به گزارش ایرنا، اعلام تشكیل ساز وكار ویژه مالی اروپا برای مقابله با تحریم های دولت ترامپ، پرسش های بی شماری در باره شكل و دورنمای عملیاتی سازی چنین ساز وكاری مطرح كرد و اكنون پس از ماه ها تلاش برای راه اندازی و حتی با عبور از زمان تعیین شده، به نظر می رسد كه اكنون فرجام برجام نیز به اجرایی شدن این ساز و كار ویژه مالی ارتباط پیدا كرده است.
خروج یكجانبه ترامپ از توافق هسته ای ایران(برجام) و بازگشت و تمركز دوباره بر ابزار تحریم بار دیگر عرصه بین المللی را به صحنه رویارویی های راهبردی میان كشورها تبدیل كرد. صحنه ای كه مقدمات آن در همان آغاز دوران ریاست جمهوری 'دونالد ترامپ' یا حتی پیش تر در دوران كارزارهای انتخابات ریاست جمهوری در آمریكا زده شد و سپس با روی كار آمدن تیم امنیتی جدید در كاخ سفید متشكل از 'جان بولتون' مشاور امنیت ملی و 'مایك پمپئو' وزیر امورخارجه، صحنه رویارویی شكل تازه ای به خود گرفت.
از همان 18 اردیبهشت و همزمان با اعلام خروج آمریكا از توافق برجام توسط ترامپ، تلاش های گروه جدید 1+4 برای عبور از تحریم های یكجانبه آمریكا آغاز شد. برگزاری نخستین جلسه كمیسیون مشترك وزرای خارجه كشورهای متعهد به برجام در 15 تیرماه 1397 و سپس نشست وزرای امورخارجه كشورهای امضا كننده برجام در نیویورك و در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل اگرچه تعهد سیاسی اروپا را نشان می داد اما سیاست عملی از سوی اروپا را نشان نداد.
اما اگرچه اجرایی شدن قانون موسوم به 'مسدودساز' از سوی اتحادیه اروپا التیامی برزخم تعهدات برجامی امریكا بود اما هنوز دورنمای روشنی از فضای پساآمریكایی برجام مشخص نشده است.
قانون مسدوساز درواقع همان قوانین مسدوساز اتحادیه اروپا در سال 1996میلادی است كه اروپا در مقابل تحریم های آمریكایی علیه كوبا تصویب كرده بود و اكنون در همان قالب اما برای تحریم های ایران مورد بهره برداری قرار گرفته بود.
فدریكا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دوشنبه در همان نیویورك گفت كه طرح ایجاد یك ساز و كار ویژه برای تجارت با ایران به این معنی است كه كشورهای عضو اتحادیه اروپا یك 'موجودیت حقوقی' برای تسهیل داد وستدهای مالی مشروع با ایران ایجاد خواهند كرد و این به شركت های اروپایی اجازه خواهد داد تا به تجارت با ایران ادامه دهند.
انتشار اخبار متناقض از پذیرش یا عدم پذیرش كشور میزبان كه طیفی از كشورهای اروپایی از اتریش گرفته تا لوكزامبورگ، فرانسه و آلمان را در بر می گرفت،نگرانی های ها عمده را ایجاد كرد اما اخبار تكمیلی درباره ریاست یك فرانسوی و میزبانی آلمان باعث شد تا فضای گفت و گو و مذاكرات درباره نحوه اجرایی شدن این ساز وكار تداوم داشته باشد.
موگرینی مسوول سیاست خارجی اروپا كه پیش از این پایان سال 2018 میلادی را آخرین تاریخ برای اجرایی شدن این ساز و كاراعلام كرده بود تاكنون اظهارنظری مبنی بر زمان دقیق اجرایی شدن این ساز و كار ویژه مالی بیان نكرده است.
اگرچه فضای كنونی و اخبار منتشر شده درباره ساز وكار ویژه مالی به دلیل فشارهای دولت ترامپ هنوز پرابهام و محرمانه باقی مانده است اما اظهارات مقام های ایرانی به ویژه مقام های بانكی و دیپلماتیك بر این ابهام ها و نگرانی ها افزوده است. در حالی كه موگرینی در پایان سال 2018 از پایبندی اروپا به تعهدات برجامی سخن راند اما مقام های دیپلماتیك و بانكی ایران نیز ازنگرانی ها درباره نحوه و زمان عملیاتی شدن ساز وكار ویژه مالی اروپا سخن راندند.
عبدالناصر همتی، رئیس بانك مركزی درباره كانال مالی اروپا می گوید كه به 'كانال اروپا خیلی امیدی نیست اما باید از آنها مطالبه كرد و طلبكار بود. با چین و كره مسیر باز شد و با هند در حال باز شدن است و با تركیه در این باره در حال مذاكره هستیم'.
به نظر می رسد كه اكنون در نقطه تلاقی رویدادها و تغییرات قرار گرفته ایم؛ رویدادهایی كه می تواند حتی به فرارویداد تبدیل شود، اروپا تاكنون تعهدات برجامی خود را تمام كمال به لحاظ سیاسی پذیرفته اما تاكنون در صحنه عملیاتی تحرك پرشتابی نداشته است و حتی گاهی به دلایل فشارهای تحریمی آمریكا و بهانه های اقتصادی نتوانسته مشكلات خود برای اجرای كامل تعهدات برجامی را حل و فصل كند.
ایران و اروپا ورای برجام و در چارچوب گفت و گوهای جامع بایستی به دنبال ایجاد ساختار همكاری های دوجانبه و چندجانبه بلندمدت باشند؛ اما اكنون در گام نخست، اجرایی سازی ساز وكار ویژه مالی هنوز با مشكلات غیربرجامی روبه رو شده است.
اروپا اكنون باید با نگاه واقع بینانه در این بزنگاه تاریخی و برپایه منافع مشترك در چارچوب تعهدات برجامی تصمیم گیری كند، برجامی كه دوسال برای توافق آن دیپلماسی چندجانبه فعال شد و الگوی دیپلماسی جهانی برای حل و فصل مشكلات پیچیده و جامع بود، اكنون نیاز به تضمین ماهیتی دارد؛ تضمینی كه باید از سوی اروپا انجام گیرد.
آینده و دورنمای رویدادها وتحولات جدید گرهی به برجام دارد و باید دید این گره با اجرایی سازی ساز و كار ویژه مالی ساده تر خواهد شد یا این گره را پیچیده تر و بغرنج تر خواهد كرد.
از: سهراب انعامی علمداری كارشناس مسایل اروپا
اروپام**2040
تهران - ایرنا - در حالی كه رایزنی های گسترده ای برای اجرایی كردن ساز وكار ویژه مالی ایران و اروپا انجام شده، اما بروكسل هنوز تعهدات برجامی خود را برای تحكیم پیوندهای تجاری با تهران به سرانجام مناسبی نرسانده است.
