به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا، اصلاح سن ازدواج برای دختران و پسران موضوعی است كه مدت ها بحث‌های زیادی پیرامون آن مطرح می‌شد. نظام حقوقی ایران از آغاز دوره قانون گذاری رویه واحدی در برابر ازدواج زودرس نداشته و غالب موارد شرع و عرف با یكدیگر تباین داشته‌اند، درباره سن نكاح نخستین بار در نظام حقوقی ایران در ماده 1041 قانون مدنی مصوب 1313 خورشیدی آمده است: «نكاح اناث قبل از رسیدن به سن 15 سال تمام و نكاح ذكور قبل از رسیدن به سن 18 سال تمام ممنوع است» كه پس از انقلاب به دلیل مغایرت ماده 1041 با موازین شرع این قانون اصلاح شد و نكاح قبل از سن بلوغ ممنوع شد. از این رو طرح اصلاح ماده 1041 در 1381 مجدد تقدیم مجلس شورای اسلامی شد و برای نكاح 14 سال تمام شمسی برای دختر و 17سال برای پسر معین شد.
سازمان ملی جوانان در 1386 خورشیدی ازدواج بیش از 24هزار دختر زیر 14 سال را تایید كرد. به نظر می‌رسد، ریشه چنین ازدواج‌هایی افزون بر مساله فرهنگی، اقتصاد نیز باشد، به ویژه در مورد شهرها كه موضوع های اقتصادی پررنگ‌تر است. والدین فقیر اغلب معتقدند كه ازدواج عامل محافظت و حمایت از دخترشان است. همچنین بر پایه آمارهای بین‌المللی در كشور های در حال توسعه از هر سه دختر یك تن در سنین كودكی ازدواج می‌كند طوری كه 700میلیون تن در جهان در سنین كودكی ازدواج كرده‌اند.
در ایران نیز به طور تقریبی حدود 17درصد دختران پیش از رسیدن به سن 18 سالگی ازدواج كرده‌اند كه بخش عمده آنها در سنین 15 تا 18 قرار دارند و بخش كمتری از آنها هم زیر 15 سال سن هستند. بنابراین به طور میانگین سن ازدواج زودهنگام دختران میان 16 تا 17 سال است. بر اساس داده‌های مركز آمار ایران میزان ازدواج دختران 15 تا 19ساله در شهر 18.5درصد و در روستاها 28.5 درصد بوده است كه این نشان می‌دهد این مساله بیشتر در روستاها اتفاق می‌افتد و باید آن را ریشه‌یابی كرد.
طرح افزایش حداقل سن ازدواج كه از مدت‌ها پیش به وسیله برخی از اعضای فراكسیون زنان و معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری مطرح شده بود به صحن علنی مجلس راه یافت و سرانجام با یك فوریت در مهر 1397 خورشیدی به تصویب رسید.
«فاطمه ذوالقدر» نایب رییس فراكسیون زنان در مجلس شورای اسلامی، در همین زمینه می‌گوید: «این فراكسیون در دو سال گذشته گزارش‌هایی كه در زمینه آسیب‌های اجتماعی خصوصاً طلاق در سنین كودكی در استان‌های مرزی و حتی حاشیه‌های شهرهای كشور تهیه و با مراكز زیادی همچون سازمان پزشكی قانونی كشور و مركز پژوهش‌های مجلس جلسات متعددی برگزار كرد و بر اساس تبصره این طرح، «حداقل سن ازدواج در دختران 16 سال تمام شمسی و در پسران 18 سال تمام شمسی است.»
«ورود كمیسیون اجتماعی مجلس و تصویب سن ازدواج در بازه سنی 16 و 18 سال می تواند زمینه ساز تصمیمات موثر در این زمینه باشد تا دیگر جامعه شاهد ازدواج دختران در سن پایین نباشد. البته وضع شدن این قانون نیازمند فرهنگ سازی و آگاهی خانواده ها از عواقب ازدواج در سن پایین فرزندانشان است.» این جملات بخشی از سخنان «محمد مهدی ایمانیان» در گفت وگو با پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا است كه در ادامه آن را می خوانیم.
** تقویت خودباوری و افزایش آگاهی والدین راهكاری مناسب برای ازدواج
تقویت خودباوری و بالابردن عزت نفس دختران، الگوسازی مناسب، كمك به تشخیص ملاك های درست و ایجاد جو پذیرنده در محیط خانواده از روش های مقابله با پدیده ازدواج در سن پایین هستند. آگاه سازی نوجوانان و كودكان نیز می تواند آنان را از تصمیم خود در خصوص ازدواج یا به تعویق انداختن آن نقشی اساسی داشته باشد. مسوولان و نهادهای آموزش و فرهنگی بایستی به مسایلی كه مربوط به سلامت جامعه است بیشتر اهمیت دهند و به سادگی از كنار پدیده ای مانند ازدواج كه آینده یك فرد و جامعه را رقم می زند عبور نكنند.
** رفع معضل كودك همسری از اهداف تصویب لایحه افزایش سن ازدواج
كودك همسری به عنوان یكی از بزرگترین آسیب های اجتماعی شناخته می شود كه می تواند آبستن بسیاری از معضل های دیگر در سطح جامعه باشد. پدیده كودك همسری هیچگاه توجیه قابل قبولی ندارد و این امر باید به سرعت از توجه مسوولان و مردم برخوردار شود و به صورت اصولی مدیریت شود. خانواده ها باید در این زمینه آموزش های لازم را فرابگیرند كه این امر مستلزم برگزاری دوره های آموزشی، كارگاه های تخصصی و مشاوره است. صدا و سیما نیز می تواند به عنوان مرجع رسمی با تولید برنامه های تاثیرگذار به رفع خلاءهای قانونی و ضعف های فرهنگی بپردازد. ایجاد شرایط پایدار اشتغال،بالا بردن اطلاعات در رسانه ها و شبكه ها مجازی از راهكارهای مقابله با این آسیب جتماعی است زیرا هنگامی كه افراد جامعه اثرات منفی این ازدواج‌ها را ببینند فرآیند آن متوقف می‌شود.
** رشد آسیب های اجتماعی با ازدواج زود هنگام
زوج ها در سن پایین هنوز به رشد و بلوغ فكری مناسب و سطح كاملی از شرایط زندگی نرسیده اند و با پذیرفتن این موضوع ناخواسته و با تحمیل خواسته های والدین باید بار یك زندگی را بر دوش بكشند. تضعیف سلامت و بروز مشكلات بهداشتی در دوران بارداری مادران كم سن و سال مرگ آنها را پنج برابر از دیگر مادران می كند. خشونت های خانگی، افسردگی، بلوغ زودرس در دختران و استرس و زندگی پرتنش از جمله آسیب های اجتماعی به شمار می رود كه با ازدواج كودكان جامعه را به خطر می اندازد. ازدواج دختران زیر 16 و پسران زیر 18 سال به واقع امری غلط است زیرا در دنیای مدرن آگاهی و درك درست از این پدیده برای جوانان وجود ندارد. سن ازدواج در شهرستان‌ها و مناطق مختلف به دلایل فرهنگی متفاوت بوده و برخی خانواده‌ها ازدواج در سن پایین یا با تفاوت سنی زیاد را هرگز به عنوان آسیب نمی شناسند.
** رفع خلاء ها و موانع قانونی
بخش عمده دختران و پسران روستایی به دلیل نبود مدارس در مقاطع بالاتر مجبور به ترك تحصیل هستند. در روستای دوره افتاده و فاقد زیرساخت در زمینه آموزشی دانش آموزان به صورت مختلط در كنار یكدیگر تحصیل می كنند در حالی كه از یك مقطعی باید در كلاس های مجزا به درس خواندن ادامه دهند و همین موضوع سبب می شود تا برخی خانواده ها دیگر اجازه درس خواندن را به فرزندانشان ندهند. اصولا در این خانواده ها به علت نداشتن درآمدهای كافی ترجیح می دهند تا دخترانشان را زود به خانه بخت بفرستند و آنها را از همان دوران كودكی بدون اینكه به آینده آن كودك فكر كنند كه چه مسیر پرفراز و نشیبی بر سر راهشان قرار دارد آنان را بر سر سفرهای عقد می نشانند كه آن دختر كودك هیچگاه فلسفه ازدواج را درك نكرده است و ناخواسته قربانی سنت های غلط خانواده های خود می شود. البته در این میان باید خاطر نشان كرد كه این فرهنگ غلط در فضای شهرنشینی نیز وجود دارد كه برای حل این معضل باید رفع خلاء های قانونی در كنار فرهنگ سازی مورد توجه قرار گیرد. گاهی هم پسران در سن پایین ازدواج می كنند و هنگامی كه به پختگی و بلوغ كامل می رسند با قرار گرفتن در میان همسالان خود بسیار دچار یاس و ناامیدی می شوند و به این نتیجه می رسند كه با ازدواج بسیاری از موقعیت های زندگی مجردی را از دست داده اند و همین حسن نارضایتی از زندگی آنها را بیشتر از بقیه افرا مستعد بیماری های مختلف می كند. زندگی دختران و پسران كودك كه در سن پایین ازدواج كرده اند بیشتر در معرض فروپاشی است زیرا در این گونه ازدواج ها رضایت مندی زوج ها از همدیگر هیچگاه حاصل نمی شود و پدیده طلاق رخ می دهد.
پژوهشم**9117**9131
تهران- ایرنا- كودك همسری به عنوان یكی از بزرگترین آسیب های اجتماعی شناخته می شود كه به نوعی آبستن بسیاری از معضل های دیگر در سطح اجتماع است. از این رو تصویب یك فوریت طرح افزایش سن ازدواج در راستای فرهنگ سازی و آگاهی بخشی خانواده ها می تواند حقوق كودكان و زنان را محقق سازد و سلامت آینده جامعه را تضمین كند.
