اصلاح طلبان و عبور از خود، اصولگرایان و پرهیز از دگرگونی

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، به رغم تعدد و گوناگونی احزاب و گروه های سیاسی، كشور ما از نظام حزبی قدرتمند و كارآمدی برخوردار نیست چرا كه فعالیت موثر احزاب و تشكل های سیاسی به موسم انتخابات محدود می شود.
حزب به عنوان یك نهاد واسط میان مردم و حاكمیت، در ایجاد توسعه و ثبات سیاسی و نیز تحقق مولفه های مردم سالاری نقش مهمی ایفا می كند.
احزاب موسمی یا فصلی عنوان كنایه آمیزی است كه ناظران به خاطر فعالیت های مقطعی بر تشكل های سیاسی كشورمان نهاده اند. نبود استمرار در تكاپوی حزبی موجب شده كاركردهایی چون ارتقای آگاهی سیاسی، مطالبه گری موثر، ارایه راهكار و بدیل های كارآمد برای مدیریت كشور، افزایش مشاركت، ارتقای فرهنگ همزیستی، معرفی نامزدهای حزبی آموزش دیده و ... بر زمین بماند.
فاصله زمانی یك سال و نیم تا برگزاری یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی و الزامات رقابت های سیاسی، انگیزه لازم برای آغاز دوباره فعالیت های حزبی را فراهم آورده است. اگرچه نمی توان تمام تكاپوهای سیاسی این روزهای احزاب را انتخاباتی تفسیر كرد، ولی بخش مهمی از مباحث سیاسی روزّ احزاب شامل نشست های هم اندیشی در مورد بازخوانی تجربه های انتخاباتی گذشته، بررسی عملكرد دولت و راهبردهای انتخاباتی آینده را در مركز توجه دارد.
برگزاری كنگره، اظهار نظر چهره های مطرح حزبی در مورد تحولات كشور و سمت و سو و ماهیت جریان های سیاسی، بحث و نظر در مورد ائتلاف ها و افتراق ها، بررسی راهبردهای سیاسی و ... در ماه های گذشته به طور معناداری افزایش یافته است.
گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا در نظر دارد از این پس تحركات احزاب و تشكل های سیاسی كشور را در قالب گزارش های هفتگی مورد بررسی مستمر قرار دهد.

** كنگره حزب ندای ایرانیان و تمركز بر منافع ملی
«حزب ندای ایرانیان» در روزهای پایانی هفته گذشته چهارمین كنگره سراسری خود را برگزار كرد. چهارمین كنگره این حزب جمعه 23 آذر با حضور «صادق خرازی» دبیر كل حزب ندای ایرانیان، «مجید فراهانی» رییس شورای مركزی حزب، «علی شكوری راد» دبیر كل حزب «اتحاد ملت ایران»، «غلامحسین كرباسچی» دبیر كل حزب «كارگزاران سازندگی»، «عیسی فرهادی» فرماندار تهران، «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه و چهره های سیاسی چون «محسن هاشمی» برگزار شد.
این كنگره با دعوت از چهره های سیاسی و حزبی اصلاح طلب و اصولگرا به طور ویژه مباحث خود را روی مساله منافع ملی متمركز كرد، به طوری كه از دید كارشناسان، ندای وحدت طلبی از این كنگره به گوش می رسید.
ظریف در این نشست ضمن تاكید بر اینكه هیچگاه اجازه حزبی بودن نداشته و عضو هیچ حزبی نیست، به انتقاد از جریان هایی پرداخت كه به جای دفاع از منافع ملی، غرور ملی را خدشه دار می كنند.
ظریف سیاست خارجی را حوزه منافع ملی و نه حوزه درگیری‌های جناحی خواند و تاكید كرد: كنشگران باید بپذیرند كه منافع ملی، جناحی نیست.
فراهانی رییس شورای مركزی حزب ندای ایرانیان هم تاكید كرد: اغلب بحران‌‌های پیش روی كشور ربطی به سلیقه جناح‌‌های سیاسی ندارند، بنابراین باید چاره‌‌ای پیدا كرد چون همه در یك كشتی نشسته‌‌ایم.
شكوری راد با انتقاد از تقلیل منافع ملی به منافع جناحی و وجود برداشت های غلط از این مقوله در برخی جریان های سیاسی، خواهان تحریف زدایی و هم فهمی منافع ملی شد. كرباسچی هم از لزوم توافق در مورد منافع ملی گفت و تنها راه ایجاد وحدت ملی را برگزاری انتخابات آزاد دانست.

** چهارمین كنگره حزب اتحاد ملت ایران؛ اصرار بر تداوم اصلاحات
حزب اتحاد ملت ایران هم در روزهای پایانی آبان ماه چهارمین كنگره خود را برگزار كرد؛ كنگره ای كه بر ضرورت های تداوم اصلاح طلبی و انجام اصلاحات برای جامعه تاكید داشت.
علی شكوری راد دبیر كل این حزب در سخنان خود خواستار آغاز گفت و گو میان جریان های سیاسی شد. شكوری راد گفت: اصلاحات زنده است، تا ملت خداجو، اصلاح گرا و صلح طلب ایران زنده است. ما اتحاد و انسجام و همگرایی ملی را مهم ترین اولویت كنش های سیاسی خود می دانیم. این حقیقت روشن است كه جز اصلاحات هیچ راهی پیش روی ملت برای برون رفت از شرایط نابهنجار كنونی نیست؛ اصلاحاتی كه براساس باور به اسلام رحمانی، كرامت انسانی، حقوق اجتماعی، سیاسی و اقتصادی شهروندان و به رسمیت شناختن شهروند قدرتمند پرسشگر و حتی منتقد و معترض و حكومتی شفاف و پاسخگو و مقید به چارچوب قرارداد اجتماعی و میثاق ملی قانون اساسی، معنا و تبیین می شود.
این حزب در بیانیه پایانی خود، پیشنهادهایی را برون رفت از شرایط كنونی كشور در هشت حوزه اقتصاد، سیاست خارجی، دولت، انتخابات، عدالت قضایی، آزادی‌های اجتماعی، رسانه ملی و لزوم تمكین به گردش آزادانه اطلاعات و گفت و گو تفاهم ملی مطرح كرد.
در بخشی از این بیانیه در انتقاد از اصل نظارت استصوابی هم آمده است: واقعیت آن است كه منشأ بسیاری از تبعیض‌ها و مفاسد در حوزه‌های مختلف و ناكارآمد شدن مدیریت كشور اعمال نظارت استصوابی و جلوگیری از انتخابات آزاد است كه موجب بی‌اثر و یا كم اثر كردن رأی مردم می‌شود.
حزب اصلاح طلب اتحاد ملت ایران كه در فروردین ماه 1394 تاسیس شده در سال های گذشته بخش مهمی از توان خود را روی توسعه تشكیلاتی در مركز و استان‌های كشور متمركز كرد و در انتخابات سال های 1394 و 1396 مشاركت فعال داشت.

** دوازدهمین كنگره حزب موتلفه اسلامی و انتقاد از سه قوه
«حزب موتلفه اسلامی» به عنوان قدیمی‌ترین تشكل سیاسی كشورهم در هفته های گذشته دوازدهمین كنگره حزبی خود را برگزار كرد. پنجشنبه 16 آذر ماه، دبیر كل و اعضای ارشد حزب در كنگره این تشكل پنجاه و پنج ساله گردهم آمدند.
اگرچه معمولا هدف از برگزاری كنگره های حزبی تعیین و تبیین راهبردها، سیاست ها، برنامه های حزبی است، اما موتلفه اسلامی در آخرین كنگره حزبی خود بیش از آنكه به تبیین برنامه و سیاست های خود بپردازد یا به انتقادهای وارد به خود پاسخ دهد، با رویكرد سلبی به نقد عملكرد دولت و جریان اصلاح طلبی پرداخت.
بررسی شرایط روز و چالش های موجود جامعه همواره بخشی از كاركرد كنگره های حزبی است. مسلما بخش مهمتری از كارویژه های چنین كنگره هایی باید به آسیب شناسی سیاست ها، راهبردها و برنامه های حزبی اختصاص یابد؛ مساله ای كه جای آن كه در دوازدهمین كنگره حزب موتلفه خالی بود.
«محمدنبی حبیبی» دبیركل حزب موتلفه در سخنرانی خود در كنگره، به دولت و مجلس و قوه قضاییه انتقاد كرد و بدیل و راهكار یا ایده ای برای عبور از چالش های موجود حزبش ارایه نداد.
در بیانیه پایانی این كنگره می خوانیم: دولت باید بپذیرد برجام مرده است و امیدی هم به اروپا برای احیای آن نیست. دفاع از برجام درحالی كه دشمن به هیچ یك از تعهدات خود عمل نكرده و بر دامنه تحریم‌ها و تهدیدهایش می‌افزاید، وهن ملت ایران است. رئیس‌جمهور و وزارت خارجه باید به شروط مجلس در امر مقابل‌ به‌مثل عمل كند و صنعت هسته ای كشور را از مهلكه برجام نجات دهد.

**مباحث ماهوی در مورد جریان اصلاح طلبی
بخش مهمی از تحولات حزبی در هفته های گذشته به اظهارنظر چهره های حزبی در خصوص آسیب شناسی جریان های سیاسی اختصاص داشت.
«مصطفی تاجزاده» فعال سیاسی اصلاح طلب در گفت و گو با یكی از رسانه های داخلی از لزوم تداوم حیات جریان اصلاح طلبی برای كشور گفت و تاكید كرد: باید اصلاحات را زنده نگه داشت، حتی اگر به قیمت عبور از اصلاح‌طلبان كنونی باشد.
تاجزاده تصریح كرد: شكست اصلاحات شكل گرفتن انقلاب، دخالت خارجی و احیانا بروز خشونت در كشور را ممكن می‌كند. برای این‌كه دچار چنین وضعی نشویم، باید اصلاحات را زنده نگهداشت و امید مردم به اصلاحات را حفظ كرد، حتی اگر به قیمت عبور از اصلاح‌طلبان كنونی باشد. بگذاریم مردم بگویند فلان چهره یا بهمان حزب را قبول نداریم و اصلاح‌طلبان كارآمدتری می‌خواهیم؛ عیبی ندارد از ما گذر كنند اما از اصلاحات یعنی از روش غیرخشونت‌آمیز و انتخاباتی ناامید نشوند و آن طریق تحقق مطالبات خود را دنبال كنند.
«عماد الدین باقی» فعال سیاسی اصلاح طلب هم در مراسم روز دانشجو در دانشگاه تربیت مدرس تاكید كرد كه اصلاحات به شكل كنونی آن پاسخگو نیست و اصلاح طلبان باید طرحی نو دراندازند.
«عباس عبدی» فعال سیاسی اصلاح طلب هم در گفت و گو با یكی از رسانه های داخلی تنها راه كشور برای خروج از وضعیت كنونی را به رسمیت شناختن یكدیگر و انجام اصلاحات گام به گام و رو به جلو دانست.
شكوری راد هم در گفت و گو با ایرنا اقبال قریب الوقوع مردم به اصلاحات را پیش بینی كرد و گفت: می بینیم طرف مقابل ریزش نیرو دارد ما باید تلاش كنیم كه ریزش نیرو نداشته باشیم. از حوادث دی ماه و بعد از آن، ما (اصلاح طلبان) بسیار لطمه خوردیم اما می دانم كه مردم به سمت اصلاحات بر می گردند. مردمی كه از اصلاحات سرخورده شده اند، می روند جست وجو می كنند چون چیز دیگری پیدا نمی كنند به سمت اصلاحات بر می گردند. حال ممكن است حامل آن اصلاحات ما نباشیم و افراد جدیدتری باشند كه مردم به آنها بتوانند اعتماد كنند، اما علم همان علم اصلاحات است ولو در دستان كسان دیگری.

**مناسبات اصلاح طلبان و اعتدالی ها
نسبت و روابط اصلاح طلبان و اعتدالی ها هم از مهمترین مباحث سیاسی روز جامعه است كه فعالان سیاسی در مورد آن اظهارنظر می كنند.
اظهارات اخیر «سعید حجاریان» نظریه پرداز اصلاحات در گفت و گو با خبرگزاری «تسنیم» از سوی جریان رقیب به عنوان «عبور اصلاح طلبان از روحانی» تعبیر شد، به ویژه آن بخش كه حجاریان گفته بود: ما با روحانی عقدی نبسته بودیم. ایشان وعده‌هایی به مردم دادند و مردم هم به‌دلیل همان وعده‌ها پای صندوق رأی رفتند. دفاع ما، براساس همین وعده‌ها بود و نه خواسته‌های حداكثری خودمان. اما، ایشان به بسیاری از وعده‌هایش یا نخواست یا نتوانست عمل كند و فی‌الواقع زمانی كه از خود عبور كرد، طبعاً بخشی از اصلاح‌طلبان هم ناگزیر با ایشان زاویه پیدا كردند.
در روزها و هفته های گذشته بسیاری از اصلاح طلبان با رد گزاره «عبور اصلاح طلبان از روحانی» بر لزوم تداوم همراهی جریان اصلاح طلبی و اعتدالی تاكید كردند.
«اشرف بروجردی» عضو شورای مركزی حزب اتحاد ملت در گفت‌وگو با روزنامه «ایران» از نیاز متقابل اصلاح طلبان و اعتدالی ها گفت و تاكید كرد: هم آقای روحانی و هم اصلاح‌طلبان می‌دانند كه به یكدیگر نیاز دارند. بروز برخی انتقادها از عملكرد دولت طبیعی است. اصلاح‌طلبان به عنوان گروه‌های مرجع سیاسی این حق را دارند نسبت به برخی كمبودها یا قصورها به دولت تذكر بدهند كما اینكه اگر چنین نقدهایی نشود، باید بر آنها خرده گرفت. منتها بیان نقد را نباید به معنی عبور از دولت یا روحانی قلمداد كرد. در این میان آنچه مهم است اینكه حرف‌ها و مواضع بین اصلاح‌طلبان و دولتی‌ها براحتی مطرح شود.
«محمدرضا تابش» نایب رییس اول فراكسیون امید هم در گفت و گو با رسانه ها با رد ایده عبور اصلاح طلبان از روحانی گفت: در هر روندی ممكن است انتقاداتی وجود داشته باشد كه این انتقادات و مطالبات می‌تواند به پیشرفت كمك كند؛ بنابراین، هیچ گاه مسأله عبور از روحانی از سوی اصلاح‌طلبان مطرح نبوده است.

** جریان اصولگرایی؛ در روی پاشنه سابق می چرخد
مباحث ماهوی در جریان اصولگرایی هنوز چندان پررنگ نیست، گویی اصولگرایان همچنان بر بنا كردن هویت و ماهیت خود بر نفی و انتقاد از دولت و جریان اصلاح طلبی اصرار دارند و به جای بازاندیشی بر رویكردها، راهبردها و سیاست های خود، از هر فرصتی برای نقد جریان رقیب بهره می برند.
«عباس سلیمی نمین» فعال سیاسی اصولگرا در گفت و گو با روزنامه «شرق» راهكارهای اصلی برای خروج اصولگرایان از وضعیت فعلی را بررسی كرد. به گفته سلیمی نمین، اگر اصولگرایان بر بسیاری از ضعف‌های گذشته فایق آیند، شرایط پذیرفته‌شدن آن‌ها در جامعه شرایط بهتری است، به‌ویژه اینكه بتوانند از این شرایط استفاده و درست عمل كنند.
با این حال حجم زیادی از اظهارنظر چهره های اصولگرا بر انتقاد از وضعیت موجود، زیر سوال بردن كارنامه دولت و تلاش برای گره زدن سرنوشت اصلاح طلبان به اعتدال گرایان اختصاص داشت. تكرار الگوهای رفتاری مشابه سال های گذشته در جریان اصولگرایی، امكان تكرار شكست های سیاسی آنها به ذهن متبادر می كند.
پژوهشم**9275**9279