستان جاجرم يكي از قديمي ترين مناطق چهار گانه كشور به شمار مي رود.
مياندشت داراي يكي از غني ترين و متراكم ترين گونه هاي جانوري در بين زيستگاه هاي استپي كشور است كه پس از چندين گزارش از مشاهده يوز در سال هاي 81 و 82 سرانجام فيلم مستندي از يك ماده يوز جوان در آبان ماه سال 82 از سوي مسئول اين منطقه حفاظت شده گرفته شد كه براي نخستين بار وجود اين جانور را در اين منطقه اثبات كرد.
پناهگاه حيات وحش مياندشت جاجرم در خراسان شمالي با گستره 84 هزار و 435 هكتاري در 10 كيلومتري شرق شهرستان جاجرم قرار دارد كه حدود 16 هزار هكتار از پهنه آن 2 سال پيش، به دليل ازدياد جمعيت آهو، به عنوان پارك ملي ضامن آهو اعلام شد.
پناهگاه مياندشت با پارك ملي گلستان 100 كيلومتر، با منطقه حفاظت شده قرخود در شهرستان مانه و سملقان 80 كيلومتر، با منطقه حفاظت شده خار توران شاهرود 75 كيلومتر و با منطقه حفاظت شده سالوك اسفراين 30 كيلومتر فاصله دارد.
در سال هاي اخير با تلاش محيط بانان اداره حفاظت محيط زيست جاجرم و همكاري اداره كل محيط زيست خراسان شمالي و پروژه حفاظت از يوزپلنگ آسيايي اقدامات آموزشي مناسبي براي جوامع محلي اطراف اين زيستگاه منحصر به فرد انجام شده كه نتيجه آن افزايش جمعيت آهو و رشد زاد و ولد يوزپلنگ در اين منطقه بوده است.
7185/5132