تحولات برجامی این روزها، روندهای پرشتاب و پیچیده‌ای را طی می‌کند که همراه با توقف بخشی از تعهدات برجامی جمهوری اسلامی ایران، بباعث شده تا دیپلماسی شتاب بیشتری به خود بگیرد.
«بهروز کمالوندی» سخنگوی سازمان انرژی اتمی دوشنبه بیست وهفتم خردادماه در جریان بازدید نمایندگان رسانه‌ها از مجتمع آب سنگین اراک در سخنانی هشدارآمیز به اعضای برجام، اظهار کرد: از امروز شمارش معکوس برای عبور از ذخیره ۳۰۰ کیلو اورانیوم غنی شده آغاز می‌شود و تا ۱۰ روز دیگر یعنی ۲۷ ژوئن (۶ تیرماه) از این سقف عبور می‌کنیم.
پس از آنکه "دونالد ترامپ" رئیس جمهوری آمریکا در ۱۸ اردیبهشت ۹۷ از توافق برجام خارج و تحریم‌های یکجانبه را بازگرداند، فضای سیاسی و دیپلماتیک بازگشتی به دوران پیشابرجام بود، با این تفاوت که ایران محدودیت‌های برجامی را پذیرفته و با صبر راهبردی تعهدات خود را اجرا می‌کرد که ۱۵ گزارش آژانس تاییدکننده چنین روندی بود.
اما به رغم حمایت‌های لفظی و سیاسی، اروپا و دیگر طرف‌های برجامی هنوز نتوانسته‌اند تمامی تعهدات خود را به مرحله اجرا درآورند به ویژه اتحادیه اروپا با وجود اینکه تلاش‌های خود را جهت عملیاتی سازی "اینستکس" (ساز وکار ویژه تبادل مالی) افزایش داده‌اند اما هنوز این اقدامات به سرانجامی ملموس نرسیده است.
در چنین فضایی ژس از آنکه "ابه شینزو" نخست وزیر ژاپن و "هایکو ماس" وزیر خارجه آلمان به تهران سفر کردند، ما شاهد رفت و آمدهای دیپلماتیک گسترده‌ای از سوی همه طرف‌ها هستیم و امروز تهران بار دیگر به مرکز مذاکرات دیپلماتیک جهانی تبدیل شده است. گزارش‌های خبری حکایت از آن دارد که ۳ کشور اروپایی امضا کننده برجام یعنی بریتانیا، آلمان و فرانسه تلاش‌های جدیدی را آغاز کرده‌اند تا همچنان ایران را در توافق هسته‌ای نگه دارند، اخرین گمانه زنی‌های منتشره احتمال سفر وزرای خارجه انگلیس، آلمان و فرانسه به تهران و برگزاری کمیسیون مشترک برجام طی روزهای آینده نشان می‌دهد.
همچنین یک مقام بلندپایه اتحادیه اروپا سه شنبه شب اعلام کرد که نشست بعدی کمیسیون مشترک برجام تا ۱۰ روز آینده برگزار می‌شود. این نشست در سطح مدیران سیاسی خواهد بود و هنوز تاریخ دقیقی برای آن مشخص نشده است.
این درحالی است که "فدریکا موگرینی" هماهنگ کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا با عصر سه شنبه با مایک پمپئو در محل وزارت خارجه آمریکا دیدار و گفت و گو کرد اما هنوز جزئیاتی از این دیدار منتشر نشده است. همچنین، «برایان هوک» رئیس گروه اقدام علیه ایران در وزارت امور خارجه آمریکا هفته آینده به پاریس می‌رود. هدف هوک از این سفر، گفت وگو با مقام‌های بلندپایه آلمان، انگلیس و فرانسه درباره ایران اعلام شده و منبع آگاه گفته است که انتظار می‌رود این سفر روز پنجشنبه ۲۷ ژوئن (۶ تیرماه) انجام شود.
هرچند مقام‌های سیاسی در اروپا هنوز تلاش می‌کنند که توافق برجام را به عنوان دستاورد مهم دیپلماسی چندجانبه جهانی حفظ کنند اما به نظر می‌رسد که با خروج دولت ترامپ از این توافق بین المللی و فقدان ظرفیت در اروپای چندپاره برای اجرای تعهدات، اروپا به دنبال خروج آرام و نزدیکی مواضع خود با آمریکای ترامپ است.
"آنگلا مرکل" صدراعظم آلمان سه شنبه شب در یک کنفرانس خبری با رئیس جمهوری اوکراین خواستار حل و فصل مسالمت آمیز تنش‌ها در خلیج فارس شد و همچنین ابراز خوشبینی کرد که ایران به برجام پایبند بماند. مرکل در کنفرانس خبری با "ولادیمیر زلسنکی" در ارتباط با ادعاهای آمریکا مبنی بر دخالت ایران در حمله اخیر به نفتکش‌ها در دریای عمان، گفت: ما این اقدامات را بسیار جدی می‌گیریم؛ شواهدی قوی در این زمینه وجود دارد.
مرکل با بیان اینکه "وضعیت بسیار جدی است" افزود: آلمان به همه طرف‌ها و بخصوص ایران خواهد گفت که تنش در اوضاع نباید تشدید شود.
صدراعظم آلمان همچنین درباره پیامدهای نقض برجام هم هشدار داد اما در عین حال ابراز خوشبینی کرد که ایران به تعهدات خود در برجام پایبند خواهد ماند.
در فضای کنونی به نظر می‌رسد، اگرچه تلاش‌های دیپلماتیک گسترده‌ای از سوی اروپا در حال انجام است اما درک رهبران اروپا در یک چارچوب هماهنگ به شکلی مستقیم درحال حرکت به برجسته سازی دوران پیشابرجام و ایجاد یک برجام شکننده است؛ وضعیتی که اروپا را به آمریکای ترامپ نزدیک ساخته است. در چنین وضعیتی، ما با نشانه‌هایی از کنترل تنش و درعین حال ایجاد محدودیت برای ایران مواجه هستیم که در رفتار دیپلماتیگی، سیاسی و عملکردی اروپا دیده می‌شود. اما اساساً در پس اقدامات دولت ترامپ و اروپا، نموداری سینونسی از فشار و معادله مذاکره دیده می‌شود که با هدف گفت و گو بر سر یک توافق جدید انجام می‌شود.
نظر شما