مي‌گويند مرگ حق است و شتري است كه در خانه هركسي مي‌خوابد، اما اين شتر اگر سراغ يك تهراني را بگيرد، روندي پرهزينه و طولاني آغاز مي‌شود. بسياري از متوفيان تهراني، ساكن بهشت زهرا مي‌شوند؛ بزرگترين آرامستان ايران با مساحت 584 هكتار كه حالا محل خواب دايمي دست‌كم يك‌ميليون‌و400هزار ايراني است.
در اين بين بعضي تهراني‌ها هم ترجيح مي‌دهند محل ديار باقي خود را در جوار يكي از پنج امامزاده معروف تهران انتخاب كنند كه نياز به هزينه‌اي معادل خريد يك آپارتمان در يكي از مناطق متوسط پايتخت است كه البته پرداخت چنين هزينه‌اي «گاو نر مي‌خواهد و مرد كهن» و از عهده بسياري از هشت‌ونيم‌ميليون تهراني برنمي‌آيد.
دراين‌باره اگرچه اعداد و ارقام متفاوتي بيان مي‌شود، اما كافي است بدانيم سال 94 «مجتبي شاكري»، عضو وقت شوراي شهر تهران گفته بود كه «قيمت يك قبر در امامزاده صالح(ع) هم‌اكنون 700ميليون تومان است.»
علاوه‌براين سازمان بهشت زهرا از سال 89 طرحي به نام «مباشر» را با هدف تكريم ارباب رجوع، ارتقاي رضايتمندي مراجعين و بهبود روند سلامت اداري آغاز كرده كه با رضايت مردم هم روبه‌رو شده است. در اين طرح حدود 100 روحاني جوان در اجراي مراسم تدفين به بازماندگان كمك مي‌كنند؛ اجراي اين طرح پس از خبري‌شدنش با واكنش‌هاي مثبت بعضي مسئولان و سياستمداران هم روبه‌رو شد؛ مثلا پيش از اين «عزت‌الله ضرغامي»، رئيس پيشين سازمان صداوسيما با تمجيد از اين طرح نوشته بود: «نظم در بهشت زهرا خوب است.
همراهان متوفي كه وارد مي‌شوند، يك مامور جوان و كاربلد را به‌عنوان مباشر در كنار آنان مي‌گذارند. مباشر مأموريت دارد تا لحظه آخر آنان را راهنمايي كند تا مجبور نباشند از ديگران سوال كنند. با توجه به وضع روحي و تألم همراهان متوفي و بزرگي اين آرامستان جايگاه مباشر كليدي و تاثيرگذار است. پيشنهاد مي‌كنم در مراكز ديگر اداري كشور هم كه پيچيدگي بالايي دارند، مشابه اين طرح البته با مدل منطبق بر آن دستگاه بررسي و اجرا شود.»
روند كفن‌ودفن در بهشت‌زهرا به چه صورت است و چه هزينه‌اي دارد؟ «شهروند» در اين گزارش جزييات اين موضوع را توضيح مي‌دهد.
* كجاي جهان مرده‌اي؟
لحظه‌‌اي كه اجل سراغ ما را مي‌گيرد در يكي از سه مكان خانه، بيرون از خانه يا بيمارستان خواهيم بود. اگر كسي در خانه عازم سراي ابد شود، بايد پزشكي بر بالين او حاضر شود و گواهي فوت را صادر كند. در بيمارستان هم كه پزشكان حاضر اين كار را انجام مي‌دهند، اما اگر جايي غير اين دو مورد مرگ فرارسد، بايد اورژانس بيايد و فرد سفركرده را به بيمارستاني منتقل دهد تا آن‌جا اين گواهي حضور در بين به‌خواب‌رفتگان ابدي صادر شود.
پس از صدور اين گواهي، بازماندگان بايد براي انتقال اين فرد و آغاز مراسم كفن‌ودفن خود را آماده كنند. در تهران و براي انتقال فرد درگذشته مي‌توان با سامانه آمبولانس بهشت‌زهرا(س) به شماره 88901226 الي 9 يا مراكز خصوصي تماس گرفت كه جسد را به بهشت زهرا انتقال دهند. سرعت رسيدن اين آمبولانس به ميزان مرگ‌ومير روزانه بستگي دارد. آمارهاي رسمي نشان مي‌دهد كه به‌طور ميانگين در هر ساعت، ٦ نفر در استان تهران جان خود را از دست مي‌دهند و در روز بين 170 تا 200 نفر به ديار باقي مي‌روند. آمبولانس كه برسد براساس جنسيت فرد از دنيا رفته، كاوري براي پوشاندن متوفي در اختيار خانواده‌اش قرار مي‌دهد.
كاورهاي مردان سبزرنگ و كاورهاي زنان سورمه‌اي است. علاوه‌براين در اين شرايط و با توجه به اين‌كه وضع روحي خانواده در اين مواقع چندان مساعد نيست، براي جلوگيري از سردرگمي خانواده، سازمان بهشت زهرا يك مباشر را به آنها معرفي مي‌كند كه آنها را راهنمايي كند؛ مباشران با لباس زردرنگ قابل تشخيص هستند. علاوه‌براين پايگاه اطلاع‌رساني بهشت زهرا، فلوچارتي از مراحل يك تشييع منتشر كرده كه جزييات اين مراسم را مرحله‌به‌مرحله نشان مي‌دهد.
*ساختمان عروجيان
آنلاين روند تدفين را دنبال كنيد
پس از آن‌كه آمبولانس، پيكر فرد فوت شده را به بهشت زهرا(س) مي‌رساند، روند كارها حالت آنلاين به خود مي‌گيرد و مي‌توان با جزييات مرحله كنوني و مراحل آينده را در صفحه‌نمايش ساختمان عروجيان دنبال كرد. ساختمان مجتمع عروجيان كه در دل بهشت‌زهرا(س) قرار دارد مجموعه كاملي از تمام خدمات اداري را كه خانواده ميت بايد به آن مراجعه كند در خود جاي داده است، از باجه پزشكي قانوني و باجه ثبت احوال گرفته تا باجه بانك براي پرداخت هزينه‌ها. در نخستين گام حضور در بهشت زهرا(س)، به هر جسد يك شماره اختصاص داده مي‌شود كه خانواده متوفي با ارايه گواهي فوت آن شماره را دريافت مي‌كند. هر كدام از اين مراحل البته هزينه‌اي دارد كه مصوب شوراي اسلامي شهر تهران است و نرخ آن براي‌سال 97 مشخص است.
*كجاي بهشت‌زهرا؛ نوع و مكان قبر
خان بزرگ در مراحل تدفين يك تهراني، انتخاب نوع و محل قبر است. بخشي از اين مرحله به توان مالي بازماندگان بستگي دارد اما با هر توان مالي، امكان حضور در بخشي از بهشت زهرا(س) وجود ندارد.
قطعه خانواده شهدا (صالحين)، قطعه هنرمندان نام‌آوران و اصحاب رسانه، قطعه عمومي و قطعه آرامگاه خانوادگي، چهار طبقه‌بندي اصلي بهشت زهرا(س) را تشكيل مي‌دهند. قطعه صالحين به پدر، مادر، همسر و فرزند شهيد و جانبازان بالاي ٢٥درصد اختصاص دارد كه با نامه رسمي و تأييديه بنياد شهيد در اختيار آنها قرار مي‌گيرد.
صدور مجوز دفن در بخش هنرمندان به عهده معاونت هنري وزارت ارشاد اسلامي يا رياست كميته المپيك و رياست شوراي اسلامي شهر تهران است. آرامگاه‌هاي خانوادگي داراي ٦٧ مترمربع مساحت، شامل ٢٥ قبر يك طبقه بوده كه قابل تبديل به دوطبقه و ٣ طبقه است. در بخش عمومي هم قبرها سه طبقه‌اند كه طبقه اول رايگان است، اما دو طبقه بعد بايد خريداري شوند كه معمولا خانواده‌ها ترجيح مي‌دهند دو طبقه ديگر را هم خريداري كنند.
نكته مهم اين قسمت به اين صورت است كه اگر بستگان شما در بهشت زهرا(س) دفن شده باشند و بيشتر از ٣٠سال از فوت آنها گذشته باشد با پرداخت مبلغي مي‌توانيد دوباره از آن قبر استفاده كنيد.
*پس از انتخاب قبر
انتخاب قبر اگرچه يكي از مراحل اصلي است اما پايان كار نيست. پس از اين مرحله، مشخصات قطعه و رديف آن به واحد خاكسپاري اعلام مي‌شود و آنها قبر را براي دفن آماده مي‌كنند. در اين زمان مباشر، خانواده متوفي را براي انجام مراحلي مانند پرداخت هزينه‌ها راهنمايي مي‌كند، خدماتي كه نياز دارند مانند مداح، ميز و صندلي، سايبان و ... را بررسي مي‌كنند و پس از انتخاب، بايد همه هزينه به صورت يك جا پرداخت شود.
هر كدام از اين مراحل هم نرخ مشخصي دارد كه مصوب شوراي اسلامي شهر تهران است. علاوه‌براين، هنگام شست‌وشو هم بلندگوها شماره مخصوص هر ميت را اعلام مي‌كنند و خانواده متوفي به سالن تطهير مي‌روند كه اگر بخواهند مي‌توانند بر غسل متوفي نظارت كنند.
در سالن‌هاي تطهير يك كارشناس مذهبي قرار دارد كه بر اين روند نظارت دارد. پس از اين مرحله و غسل و كفن، پلاك مخصوصي كه نام ميت، شماره قطعه و رديف قبر بر آن درج شده به خانواده متوفي داده شده و متوفي براي نماز ميت فرستاده مي‌شود. در بهشت زهرا(س) محل سرپوشيده‌اي براي اين كار در نظر گرفته شده است كه آداب خواندن نماز روي تابلوهايي در جاي جاي آن نصب شده است. نماز ميت توسط روحاني‌هاي مستقر در اين مكان خوانده مي‌شود و خانواده متوفي پشت سر او قرار مي‌گيرند.
پس از خواندن نماز، متوفي در محل خاكسپاري توسط خانواده تشييع مي‌شود. ادامه مراحل هم با حضور كارشناسان بهشت زهرا(س) انجام مي‌شود و روند كار به گونه‌اي است كه براي هر مرحله افرادي حضور دارند كه البته دستمزد آنها مشخص است و معمولا هم هيچ مرحله بدون دستمزد نيست.
* امكان جستوجوي
محل سكونت ساكنان بهشت زهرا(س)
پايگاه اطلاع‌رساني بهشت زهرا(س) بخشي به نام «جستوجوي متوفيان» دارد كه در اين بخش مي‌توان محل قرارگرفتن قبر هر فردي را پيدا كرد. در اين پايگاه مي‌توان نام و محل قرار گرفتن نخستين ساكن بزرگترين آرامستان ايران را هم ديد: محمدتقي خيال كه از خانواده‌اي متنفذ و ارتشي بود و در قطعه 1 رديف 1 شماره 1 ساكن است.
روزنامه شهروند
9353
تهران- روزنامه شهروند امروز -چهارشنبه- در گزارشي مراحل و هزينه كفن و دفن در بزرگترين آرامستان ايران را روايت كرده است.
