هر كودك كاری الزاما خیابانی نیست

به گزارش روز شنبه ایرنا از مركز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، «پیام روشنفكر» در نشست تأملی بر«كار كودك در خیابان؛ چالش یكسان سازی» افزود: براساس تحقیق در شش استان كشور 71.2 درصد كودكان كار دستفروش، 5.8 درصد آنها باربر، 21 درصد زباله گرد و سه درصد دیگر نیز درگیر فعالیت های غیرقانونی مانند فروش و قاچاق مواد مخدر بوده اند.
وی افزود: فقر عامل اصلی شكل گیری اقتصاد غیررسمی و پدیده كار كودك است.
روشنفكر با اشاره به لزوم مواجهه با «چالش یكسان سازی» در بحث كودكان كار و خیابانی این چالش را به دو حوزه شناختی و كاربردی تقسیم كرد و گفت: اصل تمایزیابی از پایه‌های اصلی پرداختن به موضوع كودكان كار است و در جنبه شناختی سعی بر این است كه نخست كودكان كار را از دیگر كودكان متمایز كنیم چرا كه نمی توان تفاوت های موجود در میان آن‌ها را نادیده گرفت.
وی با اشاره به نتایج آخرین تحقیق انجام شده درسال گذشته كه در مركز شش شهر و كلان‌شهر شامل تهران، كرج، مشهد، زاهدان، كرمانشاه و بندرعباس تحت عنوان «ارزیابی سریع وضعیت كودكان خیابانی در ایران» خاطرنشان كرد: با توجه به ساعاتی كه كودكان كار براساس نتایج این پژوهش بیرون از محیط خانه می گذرانند، 75 درصد كودكان خیابانی بیش از 5 ساعت در خیابان هستند بنابراین كار كودكان در بیرون از خانه را می توان به عنوان یك كار تمام وقت تلقی كرد.
روشنفكر به تفاوت های موجود در محیط كار و نوع كارهایی كه كودكان خیابانی درگیر آنها هستند تاكید كرد و گفت: برای تفكیك و رسیدگی به موضوع «كودكان كار» و برنامه ریزی طولانی مدت برای حل مشكلات كودكان خیابانی می بایست، میان كودكان دستفروش، كودكان زباله گرد و كودكانی كه درگیر جرم هستند تفاوت قائل شد.
وی به علت یابی چگونگی شكل گیری كار كودك در خیابان پرداخت و افزود: پدیده كودك خیابانی به مفهوم جمعی و اجتماعی بقا مرتبط است و زمانی كه هستی اجتماعی و بقای نوعی ما از لحاظ بنیادی با اشكال مختلفی چون مالكیت خصوصی بر ابزار تولید، تقسیم غیراجتماعی كار و موارد دیگر مخدوش شود، پیامد آن نیز شكل گیری پدیده هایی چون كودك خیابانی، فقر و اعتیاد خواهد بود.
این پژوهشگر اجتماعی به حوزه كاربردی در «چالش یكسان سازی» بحث كودكان كار و كودكان خیابانی پرداخت و خاطرنشان كرد: باید متوجه باشیم كه راه حل هایی كه اكنون با آنها مواجه هستیم، راه حل هایی مقطعی، امدادی و تنها برای كاهش آسیب بوده و اساسأ مبتنی بر علل بنیادی نیستند و با توجه به تفاوت های موجود در كودكان كار، راه حل های مقطعی نیز تا زمانی كه نسخه اختصاصی ارائه ندهند اثرگذاری حداقلی خواهند داشت.

*آمار درستی از كودكان زباله گرد نداریم
در ادامه این نشست سپیده سالاروند، محقق و فعال حقوق كودك به بررسی یك مورد عینی از تحقیق میدانی صورت گرفته از یك گود زباله در منطقه محمود آباد - اشرف آباد شرق تهران پرداخت و گفت: در این تحقیق به دلیل پویایی این نوع فعالیت و با توجه متغیر بودن آمار و ارقام در خصوص تعداد كودكان زباله گرد، برای ارائه آمار دقیق‌تر، از روش مردم نگاری استفاده كردیم. چرا كه ارائه راهكارهای اساسی برای مواجهه با مسئله كودكان كار می بایست مبتنی بر شواهد باشد.
وی ادامه داد: كسانی كه در این گود سكونت دارند تعدادشان كم نیست و بیشتر آن ها تبعه كشور افغانستان هستند كه در ساختمان های كوچكی كه دستگاه نام دارند به تفكیك زباله می پردازند به طوری كه هر دستگاه شامل 4 تا 5 اتاق است كه در هر كدام از این اتاق ها 3 الی 4 نفر سكونت دارند و سرپرستی آن ها به عهده شخصی به نام ارباب است.
این كارشناس ا فزود: این افراد با میل و اراده خود به این كار مشغول هستند بنابراین هیچ نوع مافیای اقتصادی در این كار وجود ندارد و به دلیل سختی كار در این دستگاه ها رده سنی افرادی كه در این دستگاه ها كار می كنند بین 8 تا 40 سال متغیر است.
سالاروند به نتایج این تحقیق در خصوص فرآیند جمع آوری زباله ها در دستگاه‌ها اشاره كرد و گفت: زباله گردی از ساعت 3 بعدازظهرآغاز می شو د و تا ساعت 2 بامداد ادامه می یابد.
به گفته وی هر زباله گرد به طور میانگین 30 كیلو پلاستیك را 300 تومان، 20 كیلو مشمع را 200 تومان، 100 كیلو كتاب را 100 تومان، 15 كیلو آهن را 200 تومان، 2 كیلو فلز را 1000 تومان و 20 كیلو نان را 200 تومان به ارباب دستگاه می‌فروشد و به طور میانگین هر زباله گرد روزانه 36 هزارتومان درآمد دارد كه بخشی از این درآمد به خود زباله‌گرد پرداخت و بخش اعظم آن توسط ارباب به افغانستان فرستاده می شود.
وی در خصوص چگونگی پیوند این دستگاه ها با شهر نیز گفت: وظیفه ارباب دستگاه ها تسهیل امور است و می بایست با پیمانكار منطقه قرارداد ببندد و به ازای هر دستگاه بین 700 هزار تا یك میلیون تومان به مالك زمین اجاره پرداخت كند.

*مسئولیت شهرداری
علیرضا شریفی فرد، معاون امور مناطق سازمان پسماند شهرداری تهران در بخش پایانی این نشست از منظر حكمرانی خوب شهری و مدیریت اجرایی، عملكرد شهرداری تهران در خصوص تفكیك زباله را مورد بررسی قرار داد و گفت: شهرداری تهران با ایجاد غرفه های بازیافت در مناطق 22 گانه شهر تهران پسماند زباله های شهر تهران را مدیریت می‌كند.
وی به تعارض موجود میان واژه های كودك و كار اشاره كرد و افزود: اگر دو مفهوم كار و كودك را به عنوان معلول فرض كنیم، علل ناقصه ای نیز وجود دارند كه منجر به پیدایش پدیده «كودك كار» می شوند و فقر یكی از مهم‌ترین این علت ها محسوب می شود به نحوی كه فقر در جامعه به اشكال مختلف منجر به شكل گیری اقتصاد غیررسمی و پدیده هایی چون كار كودكان شده است.
معاون امور مناطق سازمان پسماند شهرداری تهران فقدان مدیریت واحد و یكپارچه و ناهماهنگی میان دستگاه های اجرایی و اداری را از موانع مهم موجود در روند مدیریت پسماند شهرداری تهران برشمرد و افزود: شكاف موجود میان دستگاه های اجرایی منجر به ضعف مدیریتی و تصمیم گیری در برنامه ریزی های شهری در حوزه مدیریت پسماند شده است.
وی در بخش پایانی سخنان خود، مشاركت شهروندی در مدیریت پسماند خانگی را از مهم ترین عوامل توفیق در این حوزه و كاهش فعالیت‌های جانبی چون زباله‌گردی دانست و گفت: مشاركت مردمی در مدیریت بهینه پسماندهای شهری امری اجتناب ناپذیر است و توجه شهروندان به نوع مصرف و شیوه‌ تولید پسماند در این خصوص بسیار حائز اهمیت است.
تهرام /3036//1348