قدردانی ما از بزرگان علم یعنی هنوز مشمول رحمت خداوند هستیم

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، حسن بلخاری، رئیس انجمن مفاخر فرهنگی، حضور استادان فلسفه را غنیمت دانست و گفت: مفتخریم كه در این انجمن سه‌گانه اعظم فلسفه ایران را تكریم كرده‌ایم و برای دینانی و داوری مراسمی برگزار كرده‌ایم و این بار در خدمت اعوانی هستیم.
وی افزود: من 14 سال پیش به خدمت ایشان رسیدم و مسائلی از ایشان پرسیدم كه راهنمایی پدرانه‌شان هم انگیزه‌بخش بود و هم مرا آرام كرد، این ویژگی بزرگان است. ایشان علاوه بر تالیفاتشان در فلسفه، از معدود فلاسفه هستند كه در باب هنر هم سخن گفته‌اند. دلیل این كار هم وقوف‌شان بر این مساله است.
بلخاری با اشاره به رساله دكتری اعوانی درباره فلوطین گفت: ممكن نیست كسی فلوطین خوانده باشد و شیدا نشده باشد، سنت‌گرایان بر اساس چهار ویژگی به هنر توجه می‌كنند، نخست وحدانیت كه می‌گوید سنت انسانی نیست، دوم استمرار كه با ختم وحی به پایان نمی‌رسد، سوم اثبات كه هر روز پرده حقیقت كنار می‌رود، چهارم تجسم كه اساس هنر است و اگر حقیقت تجسم نباید، حقیقت مكتوم، امكان هدایت ندارد، رمز گرایش سنت‌گرایان به هنر همین تجسم است.

** داوری: ما به اعوانی نیاز داریم، چون به علم نیاز داریم
رضا داوری اردكانی، چهره ماندگار فلسفه و عضو فرهنگستان علوم ایران، با عذرخواهی از كسالت احوالش گفت: هر جامعه‌ای هر مردمی و هر قومی، نیازهایی دارند كه برخی از آن‌ها شناخته است و برخی نه، گاهی چیزهایی كه نیاز است را نمی‌بینیم و می‌گوییم نیازی نیست اما ما در زمان كنونی به علم و فلسفه نیاز داریم. گذشتگان این نیاز را نداشتند، نیازها متغیرند، گذشتگان نیازی به فلسفه نمی‌دیدند و این‌ها همه فضیلت بود، علم و فلسفه عظمت انسانی بود اما امروز نیاز معمولی و روزمره است. امروز ارزش‌ها دگرگون شده ما به علم از دو جهت نیاز داریم یكی از جهت روانشناسی كه علم ما را آرام می‌كند و دیگر آن‌كه نیاز ما را برآورده می‌كند صرف‌نظر از آن‌كه برای پیشرفت هم به علمی نیاز داریم، برای خودمان و برای آینده كشورمان به فلسفه نیاز داریم.
وی افزود: من خوشحالم كه این این روزها دیالوگی، بین تمام رشته‌ها به ویژه بین فلسفه و علوم ایجاد شده، فلسفه همیشه سهم خود را در دانش داشته اما این رابطه كه بین علم و فلسفه برقرار شده خوشحال‌كننده است. چرا فلسفه به هنر می‌پردازد؟ چون برای تشخیص نیازها هیچ علمی نمی‌تواند در مورد آن سخن بگوید اما آن‌چه می‌تواند به ما بگوید نیازمند چه هستیم، فلسفه است و من می‌گویم ما به دكتر اعوانی نیاز داریم و ایشان به هنر توجه كرده چون به زیبایی و شادی نیاز داریم فیلسوف ما هم به این نیاز توجه كرده است.
این استاد فلسفه ادامه داد: ما به دكتر اعوانی نیاز داریم چرا كه به كسانی نیاز داریم كه همراه علم هستند نه به كسانی كه دارای علم‌اند. در هر شرایطی اگر شما در بند سود باشید، علم به شما سود نمی‌دهد، اگر دنبال علم باشید علم به شما سود می‌دهد. ما به كسانی نیاز داریم كه علم آن‌ها را داشته باشد دكتر اعوانی كارهای بزرگی در فلسفه كردند و از نوجوانی همه عمرشان را در خدمت فلسفه بودند. ایشان از نوجوانی با قرآن مأنوس بوده و شما می‌دانید كه این چه فضیلتی دارد.
او با بیان این كه افلاطون متفكری الهی است، گفت: فلسفه ما از قرن 3 درگیر است و اعوانی كه به افلاطون عشق می‌ورزد، مروج فلسفه است چون فیلسوف نمی‌تواند ایدئولوگ باشد، اعوانی ترویج افلاطون نمی‌كند ترویج فلسفه می‌كند. ایشان به فلسفه خدمت كردند كتاب‌هایشان محكم است چه تالیف و چه ترجمه همه قابل استناد است و رفع تكلیف نیست. او در نوشتن عجله نمی‌كند كه كار باید امروز تمام شود، كار باید محكم باشد.
داوری اضافه كرد: ما به معرفی فلسفه ایران و جهان نیاز داریم و اعوانی جزو معدود شایستگان است كه می‌تواند این كار را انجام دهد، تسلط او بر فلسفه و آشنا بودن به زبان و فلسفه اروپایی، توان معرفی فلسفه ایران به جهان را به ایشان می‌دهد. ایشان در چین هم فلسفه، عرفان و مولانا درس داده‌اند، درسی كه مهم بوده ما از چین فقط عروسك نمی‌خریم با آن‌ها رابطه فرهنگی داریم و اعوانی در مقام كسی كه وظیفه دیپلماسی فرهنگی را به عهده دارد، وظیفه‌اش را به انجام رساند، به یاد داشته باشیم كه ملاحان چینی شعر سعدی را می‌خواندند، پس فرهنگ ما از مدت‌ها پیش به سرزمین‌شان انتقال پیدا كرده است.
وی در پایان گفت: اعوانی صفات اخلاقی كم‌نظیری هم دارد حجب، صداقت و در عین‌حال صریح سخن گفتن اما پیش ایشان با افلاطون نمی‌توانید مخالفت كنید چون دیگر آن آدم نجیب و ساكت به صدا می‌آید البته به حرمت فلسفه و به احترام دانش، بزرگی در انتصاب به حق است و ایشان بزرگ‌اند.

** محقق: قدردانی از بزرگان علم یعنی هنوز مشمول رحمت خداوند هستیم
مهدی محقق، استاد دانشگاه و عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی، با اشاره به آشنایی‌اش با غلامرضا اعوانی گفت: او را متجاوز از 50 سال است كه می‌شناسم، از دوران بنیاد حكمت و فلسفه كه من و مرحوم محمود شهابی و برخی بزرگان پایه‌گذارش بوده‌ایم. در این مجموعه با تلاش دكتر اعوانی، آثار خوبی تقدیم جامعه شد.
وی افزود: درباره اثری كه فلوطین به جا گذاشته است باید بگویم عرفان اسلامی متاثر از اوست، خصوصاً مسئله عشق كه او بررسی كرده، بسیار اهمیت دارد و مسئله كلیدی كلام اوست. من درباره این بزرگداشت‌ها معتقدم باید شرایطی فراهم شود كه نسل جوان در آن شركت كنند، باید این مراسم دیده شود، ما در این مدت 181 كتاب در شرح حال بزرگان و مفاخر این مملكت، منتشر و بزرگداشت ایشان را برگزار كرده‌ایم. نمی‌شود كه بگوییم رحمت خدا از ما قطع شده و دیگر مولانا و سعدی و سهروردی و ابن‌سینا و شاعر و متفكر نداریم!

** دینانی: از اعوانی جز صداقت و راستی ندیده‌ام
غلامحسین ابراهیمی دینانی، استاد پیشكسوت فلسفه و عضو فرهنگستان علوم ایران، با ابراز خوشحالی برای بزرگداشت كسی كه واقعا فیلسوف است، بیان كرد: همه با كلمه فیلسوف آشنا هستند اما كسی كمتر معنی فلسفه را می‌داند، غربی‌ها فلاسفه خود تا سقراط و حتی قبل از سقراط را به خوبی حفظ كردند و می‌شناسند اما ما فلاسفه ایرانی را فراموش كرده‌ایم البته دشمنی‌ها هم بی‌تاثیر نبوده است. هم غربی‌ها و هم غربی‌های بی‌نقطه! با ما دشمنی كرده‌اند، ما همیشه فیلسوف داشته‌ایم اما خیلی‌ها با فلسفه دشمن هستند حتی عطار هم در نكوهش فلسفه ابیاتی دارد!
او ادامه داد: من فكر می‌كنم اگر مردم معنی فلسفه را می‌دانستند كمتر با آن مخالفت می‌كردند، فیلو یعنی عاشق و سوفیا یعنی حكمت. فلسفه علم نیست و فیلسوف دانا نیست، فیلسوف كسی است كه حقیقت و كشف آن را دوست دارد. اگر مردم می‌دانستند كه این تنها عشق به دانایی است، آن را نكوهش نمی‌كردند. دكتر اعوانی فیلسوف است و طرفدار خرد جاودان، عقل معال دارد و همه چیز نابود می‌شود اما عقل هرگز نابود نمی‌شود.
دینانی افزود: وجه حق تعالی، آگاهی مطلق است، علوم امروز خیلی كار كرده‌، كارهایی كه شبیه معجزه است اما با همه عظمتش و كارهایی كه كرده، از ظاهر فراتر نمی‌رود و از حس فراتر نرفته، فلسفه می‌كوشد بشر را از حس بالاتر ببرد. شعر كه بالاتر می‌رود، به خیال می‌رسد و هیچ عالمی به اندازه عالم خیال گسترده نیست، چه كسی می‌گوید كه تو چه چیز هستی؟ تخیل، حس یا هر چیز دیگری، عقل پاسخ می‌دهد و فلسفه كار عقل است.
او به دوستداری دانایی اشاره كرد و گفت: حب حكمت برای كسی است كه دوست دارد و تلاش می‌كند به آن برسد، هیچ كس نمی‌تواند ادعا كند به حقیقت رسیده است چون حكمت به تملك درنمی‌آید و نمی‌توان به آن دست یافت تنها می‌توان به آن نزدیك شد. دین هم همین را می‌گوید، شرع مقدس می‌گوید همه رفتارهای شما باید به قصد قربت باشد و اگر نباشد پذیرفته نیست، فلسفه هم می‌كوشد ورای ظواهر به تقرب برسد.
این استاد پیشكسوت فلسفه، اضافه كرد: حتی اگر بزرگ‌ترین دیوار آهنی را جلوی عقل بكشیم، چه بسا نتواند جلوتر برود اما مدام می‌پرسد بیرون چه خبر است؟ فیلسوف از پا نمی‌نشیند اما حد خود را می‌شناسد و دیگری حق ندارد بگوید تو نمی‌فهمی، عقل حد خود را می‌شناسد و می‌داند به درك نامتناهی نمی‌رسد.
ابراهمیی دینانی با اشاره به ویژگی‌های فیلسوف، بیان كرد: دكتر اعوانی، مردی است كه صداقت فلاسفه در او روشن است، از او جز صداقت و راستی ندیده‌ام، فلسفه اسلامی فلسفه غرب و زبان را به خوبی می‌داند. این روزها خیلی‌ها زبان می‌دانند اما جور دیگری می‌داند، من او را به عنوان رب‌النوع زبان انگلیسی می‌شناسم، او ظرافت زبان را به خوبی می‌داند. ما مفتخریم كه افرادی مثل او كم می‌نویسند اما خوب فكر می‌كنند و فلسفه می‌كنند. سقراط یك كلمه ننوشت اما فیلسوف بود، اهل گفت‌وگو بود، فلسفه دغدغه می‌خواهد و سقراط دغدغه داشت، اعوانی هم دارد. می‌شود نپرسید و زندگی كرد اما چه فایده دارد؟! آقای اعوانی توفیق الهی دارد كه به چینیان فلسفه و اسلام یاد می‌دهد، ما حدیث داریم كه علم را در چین بیاموزید و او در چین به چینیان، علم می‌آموزد.

** محقق داماد: از اعوانی گله دارم
مصطفی محقق داماد، رئیس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم ایران، با خواندن غزلی از شعر حافظ در وصف غلامرضا اعوانی گفت: من حكیم زیاد دیده‌ام، فقیه هم زیاد دیدم اما به قول امیرخسرو دهلوی: تو چیز دیگری هستی! جذبه‌ای كه دكتر اعوانی برای من دارد این است كه جمع بین علم و تواضع و لطف و اخلاق و دانش و ویژگی‌هایی این چنین است و جمع بین این‌ها بسیار كم است، كسی از او بدی ندیده، دوست دارم ببینم كسی هست كه بگوید او خیر مرا نخواسته است؟!
محقق داماد با اشاره به آیه 269 سوره بقره افزود: خود خداوند در قرآن می‌گوید حكمت را فقط خدا به افراد می‌دهد اگر به قرآن معتقدیم باید بدانیم معلم حكمت، فقط خداست و عده‌ای سال‌ها به دنبال علم می‌روند و چیزی به آن‌ها داده نمی‌شود. دو چیز را تنها خدا می‌دهد، یكی حكمت است و دیگری شفا.چهره هر كه حكیم است را باید به عنوان چهره‌ای قدسی نگاه كرد و نظر به او عبادت قلب و عقل است.
محقق داماد با جدیت به اعوانی اعتراض كرد و ادامه داد: همه دوستان از آقای اعوانی تمجید كردند اما من به او اعتراض می‌كنم و از او گله دارم، او دكتر اعوانی را حرام كرده، او حرام كرده خودش است. اگر بنده را به عنوان طلبه آشنا با فلسفه در نظر بگیرید، می‌گویم كه او خود را حرام كرده، چرا كه با قدرت و دانشی كه در زبان‌های خارجی و در علوم دارد، می‌توانست فلسفه اسلامی را به جهان معرفی كند، اما این كار را نكرد و وقتش را بر سر مدیریت و كارهای كوچك گذاشت.
او اضافه كرد: در بیان نظریات علمی، هیچ كس به اندازه ایشان توانمند نیست و به اندازه‌ ایشان توان گفت‌وگو ندارد اما ایشان تا ساعت یك شب در دفتر می‌ماند و كار اداری انجام می‌داد. ایشان حكیم است و این حكیم بودن به جای خود، به عقیده من كه به عنوان فردی آشنا با الهیات، او برداشت‌های زیبایی از حكمت و حكم دارد كه چشم هیچ كس آن‌ها را نمی‌بیند. هنوز امیدوارم كه قدر خود را بیشتر بداند!
صدوقی: كار مشترك من و اعوانی هرگز انجام نشد
منوچهر صدوقی سها، استاد حقوق و فلسفه، با بیان این كه تاریخ فلسفه از تاریخ فلاسفه جداست گفت: من به روزهایی برمی‌گردم كه دانشگاه‌ها تعطیل شدند، من آن زمان عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف بودم و به مجمع فلاسفه ای كه دكتر حسین نصر به راه انداخت و پورجوادی رییس آن بود دعوت و در آن‌جا با دكتر اعوانی آشنا شدم، این جمع به مركز نشر دانشگاهی تبدیل شد.
وی با نام بردن از استادانی كه نزدشان دروس حكمت و فلسفه را خوانده گفت: من شهادت می‌دهم كه در خدمت آقای جورستانی در الهیات اشارات و در مبحث عقل مشكلی پیدا شد و استاد دو سه جلسه معطل شدن، تا این‌كه این شخص شخیص، آقای اعوانی این مشكل را حل كرد. من هم گله آقای محقق داماد را دارم، هر بار گفتیم بیایید یك كار مشترك كنیم، گفتند یكی نه سه تا اما همان یكی هم انجام نشد!
اعوانی: ایران سرزمینی فرهنگی در معنای كامل است
غلامرضا اعوانی، استاد فلسفه و عضو فرهنگستان علوم ایران، در پایان نشست با سپاس‌گزاری از استادان و حاضران گفت: انجمن مفاخر فرهنگی، جایگاه بزرگی در ایران دارد، اگر بخواهیم ایران را در یك كلمه خلاصه كنیم، ایران یك سرزمین فرهنگی در معنای كامل است كه در شرق و غرب و همه جا اثرگذار بوده. من معتقدم حكومت هم نوعی حكمت است و باید با حكمت حكومت كرد بدون حكمت، این تاثیرگذاری فرهنگی از طرف ایران ممكن نبوده است. ما بزرگان زیادی در زمینه حكمت و فلسفه، عرفا، حكما و اولیایی داشته‌ایم كه ناشناخته بودند.
اعوانی در پایان گفت: من از همه حاضران و سخنرانان سپاسگزارم و معتقدم خداوند معایب را می پوشاند و محاسن را ظاهر می‌كند.
در پایان نشست، ضمن پخش فیلم مستند زندگی‌نامه غلامرضا اعوانی هدایایی از طرف نهادهای فرهنگی و فلسفی چون، انجمن مفاخر فرهنگی، بنیاد حكمت صدرا، جشنواره فارابی، پژوهشگاه علوم انسانی و... به او اعوانی تقدیم شد.
فراهنگ*9211** 1418