كیفیت مطلوب اركسترها، نیاز به جادوگری ندارد

به گزارش روز پنجشنبه خبرنگار موسیقی ایرنا، اركستر و گروه كر شهر تهران در شامگاه گذشته قطعاتی از آهنگسازان معاصر موسیقی كلاسیك را اجرا كرد. در این اجرا «پندار پارسی» كنسرت مایستر و «مهدی احمدی» تنظیم كننده سازهای بادی در قطعه «گلوریا» بود.
گروه كر شهر تهران در سال 1378 توسط مهدی قاسمی تشكیل شد. این گروه تا كنون با برگزاری بیش از ده ها كنسرت و شركت در جشنواره های بین المللی موسیقی فجر، توانسته خود را به عنوان یك گروه پویا و فعال مطرح كند.
این گروه تاكنون در كنار اجرای رپرتواری از قطعات دوران باروك تا معاصر، قطعاتی از موسیقی محلی ایران، آثار آهنگسازان معاصر ایرانی، موسیقی فیلم، و همچنین موسیقی جاز (Jazz) را به اجرا گذاشته است.
گروه كر شهر تهران در طول فعالیت هنری خود، علاوه بر حضور پیگیر در حیطه اجرا و مشاركت در ضبط آثار آهنگسازان ایرانی همچون «احمد پژمان»، با همكاری جمعی از موسیقیدانان به آموزش صدها علاقمند خوانندگی در گروه كر پرداخته است. تعداد زیادی از این خوانندگان، اكنون به فعالیت در سایر گروه های كُر حرفه ای و نیمه حرفه ای مشغولند.

** آغازی زیبا برای كنسرتی موفق
در بخش نخست این كنسرت، و پس از اینكه رهبر این گروه توضیحاتی درباره رپرتوار اجرایی این كنسرت خطاب به حاضران ایراد كرد، اثر «آگنوس دئی (آداجیو)» ساخته «ساموئل آزبورن باربر» از آهنگسازان سدهٔ بیستم آمریكا توسط این اركستر اجرا شد.
آداجیو اثر باربر را باید یكی از زیباترین آداجیو های تاریخ موسیقی كلاسیك دانست. قطعه ای كه از لحاظ زیبایی و تاثیر گذاری بر روی مخاطب چیزی زیادی از آداجیو (در سل مینور) اثر «توماسو آلبینونی» كم ندارد.
آداجیو در اصل نام قسمتی از تندا یا سرعتی است كه توسط مترونوم هنگام نواختن آهنگ اجرا می شود؛ به عبارت دیگر، این سرعت كه در اصطلاح رایج بین موسیقیدان ها با نام تمپو استفاده می شود، معیاری از سرعت اجرای قطعه‌های موسیقی است. سرعت، اهمیت زیادی در اجرای موسیقی دارد و بر احساس ناشی از موسیقی تأثیر می‌گذارد.
تمپوی قطعات موسیقی اروپایی تا پیش از دوره كلاسیك، بسته به نوع قطعه، كمابیش ثابت و معلوم بود. از آن دوره به بعد تعیین تمپوی اثر برای آهنگساز رایج شد و آهنگ‌سازان در آغاز پارتیتور، تمپوی مورد نظر خود را، معمولا با عبارات ایتالیایی، می‌نوشتند.
در تقسیم بندی تندا یا سرعت مترونوم ها، آداجیو به یكی از تمپوهای موسیقی گفته می‌شود كه ضرب‌آهنگی آهسته و سنگین دارد. ضرب‌آهنگ یك قطعه آداجیو به‌طور متوسط 70 ضرب در دقیقه است. آهنگسازان بسیاری از این ضرباهنگ در ساخت قطعه خود یا در یكی از موومان های مربوط به اثر خود استفاده كرده اند كه به خلق اثر زیبایی با همین نام انجامیده است. اما آداجیوی ساموئل باربر داستان خاص خود را دارد. باربر پس از گذشت چند سال از ساخت این قطعه برای اركستر زهی، این قطعه را برای گروه كر بازنویسی كرد و گروه كر شهر تهران در كنسرت دیشب خود تنظیم دوم این اثر را اجرا كرد.
«گلوریا» (در 6 موومان) اثر «فرانسیس پولانك» آهنگساز و پیانیست فرانسوی معاصر قطعه دیگری بود در كنسرت دیشب اجرا شد؛ این اثر كه در اواخر عمر این آهنگساز نوشته شد، توسط كروه كر و اركستر شهر تهران برای نخستین بار در ایران در سال 1389 اجرا شد.

** اثری كه مولف خود را به شهرت رساند
در بخش دوم این كنسرت، «مگنیفیكات» (در هفت موومان) اثر «جان میلفورد راتر» اجرا شد. جان میلفورد راتر (متولد 24 سپتامبر 1945) آهنگساز، رهبر اركستر بریتانیایی است كه فعالیت عمده او در زمینه موسیقی كرال (سرود دسته جمعی) است.
وی پس از گذراندن دوران تحصیلی و همكاری با «جان تاونر» به كالج كِلِر در دانشگاه كمبریج رفت و فعالیت خود را به عنوان یكی از اعضای گروه كر ادامه داد و پس از مدتی در سالهای 1975 تا 1979 به عنوان رهبر گروه كر توانست شهرت بین المللی كسب كند. قطعه مگنیفیكات این آهنگساز نقش بسیار مهمی را در مسیر به شهرت رسیدن راتر ایفا كرده است.

** اركستری بمثابه یك فرمول
سازبندی این اركستر در اجرای شب گذشته از سازهای زهی، بادی، سازهای كوبه ای و كیبورد تشكیل شده بود. كیبورد در اجرای شب گذشته این اركستر شبیه سازی صداهای مربوط به دو ساز «هارپ» و «ارگ» را بر عهده داشت.
نوازندگان این اركستر سطح بالا را عموما دانشجویان و فارغ التحصیلان دانشگاه هنر و همچنین هنرستان موسیقی تشكیل داده بودند. سخن به گزافه نگفته ایم اگر شیوه و روش مدیریت و تمرینات این دسته از اركسترها را بعنوان فرمولی موفق برای رسیدن به اركسترهایی حرفه ای در آینده موسیقی ایران بدانیم.
ستاره اركستر و كر شهر تهران در اجرای شب گذشته بی تردید سوپرانوی این گروه یعنی «یاس چكاد» بود؛ این هنرمند با وجود اینكه بسیار جوان است، توانست بواسطه رهبری موفق مهدی قاسمی و در سایه دینامیك مطلوب اركستر، اجرایی به یاد ماندنی را در كارنامه هنری خود به ثبت برساند.
چند سال قبل در بین مجامع و محافل نظریه پرداز ایران درباره موسیقی كلاسیك بحث نبود گروه های كر حرفه ای و توانمند در عرصه موسیقی كلاسیك بسیار داغ و پرطرفدار بود و در این میان كم نبودند كسانی كه بواسطه دلسوزی توام با ناآگاهی خود به آتش اینگونه بحث ها دامن زدند؛ تو گویی موسیقی كلاسیك ایران در فقر شدید كرهای توانمند قرار دارد و هیچ راه چاره ای نیست. اما باید بدون تردید گفت در سایه زحمت های هنرمندانی چون «رازمیك اوهانیان» و تلاشهای بی وقفه و شبانه روزی گروه هایی مانند اركستر و گروه كر شهر تهران، گروه و اركستر «بل كانتو» و اركسترهایی از این دست، عرصه موسیقی ایران روز به روز شاهد بالندگی بیشتر گروه های كر خواهد بود.
اما این گروه ها در كنار فعالیت های خود باید در نظر داشته باشند كه در كشوری هستیم كه عموم مردم باتعاریف و مفاهیم موسیقی كلاسیك از قبیل موومان و رپرتوار آشنایی چندانی ندارند؛ كما اینكه در اجرای دیشب با وجود تاكیدهای فراوان رهبر اركستر مبنی بر تشویق نكردن در پایان هر موومان بازهم از گوشه و كنار شاهد تشویق های جسته و گریخته حاضران بودیم.
شاید كلید حل این مشكل را باید در دستان رهبران این اركسترها جست كه قبل از آغاز هر اجرا دقایقی را به توضیح و تشریح این مفاهیم اختصاص دهند. شاید لازم است در بروشور های این قبیل اجراها در كنار اعلام رپرتوار اجرایی و اعضای اركستر و معرفی آهنگسازان، چند خطی را هم به این مساله مهم آموزشی اختصاص دهند؛ باشد كه این آموزش و فرهنگ سازی در آیندهای نه چندان دور به نتیجه مطلوب برسد.
فراهنگ**9494**9189