به گزارش گروه تحليل، تفسير و پژوهش هاي خبري ايرنا، امروزه فرهنگ كافه و كافه نشيني بيش از زمان هاي گذشته در ميان بخش هاي از مردم خصوصا جوانان جا افتاده است. اگر روزگاري تنها شاهد 3 الي 4 كافي شاپ در منطقه بوديم امروزه شاهد 3 الي 4 كافي شاپ در برخي از خيابان ها هستيم و اين نشان از استقبال از چنين فضاهايي دارد.
امروزه كافي شاپ هاي متعددي با عناوين مختلفي مانند كافه هنر، كافه خبر و... شكل گرفته اند كه در كنار برخورداري از دكوراسيون هاي خاص كلاسيك يا مدرن و ارائه غذاها و نوشيدني هايي با اسامي خاص به ارائه محتواها و برنامه هايي خاص در قالب هاي مختلف مانند سخنراني، معرفي كتاب، خاطره گويي و... مي پردازند.
اگر در گذشته كافه ها و كافي شاپ ها تنها مكان هايي براي نوشيدن قهوه، چاي، گذران اوقات فراغت و صحبت با دوستان بودند در شرايط امروزي شاهد تغييراتي در كاركردهاي اين كافه ها نيز هستيم. تبديل آنها به مكان هايي براي اكران فيلم، پخش كنسرت، سخنراني، بحث و مناظره، نقد كتاب و... از جمله كاركردهاي نوين كافي شاپ ها محسوب مي شود كه اين فضاها را بيش از گذشته به مراكز دورهمي هاي دوستانه جوانان تبديل كرده است.
بنابراين كافي شاپ ها از جمله نمادهاي سبك زندگي در دوران معاصر هستند كه داراي نقش ها و كاركردهاي بسياري مي باشند.
در خصوص كاركردها و كژكاركردهاي كافي شاپ ها پژوهشگر ايرنا با امان الله قرايي مقدم استاد جامعه شناسي دانشگاه خوارزمي به گفت و گو پرداخت.
**كاركردهاي كافي شاپ ها
قرايي مقدم در خصوص كاركردهاي كافي شاپ ها گفت: بطور كلي از آنجايي كه كافي شاپ ها انسان ها را از تنهايي بيرون مي آورند و افراد احساس مي كنند كه در جامعه با انسانها تعاملات اجتماعي دارند و با يكديگر گفت و گو مي كنند و تنها و رها شده نيستند، بنابراين زمينه هاي افزايش عطوفت و مهرباني در جامعه هم افزايش پيدا مي كند. به خصوص براي نسل جواني كه امكانات محدودي برايش در جامعه فراهم است، اين تنهايي مي تواند منجر به بسياري از آسيب هاي اجتماعي شود كه از بدترين آنها خودكشي است.
وي افزود: به لحاظ تئوريكي، خودكشي وقتي براي افراد حاصل مي شود كه احساس مي كنند در جامعه تنها هستند و با كسي ارتباط ندارند و جايي براي صحبت كردن و حرف زدن آنها وجود ندارد. بنابراين يكي از عوامل خودكشي تنهايي و بي كسي و درماندگي است. كافي شاپ ها با ايجاد مكاني براي گفت وگو، تعامل و ارتباط مي تواند زمينه هاي مناسبي براي دوري از اين خلا هاي رواني ايجاد كنند.
اين استاد دانشگاه افزود: مثلا در يكي از خيابان هاي مسكو كافي شاپ هاي زيادي هستند كه محل گذراندن اوقات فراغت جوانان مي باشد. در آنجا جوانان قهوه مي خوردند و با يكديگر به گفت و گو و تعامل مي پردازند. نه تنها در مسكو بلكه در بسياري از كشورهاي اروپايي چنين فضاهايي در جاهاي مختلف شهر براي مردم و بخصوص جوانان فراهم شده كه براي گذراندن اوقات فراغت و بيكاري آنجا مي روند. بنابراين از منظر جامعه شناختي اگر بخواهيم به مساله كافي شاپ ها نگاه كنيم بايد بگوييم كه داراي كاركردهاي مثبت هستند.
** طبقه اجتماعي كافه نشين ها
قرايي مقدم در خصوص طبقه اجتماعي كساني كه به كافي شاپ مي روند، گفت: اكثرا از طبقه متوسط جديد شهري هستند. طبقه متوسط شهري هم مجموعه اي از اصول و ارزش هاي مشترك شهري را دارد كه يكي از آنها داشتن اوقات فراغت بيشتر و توجه به ارزش هاي فرامادي است. از اين رو كافه ها از جمله فضاهاي فرهنگي هستند كه بسياري از ويژگي هاي طبقه متوسط شهري را تامين مي كنند.
قرايي مقدم افزود: كافي شاپ فضايي را در اختيار دورهمي هاي جوانان قرار داده و تعاملات اجتماعي آنها را افزايش داده است. در واقع كافه ها به نوعي فضاهاي فرهنگي به حساب مي آيند، زيرا بر اساس تفريح، گفت وگو و نقد استوار شده اند. تشكيل چنين فضاهايي از جمله نمادهاي سبك زندگي در دوران معاصر است.
اين استاد دانشگاه افزود: تاثيري كه گروه هاي همسال بر يكديگر دارند بسيار زياد است. تالكوت پارسونز ( از جامعه شناسان آمريكايي) كسي كه روي 321 گروه هم سال كار كرده معتقد است كه تاثير گروه هاي همسال به مراتب بيش از هر گروه ديگر است. زيرا جوانان معمولا به دنبال فرار از هر سلطه و زوري هستند و از اين رو با گروه هاي همسالانشان كه اعتقادات و افكاري شبيه به خود دارند بيشتر سازگار هستند. از اين رو در شهري مثل تهران اين كافي شاپ ها مي تواند فضايي براي پر كردن خلا هاي عاطفي باشد.
** كاركرد اقتصادي كافي شاپ ها
قرايي مقدم در خصوص كاركرد اقتصادي كافي شاپ ها گفت: اگر از منظر اقتصادي بخواهيم نگاه كنيم بايد مطلع باشيم كه همواره با معضل بيكاري مواجه هستيم. كافي شاپ ها مي توانند هزاران نفر را به كار مشغول كنند و اشتغال زايي ايجاد كند. از اين رو با اين اقدام مي توانند از تعداد بيكاران و در نهايت از ميزان آسيب هاي اجتماعي بكاهند.
از نظر جامعه شناختي، روان شناختي و روان شناسي اجتماعي اين كافي شاپ ها بايد مورد توجه دولت قرار بگيرند چون مي توانند باعث دلبستگي جوانان به نظام شوند. اين امر زماني ميسر مي شود كه جوانان احساس كنند آزاد هستند و فرقي با كشورهاي ديگر ندارند. بنابراين كافي شاپ ها از بسياري از جهات مي توانند مفيد واقع شوند.
**كافي شاپ و اوقات فراغت
قرايي مقدم در خصوص نقش كافي شاپ ها در گذراندن اوقات فراغت جوانان گفت: بطور كلي، فراغت به مجموعه ساعاتي از بيداري فرد در طول يك شبانه روز اطلاق مي شود كه فرد پس از انجام تعهدات شغلي، اجتماعي و خانوادگي در اختيار دارد و مي تواند از روي ميل و رغبت بطور آزادانه به فعاليتي فردي يا جمعي خود را مشغول كند. فراغت انتخابي و آزادانه است و موجب ابراز وجود و خود شكوفايي فردي مي شود و به عنوان تجربه اي دروني به وضع روحي و رواني، گرايش ها، شرايط و تجربه فرد بستگي دارد.
وي افزود: كافي شاپ از ابتدا براساس گذراندن اوقات فراغت جوانان طبقه متوسط شهري شكل گرفت و تداوم يافت. اين مكان ها بصورتي شكل گرفته اند كه مشتريان مي توانند زمان بيشتري را در آن صرف كنند و با غذا و نوشيدني هاي مختلف به انجام كارهايي مانند گفت وگو، مطالعه و... بپردازند.
اين استاد دانشگاه افزود: بعد از قرن 18 كه صنعت و تكنولوژي رشد كرد و تكنيك و ماشين به خدمت انسان آمد. نتيجه اين شد كه اوقات فراغت انسان ها بيشتر شود. بنابراين كافي شاپ ها به مكان هايي براي گذراندن اوقات فراغت تبديل شدند.كه در آن به گفت و گو با يكديگر مي پرداختند.
**كافي شاپ و رابطه اش با سبك زندگي
قرايي مقدم در خصوص كافي شاپ و رابطه اش با سبك زندگي گفت كافي شاپ ها اگرچه شكل جديد قهوه خانه هاي قديم هستند ولي در كل سبك زندگي جديد محسوب مي شوند. با توجه به اينكه تكنولوژي و صنعت سبب تغيير سبك زندگي شده اند. نوع غذاها و نيز نوع گذراندن اوقات فراغت و سبك زندگي ها هم تغيير كرده بنابراين مي توان گفت كافي شاپ ها از نتايج صنعتي شدن و فنا وري هاي امروزي هستند.
** كژكاركردهاي كافي شاپ ها
قرايي مقدم در خصوص كژكاركردهاي كافي شاپ ها گفت: از جمله كاركرد هاي منفي كافي شاپ ها اين است كه در برخي از آنها قليان مصرف مي شود و روابط نادرستي شكل مي گيرد. در جامعه اي كه تجردگرايي بيداد مي كند و ازدواج با مشكلاتي رو به رو است و مشكلات همسر گزيني وجود دارد لذا اين مكان ها مي توانند زمينه هاي روابط نامشروع را بيشتر فراهم كنند.
پژوهشم** م.ا**1552
تهران- ايرنا- كافي شاپ ها به عنوان نمادي از سبك زندگي مدرن، در سطح شهرها داراي كاركردهاي مختلفي از قبيل گذراندن اوقات فراغت، افزايش تعاملات و ارتباطات جوانان و افزايش فضاي كسب و كار هستند.
