به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ ظهور گوشی های هوشمند و رواج استفاده از آنها میان مردم در سال های اخیر باعث پیدایش و بومی شدن استارتاپ های تازه ای در ایران شده است كه كسب و كار نسبتا خوب و موفقی دارند و مردم هم از وجودشان رضایت دارند. از اواسط سال 93 بود كه دارندگان گوشی های هوشمند در پایتخت متوجه شدند كه می توانند بدون تماس تلفنی و پیداكردن شماره آژانس و یا گرفتن و چانه زدن با تاكسی ها ، برای رفت و آمد خود وسیله ای تهیه كنند. خودروهایی كه عموما تمیز و شیك بودند و رانندگان آن با برخورد و رفتاری مناسب حاضر می شدند با قیمتی بسیار پایین تر ازآژانس ها و دربستی ها به جابجایی مسافران از مبدا مورد نظر به مقصد دلخواه مبادرت بورزند. اینجا بود كه استفاده تاكسی های اینترنتی روز به روز بیشتر شد و بازار شركت های موسس این تاكسی یاب ها هم بالا گرفت . در این گزارش سعی شده به هر آنچه كه وضعیت این تاكسی یاب های اینترنتی را مشخص می كند پرداخته شود و اطلاعات كاملی از ابتدا و مسیر شكل گیری تا چالش ها و مزیت های آن ارایه شود.
**تاریخچه تاكسی های اینترنتی در ایران
فضای تاكسی اینترنتی در ایران تنها در یك سال اخیر دچار تحولات گسترده‌ای شده است. از مخالفت‌های ابتدایی با نخستین بازیگران این عرصه گرفته تا تمایل زیاد به راه‌اندازی كسب و كارهای مشابه حالا همه را در مقابل تعداد قابل توجه برندهای تاكسی اینترنتی در فضای حمل و نقل شهری قرار داده است. اشباع بازار تاكسی اینترنتی؟ «كارپینو» نخستین شركتی بود كه از سازمان تاكسیرانی مجوز ارائه خدمات در زمینه تاكسی آنلاین گرفت و «كابین» همین چند روز پیش به‌عنوان دومین شركت در این حوزه با مجوز سازمان تاكسیرانی معرفی شده است. حالا نیز سومین تاكسی آنلاین با مجوز رسمی از سازمان تاكسیرانی با عنوان «آی‌تاكسی» فعالیت خود را آغاز كرده است.
كارپینو كه نخستین شركت با مجوز رسمی از تاكسیرانی بوده است هنوز نتوانسته رشد قابل توجهی نشان دهد در حالی كه شاهد حضور رانندگان تاكسی در سرویس‌های اینترنتی رقیبش هستیم. چندی پیش در همین راستا شاهد تبلیغات گسترده از سوی یك تاكسی اینترنتی به نام «دینگ» در سطح شهر بودیم كه علی دایی را در حال خواندن روزنامه‌ای به همین نام نشان می‌داد. در این میان كم نبودند شركت‌هایی از این دست كه در یكی دو سال اخیر یكی پس از دیگری ظهور كردند و هنوز آن‌طور كه باید در جذب مشتری و رشد كسب‌وكار خود موفق نشده‌اند. شركت «ماكسیم» از این دست بود كه گفته شده بود صاحبان آن روسی هستند و بدون هیچ‌گونه حمایتی وارد بازار تاكسی اینترنتی ایران شده است. به‌طور كلی حدود 22 تاكسی آنلاین در تهران در حال فعالیت هستند كه روز به روز بر تعدادشان هم افزوده می‌شود.
بیشتر این شركت‌ها در برخی شهرستان‌ها نیز مشغول فعالیت هستند. البته بعضی شهر‌ها تاكسی آنلاین ویژه خود را دارند كه مستقلا در شهر خودشان فعالیت می‌كند؛ مانند «تاچ‌سی» كه فقط در مشهد فعالیت دارد و «قونقا» كه تاكسی آنلاین ویژه تبریز است. اما در این میان بازیگران ابتدایی بازار تاكسی‌های آنلاین اسنپ و تپسی هستند كه همچنان بیشترین راننده را به خود اختصاص داده‌اند. شاید یكی از مهم‌ترین دلایل این امر زیرساخت‌هایی است كه این شركت‌ها به تبعیت از نمونه‌های جهانی ایجاد كرده و مدلی را الگو قرار داده‌اند كه در سایر نقاط جهان موفق بوده است در حالی كه اغلب دیگر شركت‌هایی كه در این حوزه ظهور و به راه‌اندازی یك اپلیكیشن با استفاده از امكانات و تكنولوژی‌های اولیه اكتفا كرده‌اند.
در این بازار با وجود حضور بازیگران جدید شاهد فاصله قابل توجه با كسب وكارهایی هستیم كه زودتر به راه افتاده‌اند و بیش از دیگران به رشد رسیده‌اند. البته كه نخستین‌بودن سختی‌ها و هزینه‌هایی را به همراه دارد از قبیل فرهنگسازی برای استفاده از راه جدیدی برای تاكسی‌گرفتن و ایجاد حس امنیت و اطمینان در بین مشتریان كه حاضر باشند آژانس مطمئنی را كه سال‌ها مشترك آن هستند رها كنند و به یك سیستم آنلاین اعتماد كنند. با این حال جلب اعتماد به یك كسب وكار مانند تاكسی اینترنتی طی زمان و با صرف هزینه زیاد رخ می‌دهد و بازیگران جدید هرچند دیگر نیاز به فرهنگسازی ندارند اما باید بتوانند مزیت‌های تازه‌‌ای را نسبت به رقبای موجود به بازار نشان دهند. بازیگر متعدد خوب است؟ همواره حضور بازیگران متعدد در یك بازار به رقابتی بودن آن تعبیر می‌شود اما برخی كارشناسان معتقدند بازیگرانی به رشد بازار رقابت كمك می‌كنند كه قواعد بازی را بلد باشند.
**مقایسه كیفی و كمی اپلیكیشن‌های تاكسی اینترنتی
آنچه سبب می‌شود مسافران برای سفرهای درون شهری خود، یك اپلیكیشن را نسبت به اپلیكیشن دیگری ترجیح دهند به عواملی چون كارایی و راحتی كار با اپلیكیشن، در دسترس بودن ماشین‌های متعدد، رعایت احترام به حقوق مسافر و از همه مهم‌تر قیمت مناسب، بستگی دارد.
طبیعی است مسافرانی كه از خدمات این شركت‌ها استفاده می‌كنند به دنبال سرویسی با كیفیت‌تر و البته قیمت پایین‌تر باشند؛ از آن طرف اپلیكیشن‌های تاكسی اینترنتی سعی می‌كنند تا قیمت خود را نسبت به رقبا پایین نگه دارند تا مسافران بیشتری نصیبشان شود. البته باید توجه داشت هزینه سفر در همه این اپلیكیشن‌ها بسته به ساعات روز، میزان ترافیك، حجم درخواست‌ها، وضعیت آب و هوا و تعداد ماشین‌ها در هر منطقه، تغییر می‌كند؛ در نتیجه قیمت‌ها همیشه در نوسانند و ثابت نیستند. همچنین سرویس‌های تاكسی اینترنتی دیگری نیز وجود دارند كه به نسبت ارزان‌تر هستند ولی به همان اندازه تعداد ماشین‌های فعال آنها در سطح شهر نیز كم و محدود است به همین خاطر احتمال زیادی وجود دارد كه درخواست سفر از سوی رانندگان پذیرفته نشود و وقت زیادی هدر برود.
**مقایسه تاكسی های اینترنتی ایرانی با نمونه های جهانی
یكی از معروف ترین تاكسی های اینترنتی شركت اوبر Uber است كه نزدیك به 9 سال از زمانی كه اولین تاكسی اوبر مسافر خود را به مقصد رساند می‌گذرد. این شركت تاكسی اینترنتی در بیش از 67 كشور دنیا در حال فعالیت است و همچنین به 78 شهر در آسیا – اقیانوسیه نیز خدمات ارائه می دهند، سرویس های تاكسی رانی شركت Uber در بخش های مختلف تقسیم می شود كه هر كدام به شرح زیر هستند:
UberX: نوع اول این خدمات است كه بسیار ارزان و مرقوم به صرفه بوده و در آن از خودروهای معمولی استفاده می شود.
Uber Black: دومین نوع از خدمات این شركت تاكسیرانی است كه از رانندگان حرفه ای تر و ماشین های با كلاس بالاتر استفاده می‌شود، البته در این نوع نسبت به UberX شاهد افزایش قیمت نیز هستیم؛ و این موضوع بسته انتظارات مشتری دارد.
Uber SUV: سومین نوع خدمات شركت تاكسی رانی Uber همان طور كه از نام آن پیداست خودروهای SUV و بزرگ را شامل می‌شود.
Uber LUX: نوع چهارم نیز خودروهای لوكس و گران قیمت هستند كه به طبع هزینه انتخاب این سرویس هم به نبست بقیه موارد گرانتر است.
یكی دیگر از شركت های تاكسی های اینترنتی كه بسیار معروف می باشد شركت Lyft است كه در بیش از 60 شهر ایالات متحده در حال فعالیت است و دارای رابط كاربری بسیار حرفه ای و امكانات بسیار بالایی می باشد، كه از جمله آنها می توان به ارائه مشخصات كامل راننده به مسافران نام برد. این شركت امكان سفر به صورت تكی یا در قالب گروه های حداكثر 6 نفره را فراهم می‌سازد. همچنین این امكان وجود دارد تا سفر خود را با افراد دیگری كه همان مسیر را انتخاب كرده اند بپیمایید كه در این حالت سفر بسیار ارزان تر محاسبه خواهد شد.
**معایب تاكسی های اینترنتی
كافی است كمی هوا سرد شود یا چند قطره باران ببارد، دیگر همه ماشین ها، حتی تاكسی های آنلاین هم كم یاب می شوند. تازه اگر موفق شوید یك تاكسی آنلاین گیر بیاورید گاهی فاصله تاكسی آنقدر زیاد است كه راننده حاضر به طی این مسافت برای رسیدن به شما نیست و سفر را هم خودش لغو نمی كند تا امتیاز منفی نگیرد. در این حالت مسافر مجبور است خودش سفر را لغو كند تا تكلیفش مشخص شود. متاسفانه در این گونه موارد تماس با پشتیبانی هم تاثیری ندارد. مشكل دیگر تاكسی های آنلاین به نداشتن بیمه سرنشین بر می گردد.
در شرایط معمول برای سرنشینان یك وسیله نقلیه كه دچار حادثه می شوند، دو حالت ایجاد می شود؛ یا سرنشینان به دلیل داشتن رابطه فامیلی و نسبی با راننده، مشمول پرداخت خسارت می شوند؛ یا اینكه رابطه سرنشین و راننده غیر از این است. در صورتیكه راننده مذكور راننده آژانس، خودروهای مسافركشی یا وانت های مخصوص حمل بار باشد، طبق قانون باید بیمه نامه ای تهیه شود كه به دلیل كاربری خاص این خودروها، حق بیمه بیشتری پرداخت می شود. این در حالی است كه بیمه خودروی بیشتر رانندگان تاكسی های آنلاین به جای بیمه با كاربریِ مسافركش با نوع كاربری شخصی صادر شده است.
**تقابل سنت و مدرنتینه و چالش های آن
تاكسی های اینترنتی ضمن آنكه طرفداران خاص خود را دارد، مخالفان سرسختی هم دارد.رانندگان تاكسی و آژانس‌های كرایه از ورود اسنپ و تپسی به سیستم حمل و نقل شهری راضی نیستند چون مشتریان آنها كاهش یافته و به گفته خودشان بازارشان 'كساد' شده است. اواخر اسفند ماه (1395) بود كه جمعی از رانندگان تاكسی‌های تلفنی در اعتراض به فعالیت این دو سرویس اینترنتی مقابل مجلس ایران تجمع كردند و با 'غیرقانونی' خواندن فعالیت این دو اپلیكیشن، خواستار رسیدگی مجلس به این موضوع شدند.البته محمود واعظی، وزیر وقت ارتباطات در پاسخ به منتقدان گفت: 'كسب و كارهای سنتی نمی‌توانند جلوی تكنولوژی را گرفته و برای كسب و كارهای جدید ایجاد مشكل كنند.'در شهریور ماه هم روزنامه شرق در گزارشی از شكایت سازمان تاكسیرانی علیه دو استارت‌آپ اسنپ و تپسی به دلیل آنچه 'ارزان‌فروشی' نامید خبر داد كه البته این شكایت در نهایت به جایی نرسید.
پژوهشم**9280**9131
تهران- ایرنا- استقبال مردم از استارت آپ ها در سال های اخیر افزایش چشمگیری داشته است. یكی از مهم ترین این نوع شركت های نوپا، تاكسی های اینترنتی محسوب می شوند كه با وجود رقبای سرسخت توانستند جایگاهی درخور توجه به دست آورند. در این میان آنها باید با خلاقیت و ارایه سرویس‌های بهتر از انحصارطلبی جلوگیری كنند چون این امر نتیجه‌ای جز متضرر شدن مصرف‌كننده نهایی نخواهد داشت.
