به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، كودك همسری به ازدواج زود هنگام و حتی قبل از سن قانونی دختران و پسران گفته می شود كه در بسیاری از جوامع از جمله در جامعه ما دیده می شود.
آمارهای گوناگونی در زمینه ازدواج زودرس ارائه شده است. بر اساس برخی گزارش های منتشر شده شمار ازدواج دختران زیر 15سال در سال 1392، 41هزار و 439 مورد و پارسال 35 هزار و 550 مورد بوده است.
در خصوص پراكندگی این پدیده در مناطق مختلف كشور نیز آمارها هشدار دهنده هستند.«معصومه آقاپور علیشاهی» نماینده شبستر اوایل خردادماه امسال در گفت وگویی با اشاره به وجود 24 هزار بیوه زیر 18 سال در كشور نسبت به افزایش این پدیده در آذربایجان شرقی هشدار داد و گفت در این زمینه خراسان رضوی رتبه نخست و آذربایجان شرقی رتبه دوم كودك همسری در ازدواج كودكان 10 تا 15 ساله را دارد.
از طرفی كودك همسری با خود تبعات آسیب شناختی بسیاری از قبیل زنانه شدن فقر، گسترش خشونت، طلاق، افسردگی، آمار بالای سقط جنین و...را در پی دارد كه رفع آنها نیازمند وجود سیاست گذاری ها و راهكارهایی است.
در خصوص آسیب های ناشی از كودك همسری و راهكارهای موثر بر آن پژوهشگر ایرنا با محمد رضا پور رحیم «جمعیت شناس» و اسماعیل ریاحی «جامعه شناس» به گفت و گو نشست.
** آسیب های ناشی از كودك همسری
پوررحیم در خصوص پیامدهای كودك همسری گفت: اولین پیامد این پدیده تضییع حق انتخاب همسر، تضییع حق اشتغال، تضییع حق بهداشت فردی است. ما شاهد عدم گذران دوران كودكی كه پایه ای برای زندگی بزرگسالی است، هستیم. به نوعی اختلال در ارزش های كودكان به وجود می آید. عدم درك و تفاهم متقابل در زندگی، انواع فشارهای روانی مثل اضظراب و استرس و مشكلات روانی در حین ازدواج و بعد از ازدواج، عدم تحلیل و ارزیابی درست از زندگی و امر و نهی همسر، از جمله آسیب های كودك همسری است.
وی ادامه داد: افزایش ناهنجاری های اجتماعی مثل همسرآزاری، خشونت خانوادگی، طلاق، فرار از خانه، بی خوابی و افزایش فحشا نیز از آسیب های كودك همسری هستند. افزایش آسیب های ناشی از بارداری در سنین كم ، مثل مرگ و میر مادران و نوزادان، افزایش كودكان كم وزن و در نتیجه به خطر افتادن سلامت این افراد، افزایش سقط و سزارین در دوران بارداری، افزایش بیماری های زناشویی نیز از دیگر پیامدهای این پدیده به شمار می روند.
**راهكارهایی برای كاهش آسیب های ناشی از ازدواج زودرس
پور رحیم در خصوص راهكارهایی برای رفع این آسیب اجتماعی افزود: افزایش آگاهی خصوصا برای بزرگسالان، فرهنگ سازی در جامعه، افزایش اطلاعات در مورد خطرات ناشی از ازدواج با همسران كم سن و سال، اجرای دقیق قواعد و مقررات سن ازدواج، و نظارت كافی بر آن، تصویب جرایم سنگین برای افرادی كه در این پدیده دخیل هستند می توانند راهكاری مناسب برای این پدیده باشند.
**آسیب های ناشی از كودك همسری
ریاحی نیز در خصوص پیامدهای اجتماعی و روانی این نوع ازدواج ها گفت: بحث محرومیت از تحصیل یكی از این پیامدها است. اینكه دختران در سنین پایین ازدواج می كنند قاعدتا از تحصیل محروم می شوند. از این رو این دختران فرصت های اندكی برای اشتغال و درآمدزایی دارند و لذا این دختران در صورتی كه همسرانشان فوت كنند و یا متاركه كنند در برابر فقر آسیب پذیر تر می شوند و بحث زنانه شدن فقر مطرح می شود.
وی افزود: بحث دیگر كه مطرح است مسئله كیفیت زناشویی است. این افراد در سنین كم ویژگی های روانی متفاوتی در برخورد با همسرانشان دارند. در بسیاری از موارد همسرانشان حدود 10 سال از آن ها بزرگتر است، لذا كیفیت زناشویی در اینگونه ازدواج ها پایین است و رضایت زناشویی كاهش پیدا می كند.
ریاحی همچنین افزود: طلاق عاطفی و ازدواج های ناپایدار از جمله پیامدهای این نوع ازدواج ها است. در این باره باید گفت ما شاهد كودكان بیوه هستیم. كسانی كه 14 یا 15 ساله هستند و بیوه شده اند و یا مطلقه و دارای فرزند هم هستند. بحث پدرسالاری نیز در این روابط بازتولید می شود.
ریاحی در خصوص دیگر پیامدهای این نوع ازدواج به مساله خشونت و سو استفاده اشاره كرد. آزار عاطفی و خشونت جسمی در میان این دختران بیشتر مشاهده می شود. پیامد دیگر نقض حقوق زنان است كه در كنوانسیون های بین المللی در مورد زنان مطرح شده كه ازدواج در سنین پایین و به این شكل ممكن است ناقض این حقوق باشد. این عوامل نوعی نقض بحث برابری جنسیتی و دستیابی به آموزش برای زنان است.
**راهكارهایی برای كاهش آسیب های ناشی از كودك همسری
ریاحی در خصوص اینكه برای این پدیده چه راهكارهایی می توانیم داشته باشیم، افزود: نه تنها شناخت ریشه های این مساله مهم است بلكه حل این مشكل نیازمند همكاری همه بخش های جامعه نیز است و تنها از طریق یك ارگان یا بخش نمی شود به حل آن پرداخت. نكته دیگر اینكه تمایل به افزایش سن ازدواج لزوما تبعیت از جوامع غربی نیست بلكه نوعی حمایت از حقوق كودكان است و جلوگیری از نقض حقوق آن ها است. یكی دیگر از راهكارها اصلاح قوانین مربوط به ازدواج است كه حداقل به 18 سال افزایش پیدا كند و در صورتی كه ضرورت یافت تا 16 سال اتفاق بیفتد.
از دیگر راهكارهایی كه ریاحی به آنها پرداخت، افزایش سطح تحصیلات دختران و حمایت از آموزش دختران بود و گفت: این تحصیلات سبب افزایش آگاهی دختران می شود و لذا این امر سبب می شود حتی اگر آنها به دانشگاه نروند ولی انتخاب بهتری را دارا باشند. راه دیگر توانمندسازی زنان از طریق افزایش فرصت های شغلی و تقویت مهارت های زندگی است كه منجر می شود كمتر پیش رسی ازدواج را تجربه كنند. مورد بعدی بحث آگاه سازی والدین از مخاطرات ازدواج زود رس است. به نظر می رسد والدین از خطرات این نوع ازدواج اطلاعی نداشته باشند.
ریاحی گفت: بحث دیگر آگاه سازی جامعه از حقوق كودكان است. نه تنها والدین و دختران بلكه همه گروه ها باید از حقوق كودكان مطلع شوند. بسیاری از خانواده ها به دلیل فقر؛ ممكن است دختران خود را در سنین پایین به خانه بخت بفرستند لذا كمك مالی و اقتصادی به این خانواده ها می تواند انگیزه های آن ها را برای ازدواج زودرس كاهش دهد و این نیازمند یك برنامه ریزی دقیق و كلان است. شاید بتوان از طریق مشوق های مالی به این خانواده از ازوداج زودتر این دختران و در نهایت به ادامه تحصیل آنها كمك كرد. از آنجاییكه ازدواج امری مذهبی و شرعی است، شاید بشود از كمك علمای دینی در فرایند آگاه سازی مردم بهره گرفت.
پژوهشم**م-ا**1552
تهران- ایرنا- كودك همسری به دلیل آسیب های اجتماعی بسیار از قبیل زنانه شدن فقر، گسترش خشونت، طلاق، افسردگی و آمار بالای سقط جنین نیازمند سیاست گذاری ها و بازنگری هایی در قوانین مربوط به سن ازدواج است.
