تروریست ها از فقر مردم سوء استفاده می كنند

گفت و گو با محمداكبرچاكرزهی از سند مسوولیت اجتماعی سازمان منطقه آزادچابهار آغاز شد. به توانمند سازی زنان رسید. در حاشیه نشینی درنگ كرد. به گروهك های ترویستی اشاره شد. اعتیاد، مشكلات زنان، نگرانی های محیط زیستی درباره توسعه صنعت پتروشیمی و فولاد و گرانی قیمت ها در چابهار را هم در برگرفت.
متن گفت و گوی خبرنگار اعزامی گروه پژوهش خبر ایرنا با چاكر زهی در چابهار در پی می آید:

ایرنا: معاونت فرهنگی- اجتماعی و گردشگری منطقه آزاد چابهار چگونه شكل گرفت؟
چاكرزهی: شهرستان «چابهار» یا «چهاربهار» مكانی است كه هر 4 فصل سال آب و هوایی بهاری دارد. ماه هاست در سراسر كشور بخاری و سیستم های گرمایشی دیگر روشن است ولی اینجا كولرهای گازی روشن است.
سازمان منطقه آزاد چابهار از سال گذشته معاونت فرهنگی- اجتماعی- گردشگری را تاسیس كرد.
هم سازمان منطقه آزاد و هم شركت هایی كه در این منطقه فعالیت می كنند دارای یك مسوولیت اجتماعی هستند.
سازمان منطقه آزاد چابهار تنها منطقه آزاد كشور است كه توانست «سندمسوولیت اجتماعی» خود را با كمك گرفتن از یكی از دانشگاه ها- دانشگاه تهران- تدوین كند. این اقدام مهم ناشی از نگرش مدیرعامل این سازمان به توانمندسازی جامعه محلی چابهار است. كاهش معضلات اجتماعی، حفظ محیط زیست، توسعه بهداشت، پیشگیری از اعتیاد و ورزش همگانی از جمله مواردی است كه در این سند پیش بینی شده است. همین طور بحث گردشگری.
برای مثال حمایت از صنعت دستی بومی«سوزن دوزی» یكی از مواردی است كه این معاونت به آن ورود پیدا كرده است. زنان زیادی در سراسر استان مشغول سوزن دوزی بودند اما به بازار فروش محصولات خود دسترسی نداشتند. این معاونت این زنان را شناسایی و با اعزام آنها به نمایشگاههای دیگر استان ها امكان عرضه و معرفی محصولشان را فراهم كرد. این زنان اكنون توانسته اند خود با دیگر نقاط كشور لینك برقرار كرده و صنایع دستی خود را به فروش برسانند و برای خود و خانواده شان كسب درآمد كنند. اكنون برخی از این سوزن دوزان حتی در بازارهای بین المللی دیگر كشورها نیز شركت می كنند و محصولاتشان را با قیمت های خوب می فروشند.
از طرفی سازمان منطقه آزادچابهار از ابتدای امسال نمایشگاهی دائمی در این معاونت ایجاد كرده است تا این خانم ها محصولات خود را ولو از دورترین روستاهای این استان پهناور برای ما ارسال كنند. خود این خانم ها نیز محصولاتشان را قیمت گذاری می كنند و ما آنها را برایشان می فروشیم و بدون كسر حتی یك ریال عین مبلغ فروش را برایشان حواله می كنیم. هدف این است كه زنان و خانواده های استان توانمند شوند.

ایرنا: به عبارتی دلال ها را هم حذف كرده اید؟
چاكرزهی: بله. تمام دلال ها حذف شده اند. تولید كننده ها خودشان مستقیم محصولاتشان را نزد ما می آورند و ما آن را برایشان می فروشیم. فقط هم منحصر به سوزن دوزی نیست بلكه فرش هایی كه به خصوص در شكال استان سیستان و بلوچستان بافته می شود و جز هنرهای قدیمی این جاست را هم بدون هیچ چشمداشت مالی برایشان می فروشیم.
در جنوب استان هم صنعت دستی غالب سوزن دوزی است. این هنر نسل به نسل منتقل شده است. هم سرگرمی است هم منبع درآمدی برای خانم ها و خانواده هایشان. بخشی از درآمد مردم در مناطق جنوبی استان از همین راه تامین می شود چه در جامعه روستایی و چه شهری.
ما حتی در بحث آموزش این صنعت دستی نیز ورود پیدا كرده ایم. دانشگاه مدرسه عالی هنر چابهار از امسال كار خود را شروع كرد. امسال اتفاق دیگری نیز خواهد افتاد و آن برگزاری جشنواره بین المللی مد و لباس در شهرستان چابهار كه هدف آن معرفی هنرهای محلی چون سوزن دوزی و پارچه دوزی و از این قبیل است.

ایرنا: میزان حاشیه نشینی در منطقه آزاد چقدر است؟
چاكرزهی: ما فقط یك روستا در منطقه آزاد داریم به نام«تیس». روستایی با بیش از هزار سال قدمت. تعدادی از نقاط دیگر آمده اند و در این روستا ساكن شده اند. اما حاشیه نشینی این جا با آن چه شما در شهر چابهار می بینید كاملا تفاوت دارد.
بر اثر خشكسالی بسیاری از روستاها منابع آبی و در نتیجه صنعت كشاورزی خود را از دست داده اند. حتی در تامین آب شربشان نیز دچار مشكلات جدی شده است. مثلا در خود شهر و منطقه آزاد چابهار حدود 270 روز است حتی قطره ای باران نباریده است.
طبیعی است بخشی از این جمعیت برای پیدا كردن شغل و جایی برای زندگی به حاشیه چابهار پناه بیاورند.

ایرنا: چه تعداد حاشیه نشین وجود دارد؟
چاكرزهی: فكر می كنم حدود 30 هزار حاشیه نشین در شهر چابهار وجود دارد.
آمار دقیقی نیست. اما آمارش بالاست بعضا 25 تا 30 هزار نفر.

ایرنا: این حاشیه نشینی ها چه مشكلاتی را ایجاد كرده است؟
چاكرزهی: حاشیه نشینی نه تنها اینجا بلكه در تمام دنیا جرم زاست. سكونت های غیررسمی یا همان حاشیه شهرها همواره با افزایش مصرف مواد مخدر و سرقت و سایرخلاف ها همراه بوده است. طبعا سلامت جامعه با وجود چنین مناطقی به خطر می افتد.
حاشیه نشینی پدیده ای منفی است. ما سعی كرده ایم با مدرسه سازی و آموزش های مختلفی كه در زمینه كارآفرینی به ساكنین این مناطق چابهار می دهیم آن ها را توانمند كنیم. تلاشمان معطوف به این بوده است كه بازمانده از تحصیل نداشته باشیم.
اما طبعا یك دست صدا ندارد و حل مشكلات حاشیه نشین ها از توان منطقه آزاد خارج است. باید فكری اساسی كرد و همه اركان دولت و حكومت دست به دست هم دهند تا این وضع سامان پیدا كند.

ایرنا: چه اقداماتی باید برای رفع این حاشیه نشینی در چابهار صورت گیرد؟
چاكرزهی: نخست باید در قالب یك طرح جامع مالكیت اراضی مشخص شود. چون بخشی از این آلونك ها با هدف زمین خواری درست شده است. شاهدیم كه ساكنان برخی از این آلونك ها مردم بومی منطقه نیستند. البته عده زیادی شان هم از بومیان منطقه هستند و از سر استیصال و ناچاری مجبور به سكونت در این خانه های محقر فاقد امكانات اولیه شده اند.
در مرحله بعد باید امكانات اولیه زندگی نظیر آب آشامیدنی سالم، برق، مدرسه، درمانگاه، كلانتری و از این قبیل در اختیار ساكنین این مناطق قرار گیرد. چنین آلونك هایی زیبنده میهن ما نیست. دشمنان از آن بهره می برند.
به یقین می گویم افراد به دو دلیل جذب گروهك های تروریستی و باندهای مواد مخدر می شوند. یكی فقر فرهنگی دیگری فقر اقتصادی. در مورد اول از بی سوادی مردم سوءاستفاده می شود و می گویند اگر فلان اقدام تروریستی را انجام دهی مستقیم به بهشت می روی. در حالت دوم هم افراد به خاطر چرخاندن چرخ زندگی خود فریب این گروهك های تروریستی را خورده اند.
شخصا خانواده های خوش نامی را می شناسم كه از پسرشان از روی فقر شدید جذب این گروه ها شده است. به یكی از آنها گفته بودند بابت یك شب محافظت از كاروان مواد مخدر نیم میلیون تومان به تو می دهیم. اسلحه ای هم به او داده بودند. نیروی انتظامی هم كمین كرده بود و درگیری مسلحانه بین كاروان قاچاق و ماموران پیش آمده بود. این جوان هم تیر خورده و كشته شده بود.

ایرنا: جمعیت حاشیه نشین های شهر چابهار طی دو دهه اخیر چه تغییری كرده است؟
چاكرزهی: من 15 سال پیش از این ناحیه رفتم و دو سه سالی است كه دوباره برگشته ام. آن موقع چیزی به نام حاشیه نشینی در چابهار وجود نداشت. به نظرم برخی از سازمان ها باید به وظایفشان عمل می كردند و مثلا جلوی ساخت و ساز غیرمجاز را می گرفتند.
افرادی می آمدند و شبانه دیوار می كشیدند و آن جا را تصرف می كردند و در آن ساكن می شدند. حاشیه نشینی این طور رشد پیدا كرد.
وجود چنین مناطق حاشیه نشینی برای شهر و منطقه آزاد چابهار كه دارای ظرفیت گردشگری و اقتصادی قابل توجهی دارد مناسب نیست. شاهدیم كه بعضا سواستفاده هایی هم می شود. عكس از این حاشیه ها گرفته و در دنیا پخش می شود و می گویند تبعییض وجود دارد.
باید در گذشته جلوی حاشیه نشینی گرفته می شد، اما این كار نشد. اكنون باید به طور جدی روی آن كار و زمین ها و جمعیت این جا ساماندهی شود.

ایرنا: وضع آب چطور است؟
چاكرزهی: چندی پیش به نقطه صفر مرزی رفتیم. روستاییان مجبورند 400 هزار تومان بدهند و تانكرهای هزار لیتری را بخرند. آب را هم گالن گالن بخرند و در آن برای چند ماه ذخیره كنند. یعنی آب شرب و نظافت و شستشویشان از آن تهیه شود.این باعث رنجش مردم است. اگر بتوانیم این مساله را حل كنیم رضایت مردم افزایش می یابد.

وضعیت مساجد این جا چه طور است؟
چاكرزهی: دو مسجد در منطقه آزاد وجود دارد. مسجد اهل سنت بزرگتر از مسجد شیعیان شهر است. اگر یك شیعه بخواهد در مسجد اهل تسنن نماز بخواند یا بالعكس هم كسی مانع نمی شود.
هر چند تبلیغاتی جهت ایجاد اختلاف بین شیعه و سنی انجام می شود اما همزیستی مسالمت آمیزی در چابهار بین این دو وجود دارد. زمانی برخی گروهك ها اقدامات تروریستی را در مساجد شیعیان استان انجام می دادند تا ذهنیت شیعیان را نسبت به اهل سنت منفی كنند كه تیرشان به سنگ خورد.

ایرنا: آیا به نظرتان این واقعه تروریستی اخیر ربطی به دولت های خارجی داشت؟
چاكرزهی: نمی دانم. اما چند سال پیش هم كه داشت اتفاق اقتصادی بین ایران و هندوستان می افتاد، اتفاق تروریستی تقریبا مشابهی در این ناحیه افتاد.

ایرنا: آن اتفاق اقتصادی چه بود؟
چاكرزهی: همكاری كه بین دولت ایران و هندوستان برای انتقال گاز انجام می شد. بعد از عقد قرارداد همكاری اتفاق تروریستی را در این جا شاهد بودیم.

ایرنا: فعالیت این گروههای تروریستی در منطقه چگونه است؟
چاكرزهی: طی سی سال گذشته فعالیت بسیاری از این گروهها خنثی شده است. در 4 سال گذشته غیر از اتفاق اخیر مورد دیگری در منطقه نداشتیم. فقط اتفاقاتی در نقاط صفر مرزی افتاد كه آن ها هم اجتناب ناپذیرند. گروهك های مهم تروریستی خوشبختانه متلاشی شدند.

ایرنا: همكاری مردم در شناسایی فعالیت این گروهك های تروریستی با نهادهای امنیتی چگونه است؟
چاكرزهی: بسیاری از فعالیت های تروریستی را مردم اطلاع می دهند. موفقیت های این سه دهه هم به خاطر همكاری مردم با نیروی انتظامی و نهادهای امنیتی بوده است. بی شك اگر اطلاع رسانی های مردمی نبود چنین موفقیت هایی هم به دست نمی آمد.
درست است در منطقه كم رضایتی زیادی وجود دارد، ولی هیچ كس از مردم حاضر نیستند اقدامات تروریستی در این جا انجام شود. ترور در فقه اهل سنت نیز جایی ندارد.

ایرنا: حركت های تجزیه طلبانه چه؟
چاكرزهی: نه. خیلی كم است. تجزیه طلبی جایگاهی بین مردم این جا ندارد. مردم این جا كشورشان را دوست دارند و به آن پایبند هستند. ولی از این كه آب شرب و بهداشت و آموزش و پرورش درستی ندارند، ناراضی اند.

ایرنا: برخی مردم این جا احساس تبعیض دارند.
چاكرزهی: اعتقاد ما این است كه بین شیعه و سنتی فرقی نمی گذاریم. اما كمبود امكانات می تواند دلیلی برای القای تبعیضی كه وجود ندارد باشد. مثلا وضع آموزش و پرورش، بهداشت و آب این جا خوب نیست. رسانه ها هم زیاد شده اند و مردم از وضعیت اطلاع دارند. بدترین سرانه آموزشی استان مربوط به چابهار است. همچنین دسترسی مردم به امكانات بهداشتی بسیار ضعیف است. اما شیعه و سنی همدل هستند در مورد آتش سوزی اخیر مدرسه در زاهدان كه قربانیان دانش آموزان شیعه مذهب بودند همدردی و تالم زیادی را در مردم اهل سنت چابهار و سایر نقاط شاهد بودیم.


ایرنا: وضع اعتیاد چطور است؟
چاكرزهی: آمار دقیقی از تعداد معتادان چابهار ندارم. اما مواد مخدر دردی است كه متاسفانه همه كشور با آن درگیر است. چون سیستان و بلوچستان به منبع تولید تریاك دنیا یعنی افغانستان نزدیك تر است قیمت برخی مواد نیز در این جا ارزان تر است. هر چقدر از این استان به سمت استان های دورتر از افغانستان برویم هم قیمت آن گران تر می شود. اما ریشه بسیاری از اعتیادها در این جا بیكاری است.

ایرنا: مخدرهای صنعتی هم رواج دارد؟
چاكرزهی: بله. اما مواد سنتی بیشتر مصرف می شود.

ایرنا: مشكلات زنان جامعه چابهار چیست؟
چاكرزهی: نخست بیسوادی زنان. خوشبختانه الان موانع فرهنگی برای تحصیل زنان از بین رفته است. دیگر كمتر خانواده ای را در این جا می بینیم كه دختر خود را از رفتن به مدرسه و دانشگاه منع كند.
یادم هست سال 66 كه دبیرستان دخترانه ای در چابهار تاسیس شد تنها 4 دانش آموز داشت. تلاش های زیادی مدیران و معلم های این جا كردند تا تابوی تحصیل دختران شكسته شود. مساله بعدی اشتغال زنان است. بحث حقوق زنان هم مطرح است. باید آموزش هایی به زنان داد تا با حقوقشان آشنا شوند. همچنین مردها نیز باید آموزش هایی ببیند تا به حقوق زنان احترام بگذارند.

ایرنا: بحث تاسیس پتروشیمی و همین طور صنعت فولاد در بندرچابهار نگرانی هایی را به وجود آورده است. آن چه بر سر عسلویه و شهرهای صنعتی آمد این جا نیز رخ نخواهد داد؟
چاكرزهی: قاعدتا مسوولین محیط زیست نسبت به آینده مردم و سرنوشتتان حساسیت های لازم را دارند.

ایرنا: چرا اجناس در منطقه آزاد چابهار این قدر گران است؟ یكی از جاذبه های مناطق توریستی ارزان بودن جنس ها در آن است؟
چاكرزهی: بله. حرف درستی است. چون اجناس این جا عمدتا وارداتی است مولفه اصلی تعیین قیمت آنها بهای دلار است. نوسانات ارزی باعث این شده است. الان اما با كاهش قمیت دلار بهای اجناس نیز در حال پایین آمدن است.
پژوهشم3081**
گفت و گو از: ناصرغضنفری