چرا نمی‌توان یارانه نقدی را حذف كرد؟

هدفمندی یارانه‌ها اگرچه تلاشی بود تا یارانه‌ها به دست بخش واقعی جامعه برسد، اما در عمل دردسری شد كه دولت‌های پس از دولت نهم نیز با آن دست و پنجه نرم می‌كنند. در واقع این برنامه كه قرار بود تنها بخش كوچكی از طرح تحول اقتصادی كشور باشد، به‌سرعت به مهم‌ترین جزو آن تبدیل شد تا بسیاری از افراد هر ماه منتظر زمان واریز 45 هزار و 500 تومانی باشند. اما اكنون در آغاز نهمین سال اجرای این طرح، صحبت‌هایی از حذف یارانه نقدی به گوش می‌رسد.

**میراث دنباله‌دار یارانه نقدی

البته این نخستین باری نیست كه حرف حذف یارانه‌های نقدی به گوش می‌رسد. پیش از این نیز در فصل بودجه‌نویسی، دولت و مجلس بر لزوم حذف پردرآمدها از دریافت یارانه نقدی تأكید كردند، اما این تأكیدات راه به جایی نبرده و همچنان بخش بزرگی از مردم جامعه، یارانه بگیرند.

در واقع هر ماه حدود 3800 میلیارد تومان یارانه به حساب سرپرستان خانوار واریز می‌شود و این در شرایطی است كه به گفته رئیس مجلس شورای اسلامی، سالانه 900 هزار میلیارد تومان یارانه مخفی پرداخت می‌شود كه بیش از بودجه كشور است.

لاریجانی با تأكید بر واقعی كردن قیمت‌ها در حامل‌های انرژی، عقیده دارد كه اكنون شرایط برای حذف یارانه به مردم فراهم نیست.

**یارانه نقدی؛ بودن یا نبودن؟

با این حال برخی افراد بر حذف یارانه نقدی پافشاری می‌كنند. این افراد دلیل اصلی خود را برای حذف یارانه، كاهش تزریق نقدینگی به جامعه می‌دانند كه مهم‌ترین عامل تورم بوده است. همچنین عقیده دارند با توجه به كاهش درآمدهای دولت، از این طریق می‌توان یارانه را هدفمندتر به دست طبقات پایین‌تر رساند.

با این حال، حذف یارانه نقدی در شرایط فعلی اقتصاد مخالفانی جدی دارد. مخالفان حذف یارانه نقدی معتقدند حذف یارانه تنها باعث می‌شود فشار بر اقشار كم درآمد بیشتر شود.

**اكنون زمان حذف یارانه نیست

محمدقلی یوسفی، استاد دانشگاه در همین رابطه می‌گوید: سیاست توزیع یارانه نقدی از ابتدا اشتباه بود، اما اصلاح آن در شرایط موجود با توجه به فشارهایی كه بر مردم در نتیجه تورم، سوء تدبیر‌ها و سیاست‌های نادرست اقتصادی و تشدید فقر وارد شده، كار ساده‌ای نیست و واقعیت این است كه در شرایط خوبی قرار نداریم.

این استاد دانشگاه در گفت‌وگو با ایرناپلاس ادامه داد: به نظر می‌رسد فشارهایی كه امروزه بر دولت وارد می‌شود اصلی‌ترین دلیل برای حذف یارانه نقدی است، زیرا دولت در مضیقه است و به دلیل كاهش درآمدهای نفتی نمی‌تواند هزینه‌ها را تأمین كند. در نتیجه از این راه می‌خواهد دخل و خرج خود را سامان دهد.

وی با اشاره به اینكه با حذف این هزینه‌ها، باید درآمد ناشی از آن در مسیر درست به كار گرفته شود، افزود: اگر در نهایت جامعه از حذف یارانه‌های نقدی منتفع شود، می‌توان انتظار داشت تبعات منفی آن كمتر باشد.

**حذف یارانه به قیمت فشار بر طبقات ضعیف

یوسفی با بیان اینكه اكنون شرایط مناسبی وجود ندارد، گفت: حذف یارانه‌های نقدی می‌تواند باعث گسترش نارضایتی و فشار بر طبقات ضعیف جامعه شود.

وی تأكید كرد: مسئله اساسی این است كه حجم پول مورد نیاز دولت را می‌توان از كدام كانال و با چه هزینه‌ای به‌دست آورد، زیرا معمولاً تنها راهی كه دولت‌ها دارند این است كه هزینه‌‌های خود را به مردم تحمیل كنند.

این اقتصاددان ادامه داد: حذف یارانه‌های دیگر مانند یارانه بنزین اگرچه تا حدی می‌تواند كمك‌كننده باشد، اما آیا انتقال این منابع از یك جیب دولت به جیب دیگر مشكل را حل خواهد كرد؟

**بخش وسیعی از شاغلان به زیر خط فقر رفته‌اند

وی با اشاره به اینكه زمانی می‌توانیم انتظار حذف یارانه‌ها را داشته باشیم كه یك بخش خصوصی كارآمد وجود داشته باشد، افزود: در واقع باید ابتدا گشایشی در درآمد اعضای جامعه وجود داشته باشد تا بتوان برای حذف یارانه نقدی تصمیم گرفت. البته پیش‌شرط آن این است كه مشكلات فعلی اقتصاد در جامعه نباشد.

یوسفی گفت: اكنون بخش وسیعی از شاغلان به زیر خط فقر رفته‌اند و تعداد زیادی از مردم با مشكلات جدی روبه‌رو هستند، ضمن اینكه كاركنانی وجود دارند كه چند ماه است حقوق نگرفته‌اند، در مجموع این فشارها خیلی زیاد است.

وی ادامه داد: باید منتظر بود و دید كه دولت چگونه می‌تواند كسری بودجه خود را جبران كند. آیا صرفاً باید به فكر افزایش درآمد باشد یا اینكه كاهش هزینه‌ها نیز می‌تواند در این مسیر كمك كند.

این استاد دانشگاه یكی از راه‌ها را كاهش هزینه‌های مربوط به نهادهای فرهنگی و برخی سفرها و سمینارها دانست و افزود: اینها مبالغ كلانی هستند كه دیده نمی‌شوند و كمكی نیز به حل مشكلات و مردم نمی‌كنند و تنها مبالغ كلانی را به جامعه تحمیل خواهد كرد.

**اداره كل اخبار چندرسانه‌ای**ایرناپلاس**