خاموشي همايون موسيقي ايران زمين

به گزارش گروه اطلاع رساني ايرنا؛ همايون خرم در 1309 خورشيدي در بوشهر ديده به جهان گشود. وي از همان ابتداي زندگي بسيار مورد توجه والدين خود قرار گرفت و از آنجا كه مادرش از شيفتگان موسيقي اصيل ايراني بود و از ميان مقام‌هاي موسيقي ايراني به دستگاه همايون علاقه‌اي وافر داشت، نام «همايون» را براي فرزند خود انتخاب كرد.

همايون تربيت و موفقيت خود را مديون مادرش مي داند و مي نويسد:« مادرم مرا به سوي هنرها هدايت كرده و پيوسته مشوق من بوده است، مادرم علاقه وافري به موسيقي داشت. مدتي نزد مرتضي خان ني داوود تار مشق كرده بود و براي اينكه ذوق ما را تحريك كند هر روز با نواي موسيقي كه از صفحات گرامافون شنيده مي شد ما را سر گرم مي كرد».

**ورود به عرصه موسيقي
همايون خرم توسط يكي از بستگانش در 11 سالگي به ابوالحسن صبا معرفي شد و او از 1321 در سلك شاگردان استاد بزرگ موسيقي ايران زمين درآمد و افتخار شاگردي وي را پيدا كرد. او مدت سه سال نزد صبا به فراگيري فن نواختن ويولن مشغول بود و چنان پيشرفتي در نواختن اين ساز مي كند كه بنا به پيشنهاد صبا در امتحان نوازندگي راديو شركت و به عنوان نوازنده 14 ساله چندين بار در راديو نوازندگي كرد.

وي كه در اين مدت موسيقي را از طريق سينه به سينه فرا گرفته بود از خط نت موسيقي اطلاعي نداشت لذا براي اينكه بتواند از آثار ديگران اطلاع پيدا كند و در آينده هم خود آهنگ بسازد كتاب هاي «علينقي وزيري» موسيقي دان برجسته را تهيه كرد و نزد خود به مطالعه پرداخت. خرم بعدها 2 جلد كتاب «روح الله خالقي» ديگر موسيقي دان را خواند و سپس در زماني كه به خدمت نظام مشغول بود در دانشكده افسري با شخصي بنام سروان حسيني كه از فارغ التحصيلان هنرستان عالي موسيقي بود آشنا شد و نزد وي مباني علم هماهنگي و كنترپوآن را فرا گرفت.

خرم كه در بيشتر مقاطع تحصيلي شاگرد ممتاز، فعال و پر تلاش بود، تحصيلات عمومي خود را در مدارس گوناگون طي كرد و به هنر سراي عالي رفت و موفق به دريافت دانشنامه ليسانس در رشته علوم مهندسي برق شد. وي همچنين داراي درجه 1 هنري (معادل مدرك دكترا) از شوراي ارزشيابي هنرمندان كشور نيز بود. خرم از 1333 خورشيدي به صورت رسمي به عنوان نوازنده به استخدام راديو درآمد.

**خلاقيت، توانايي و آثار
خلاقيت و توانايي خرم در آهنگسازي زبانزد بود و در زمره موسيقي داناني بود كه توانايي آهنگسازيشان بر نوازندگي‌ اش چيره بود. نوآوري ها و خوش‌سليقگي‌هايش در تنظيم‌ به حق شنيدني است و حتي نسل امروز آهنگ‌هاي او را زمزمه مي كنند.
اين روزها كمتر جواني پيدا مي شود كه با آثاري چون «رسواي زمانه منم، امشب در سر شوري دارم و يا، تو اي پري كجايي» خاطره سازي نكرده باشد. آهنگ هايي كه خوانندگان مطرح اين روزها هم آنها را بازخواني كرده اند.

گرچه اعتبار نام خرم فقط به ترانه‌هاي همه پسند خلاصه نمي شود. كارهاي اركسترال و سمفوني گونه‌اي وي كه داراي جمله بندي‌هاي مركب و پيچيده، توام با ضرب آهنگ‌هاي متنوع هستند همه و همه نشان از توانايي اين هنرمند بزرگ در هنر آهنگسازي دارند.

خرم با تواناترين و حرفه اي ترين خوانندگان دوران طلايي موسيقي ايران همكاري نزديك داشته است. حسين قوامي( فاخته اي)، محمدرضا شجريان اكبر گلپايگاني خواننده انحصاري آثار وي محسوب مي شدند.

همايون خرم، بخشي از حافظه تاريخي موسيقي ايران را با خلق آثاري همچون «تو‌ اي پري كجايي»، «امشب در سر شوري دارم»، «ساغرم شكست‌اي ساقي»، «رسواي زمانه منم»، «آيا همه شما بي‌گناهيد»، «اشك من هويدا شد»، و «آواي خسته دلان» رقم زده است.

وي پس از پيروزي انقلاب اسلامي آهنگسازي آلبوم «تنها ماندم» (1379) با صداي محمد اصفهاني و «رسواي زمانه» (1388) با خوانندگي «علي رضا قرباني» را به كارنامه هنري خود افزوده و در سال هاي گذشته چندين بار كنسرت داد.

خرم ضمن تسلط در نوازندگي و بداهه نوازي، آهنگسازي خلاق و كم نظير و در عين حال مسلط به ظرايف نظري و تئوريك موسيقي ايراني بود و از اين نظر پژوهشگري با ارزش و محققي ممتاز به شمار مي‌رفت از جمله تاليف هاي وي در اين زمينه مي توان به «غوغاي ستارگان (خاطرات هنري مهندس همايون خرم)، رديف اول چپ كوك (نواي مهر)؛ شامل آوازها، چهارمضراب‌ها ( به اهتمام بابك شهركي، رديف دوم راست كوك» اشاره كرد. اين نوازنده در اين كتاب ها به بررسي آوازها، پيش درآمدها، چهار مضراب‌ها و قطعات متفاوت پرداخته است كه اين 2 كتاب كمك زيادي به آموزش علاقه‌مندان به هنر موسيقي ايران مي كند.

**سمت و فعاليت ها
همايون خرم در بخش‌هاي مختلف و با سمت‌هاي متفاوت چون عضويت در شوراي عالي موسيقي راديو، رهبري اركستر سازهاي ملي، همچنين تدريس در دانشكده موسيقي ملي، آهنگسازي در برنامه هاي موسيقي ايراني و رهبري اركستر گل ها و سوليست ويلن فعاليت كرد و در جهت رشد و اعتلاي موسيقي قدم برداشت.

از فعاليت هاي ديگر وي مي توان يه سخنراني درباره موسيقي ايراني در مراكز هنري و فرهنگي اروپا و آمريكا مانند دانشگاه UCLA، دانشگاه گيلان، دانشگاه پزشكي شيراز (درباره استاد صبا و موسيقي ايراني)، انجمن موسيقي فارس (درباره استاد ابوالحسن صبا)، دانشگاه علامه طباطبايي(درباره مقامات موسيقي ايراني)، فرهنگسراي ارسباران(درباره استاد علي نقي وزيري)، دانشگاه صنعتي اصفهان(درباره مشخصات موسيقي ايراني) و سخنراني هاي متعدد ديگر در تالار رودكي تهران به مناسبت هاي مختلف اشاره كرد.

**ديدگاه هاي ديگران
«پرويز ياحقي» از همايون خرم به عنوان يكي از بهترين آهنگسازان كشور ياد كرد و درباره او گفت: «آثار اين استاد جادواني بوده و گذشت زمان و تحولات گوناگون اجتماعي تاثيري در طراوت و تازگي آنها ندارد. معرفي آثار استاد همايون خرم نظر آن دسته از افرادي كه موسيقي ايراني را عامل خمودگي و افسردگي مي دانند ، قطعا تغيير مي دهد».

«حبيب الله بديعي» درباره خرم مي گويد: «آثار همايون خرم يكي از يكي ديگر زيباتر بوده و هرگز نمي توان اثري از ايشان را به عنوان بهترين نام برد. به رغم اينكه برخي از آثار استاد همايون خرم تنها در يك گوشه است ، اما هر بخش از آن داراي تنوعي خاصي بوده و هرگز حالت يكنواختي ندارد».

«علي تجويدي» نيز با نقل خاطره اي گفته است: «يكي از روزهاي كه جهت آموزش به محضر استاد ابوالحسن صبا مي رفتم با همايون خرم نوجوان آشنا شدم و ادب، تواضع و نبوغ موسيقايي اين هنرجوي 11ساله توجه مرا به خود جلب كرد. بداهه نوازي و ساخت ملودي هاي زيبا و بكر توسط خرم نوجوان حاكي از اين بود كه او در آينده يكي از مفاخر و اسطوره هاي موسيقي ايراني خواهد شد».

**سرانجام
سرانجام اين نوازنده نامدار در 28 دي 1391 خورشيدي هنگامي كه بر اثر سرطلان روده در بيمارستان دي تهران بستري بود، درگذشت و موسيقي ايران زمين همايونش و خالق آثار جاودان چون اشك من هويدا شد، ساغرم شكست اي ساقي و پيك سحري و بسياري آثار فاخر ديگر را از دست داد تا اين موسيقي دان در قطعه هنرمندان بهشت زهرا(س) آرام بگيرد.

پژوهشم9370**9131