به گزارش ایرنا، كشاورزی یكی از پایه های اصلی اقتصاد استان سمنان به شمار می رود، این استان حدود 200 هزار هكتار زمین زیر كشت محصولات زراعی و باغی دارد و اقتصاد 45 هزار خانواده بهره بردار به این امر وابسته است.
با این حال، تغییرات اقلیمی و كمبود منابع آبی 2 عاملی است كه در طول دهه گذشته به میزان زیادی بر اقتصاد كشاورزی استان تاثیر گذاشته و این تاثیر روز به روز در حال افزایش است.
به عقیده كارشناسان، استفاده از سامانه های نوین آبیاری و تغییر نوع كشت از جمله راهكارهای كنارآمدن با این شرایط است تا بتوان با كمترین میزان استفاده از آب و كاشت گیاهانی متناسب با اقلیم مورد نظر، بیشترین بهره وری را به دست آورد.
در این راستا در چند سال گذشته، برنامه های گوناگونی به مرحله اجرا درآمده كه از جمله آن ها می توان به توسعه سامانه های آبیاری نوین، توسعه كشت گلخانه ای، تبدیل زمین های كشاورزی به باغ، كشت گیاهان دارویی و محصولات كم آب بر اشاره كرد.
به این ترتیب سالانه حدود 2 هزار هكتار از مزرعه های استان سمنان به باغ تبدیل می شود، همچنین بر اساس برنامه ششم توسعه سالانه هفت هكتار بر میزان كشت گلخانه ای استان افزوده می شود، علاوه بر این، آمارها بیانگر افزایش كشت محصولاتی چون زعفران، گل محمدی، گیاهان دارویی و توسعه باغ هایی چون پسته است.
با این حال، تدوین سند الگوی كشت سمنان به دست پژوهشگران مركز تحقیقات كشاورزی این استان، كاری است كه به تمام این برنامه ریزی ها با دقت بیشتر و به صورت جزئی تر جهت می دهد؛ این سند به گونه ای تنظیم شده كه در جای جای این استان و در دشت های گوناگون، به طور مشخص می توان دریافت كاشت چه محصولی با بستر خاك، منابع آبی و دیگر شرایط محیطی متناسب است.
** محدودیت منابع آب یكی از دلایل تدوین الگوی كشت
رئیس مركز تحقیقات و آموزش كشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان در گفت و گو با ایرنا، با اشاره به آغاز تدوین سند الگوی كشت از سال 95، ابراز داشت: این سند سال گذشته با همكاری سازمان جهاد كشاورزی، مراكز تحقیقاتی و شركت آب منطقه ای استان سمنان تدوین و در كمیسیون ماده 11 استانداری تصویب شد و مبنای كار سازمان جهاد كشاورزی قرار گرفت.
احمد دزیانیان اضافه كرد: با توجه به وضعیت منابع آب باید به دنبال تغییر الگوی كشت بوده و گیاهان كم آب بری را جایگزین كنیم كه هم مزیت اقتصادی بیشتر و هم عملكرد بیشتری در واحد سطح داشته باشند.
وی با تاكید بر اینكه میزان برداشت از سفره های زیرزمینی بیش از میزان ذخیره آب استان است، تصریح كرد: استان سمنان علاوه بر كاهش نزولات آسمانی با كاهش ذخیره آب های زیرزمینی نیز روبرو است به گونه ای كه در 9 دشت استان سطح آب سالانه از 40 تا 160 سانتیمتر افت می كند.
رئیس مركز تحقیقات و آموزش كشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان با بیان اینكه بیشترین افت آب های زیرزمینی مربوط به شهر اِیوانَكِی است، یادآور شد: در دشت های بسطام و میامی نیز كه از مراكز مهم كشاورزی استان به شمار می روند، سطح آب به ترتیب 96 و 60 سانتیمتر در سال كاهش می یابد.
** فقدان مدیریت مصرف آب در شهر و روستا
فرماندار شاهرود نیز در گفت و گو با ایرنا، بر ضرورت اجرای طرح الگوی كشت تاكید كرد و افزود: نبود مدیریت صحیح در استفاده از منابع آبی در چند سال گذشته كشاورزی را با محدودیت مواجه كرده و مهاجرت روستاییان به شهرها یكی از تبعات آن است.
محمد كرم محمدی با بیان اینكه این نوع از مهاجرت مشكلات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مختلفی را برای هر 2 جامعه شهری و روستایی به ارمغان می آورد، یادآور شد: اگر الگوی كشت با آموزش به كشاورزان و بهره برداران انجام شده و مورد توجه قرار گیرد می توان از بسیاری از این مسائل جلوگیری كرد.
وی به كمبود منابع آب در شهرستان شاهرود هم اشاره ای داشت و گفت: این شهرستان به هیچ منبع آب جاری متصل نیست و باید در ابتدا تأمین آب آشامیدنی مردم و سپس كشاورزی مورد توجه قرار گیرد، بنابراین باید به استفاده از روش هایی همچون تولید محصولات گلخانه ای و یا كم آب بر روی آورد.
** ارتباط مستقیم الگوی كشت با معیشت روستاییان
رئیس مركز تحقیقات و آموزش كشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان با تاكید بر لزوم پایش سالانه طرح الگوی كشت، تصریح كرد: این سند باید هر سال با توجه به شرایط اقلیمی و آب و هوایی، وضعیت كشت و نیاز كشور و نیز برنامه های كلان كشوری، بازنگری و به روز شود.
دزیانیان، مسائل اقتصادی و اجتماعی طرح الگوی كشت را بسیار مهم دانست و یادآور شد: بر اساس این الگو در برخی از دشت های استان سمنان باید محصولات زراعی تغییر كند و اگر هم زمان محصول جایگزین كشت نشود ممكن است معیشت مردم را به خطر بیندازد.
دزیانیان، برخی اقدامات دولت مانند توسعه گردشگری در روستاها را در كنار رعایت الگوی كشت برای اقتصاد اهالی آن مناطق مفید برشمرد و اظهار داشت: در مناطقی كه با محدودیت منابع آبی مواجه هستند می توان گردشگری را به جای كشاورزی وارد اقتصاد خانوار كرد و از سوی دیگر فرآوری محصولات نیز می تواند بسیار پرسود باشد.
** آموزش، نخستین اصل در اجرای طرح الگوی كشت
به گفته دبیر اجرایی خانه كشاورز استان سمنان مهمترین اصل در سند الگوی كشت، آموزش به بهره برداران است.
محمد حسین خنكال با بیان اینكه در اجرای این طرح كشاورز باید از میزان آب در دسترس و نیز میزان استفاده آب محصول مورد نظر اطلاع داشته باشد، افزود: اجرای آن باید با طرح نصب كنتورهای هوشمند همخوانی داشته باشد چرا كه یكی از مشكلات كشاورزان به ویژه در شرق استان سمنان خاموش كردن كنتورها و یا كم كردن میزان حجم آب در دسترس كشاورز از سوی متولی امور آب منطقه است.
** گونه های جایگزین به كشاورزان معرفی می شود
رئیس مركز تحقیقات و آموزش كشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان گفت: آموزش به روستاییان در خصوص رعایت الگوی كشت و نیز دیگر مشاغل روستایی از طریق این مركز انجام می شود.
دزیانیان گفت: برای نمونه اگر در جایی اعلام می كنیم كه نباید گندم كاشته شود، به جای آن به كشاورزان گیاهان دارویی را معرفی می كنیم كه كم آب بر بوده و مزیت اقتصادی زیادی دارند.
وی اضافه كرد: سمنان نخستین استان كشور بود كه الگوی كشت را تدوین و ارائه كرد و به همین دلیل از سوی وزارت جهاد كشاورزی مورد تشویق قرار گرفت.
دزیانیان بر ضرورت آموزش به كشاورزان و بهره برداران و اطلاع رسانی درخصوص رعایت طرح الگوی كشت تأكید كرد و گفت: در گام نخست اجرای این طرح، اعطای تسهیلات به كشاورزانی كه الگوی داده شده را رعایت كنند تعلق می گیرد.
رئیس مركز تحقیقات و آموزش كشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان ادامه داد: در گام بعدی قرار است با كمك استانداری و سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان، راه حل ها و ضمانت های اجرایی این برنامه مورد بررسی قرار گیرد.
** كاهش سطح زیر كشت، نتیجه اجرای الگوی كشت
رئیس مركز تحقیقات و آموزش كشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان با بیان اینكه با رعایت الگوی كشت در یك بازه زمانی 10 ساله 30 درصد از مصرف آب در بخش كشاورزی كاسته می شود، افزود: این در حالی است كه سطح زیر كشت نیز با كاهش رو به رو می شود اما از سوی دیگرعملكرد افزایش می یابد.
دزیانیان ادامه داد: سطح زیر كشت كنونی استان سمنان 146 هكتار و میزان پیشنهادی ما 129 هكتار است یعنی كاهش 12 درصدی در برنامه پیش بینی شده است.
وی با بیان اینكه این استان سالانه یك میلیون و 184 هزار تن محصول تولید می كند، اضافه كرد: با رعایت الگوی كشت این میزان با رشد 27 درصدی به یك میلیون و 520 هزار تن می رسد.
دزیانیان یادآور شد: درنهایت مصرف آب در بخش كشاوری استان سمنان از 931 میلیون متر مكعب در سال با 31 درصد كاهش به 654 میلیون متر مكعب می رسد.
به گزارش ایرنا، با گذشت یك سال از ارائه الگوی كشت دشت های استان سمنان و از آن جایی كه در گام نخست این طرح از هیچ گونه ضمانت اجرایی برخوردار نیست باید منتظر ماند و دید آیا در كوتاه مدت توانسته به موفقیت دست یابد و یا هنوز با معیارهای پیش بینی شده فاصله دارد.
در این میان مهمترین موضوع آموزش، اطلاع رسانی و فرهنگ سازی در بین كشاورزان است.
7359/6167/6103/7408
شاهرود- ایرنا- سمنان نخستین استانی است كه با تدوین سند الگوی كشت، كاهش مصرف آب و سطح زیر كشت، در افزایش بهره وری بیشتر بخش كشاورزی را در برنامه دارد كه تحقق آن نیازمند آموزش صحیح به كشاورزان است.
