دو روي تحريم نفت ونزوئلا

تحريم نفتي ونزوئلا براي ايران نيز با دو اثر همراه است. اثر نخست را مي‌توان در رشد قيمت نفت در بازار جهاني و احتمال تمديد معافيت‌هاي نفتي آمريكا براي ايران جست‌وجو كرد. نفت گران نقطه‌ضعف ترامپ است و ممكن است او براي جلوگيري از اثر حذف نفت ونزوئلا از بازار، به ايران براي تداوم عرضه پس از ماه مه معافيت دوباره دهد. روز گذشته قيمت نفت خام آمريكا حدود 2.7 درصد رشد كرد كه نشانه‌اي آشكار از نگراني بازار از سمت عرضه بود. اما روي ديگر تحريم نفتي ونزوئلا، احتمال دشواري بازاريابي ايران در آسيا است. كاراكاس تنها براي عرضه به آمريكا محدود شده و مادورو قصد دارد براي حفظ قدرت، ديگر بازارها را هدف‌گيري كند. اين بازارها به احتمال زياد مي‌توانند چين و هند باشند كه به‌عنوان بزرگ‌ترين مشتريان نفت خام ايران، ممكن است به نفت خام ونزوئلا كه شباهت زيادي به محصول ايراني دارد، گرايش پيدا كنند.

** دو روي تحريم نفت ونزوئلا
دولت ترامپ سرانجام سخت‌ترين ضربه را به دولت نيكلاس مادورو زد. اين كار تنها با اعمال تحريم‌هاي جديد عليه شركت نفت دولتي ونزوئلا ممكن بود؛ اتفاقي كه روز گذشته سرانجام رقم خورد تا بر اثر بلوكه شدن درآمدهاي نفتي ونزوئلا در آمريكا، صادرات نفت خام كاراكاس به پالايشگران آمريكايي عملا قطع شود. دولت ترامپ با استفاده از ابزار تحريم سعي دارد بر نيكلاس مادورو، رئيس‌جمهور دولت قانوني ونزوئلا فشار بيشتري وارد كند تا او به استعفا و واگذاري قدرت به خوان گوايدو مجبور شود. گوايدو، به‌عنوان رهبر مخالفان مادورو، چهارشنبه گذشته خود را رئيس‌جمهور كشور بحران‌زده ونزوئلا معرفي كرد و خواستار برگزاري همه‌پرسي در اين كشور شد. اما حمايت آمريكا از گوايدو كه خود را به شكل تحريم‌ شركت ملي نفت ونزوئلا نشان داده است، پايان ماجرا نخواهد بود زيرا دامنه تبعات اين اقدام وسعتي از ونزوئلا تا آمريكا و حتي ايران خواهد داشت. محدود شدن درآمدهاي نفتي دولت مادورو در حالي يكي از آثار تحريم صنعت نفت ونزوئلا است كه قطع ناگهاني عرضه 600‌هزار بشكه‌اي كاراكاس به پالايشگران آمريكايي در هر روز، اثر ديگر آن است.اما اثر ديگر تحريم شركت ملي نفت ونزوئلا و قطع صادرات نفت اين كشور به آمريكا، تلاش دولت مادورو براي فروش نفت به ديگر مصرف‌كنندگان، مي‌تواند به معناي ورود اين كشور به بازارهاي هدف ايران، به ويژه هند و چين باشد.بنابراين هر چند تحريم نفتي ونزوئلا مي‌تواند افزايش قيمت نفت و درآمدهاي نفتي ايران را به دنبال داشته باشد،امادر روي ديگر اين ماجرا ممكن است كار ايران براي فروش نفت به بازارهاي هدف آن هم در دوران تحريم‌، دشوارتر از پيش شود. كارشناسان عقيده دارند ونزوئلا در حالي براي انتقال پول فروش نفت از ونزوئلا با مشكل مواجه شده است كه آنها قطعا با تخفيف‌هايي جذاب به سراغ ساير خريداران نفتي خواهند رفت.

اين ابعاد گسترده در شرايطي مي‌تواند در ميان‌مدت آشكار شود كه اولين نشانه‌هاي تحريم‌ نفتي ونزوئلا توسط آمريكا، ديروز در بازار نفت مشخص شد. با تشديد تحريم‌هاي كاخ سفيد عليه صنعت نفت ونزوئلا كه باعث افزايش نگراني از كمبود عرضه شد، شاخص نفت خام آمريكا تا لحظه تنظيم اين گزارش حدود 2.7 درصد رشد كرد. اين در حالي بود كه اين نفت شاخص در روز دوشنبه بيشترين مقدار افت در ماه را به خود اختصاص داده بود. به گزارش «دنياي‌اقتصاد»، روز گذشته و تا لحظه تنظيم اين گزارش (ساعت 18 به وقت تهران)، هر بشكه نفت خام آمريكا 1.43 دلار رشد قيمت داشت و به حدود 53.5 دلار بر بشكه رسيد. هر بشكه نفت خام برنت به‌عنوان شاخص نفت خام اروپا نيز با رشد قيمتي 1.4 دلاري، بازگشتي دوباره به بالاي 61 دلار بر بشكه داشت.

** برنامه‌هاي نفتي گوايدو براي ونزوئلا
نفت در ونزوئلا به‌عنوان كشوري كه وابستگي بيش از 90 درصدي به درآمدهاي طلاي سياه دارد، موضوعي حياتي است و رهبر راست‌گراي مخالفان دولت نيز به خوبي به اين موضوع واقف است. به همين علت او در تازه‌ترين سخنراني كه روز دوشنبه داشته، اعلام كرده است كنترل حساب‌هاي خارجي ونزوئلا را در دست خواهد گرفت و هيات مديره جديدي را براي PDVSA انتخاب خواهد كرد. او براي Citgo Petroleum يكي از شركت‌هاي تابعه شركت ملي نفت ونزوئلا كه در هيوستون آمريكا مستقر است نيز برنامه‌ مشابهي دارد. طبق آخرين تغييراتي كه مادورو در شركت ملي نفت ونزوئلا انجام داد، يك ژنرال سابق ارتش با نام مانوئل كِوِدو را به‌عنوان رئيس PDVSA انتخاب كرد تا كنترل تنها منشأ درآمدي كشور را با كمك نظاميان در اختيار داشته باشد. توليد نفت در ونزوئلا با دشواري‌ فراواني ادامه دارد و طي سال گذشته ميلادي افتي 600 هزار بشكه‌اي داشته است.

آمريكا نيز كه حالا در نقش حامي گوايدو ظاهر شده، به اهميت درآمدهاي نفتي در ونزوئلا به خوبي آگاه است. به همين علت هم دولت ترامپ حاضر شده به قيمت فدا كردن منافع بخشي از پالايشگاه‌هاي آمريكايي كه مصرف‌كننده نفت ونزوئلا هستند، فروش نفت اين كشور را تحريم كند. بر اساس گزار‌ش‌هاي موجود، كاراكاس در سال 2018 به‌طور متوسط حدود 600 هزار بشكه در روز نفت خام به پالايشگران آمريكايي فروخته است. اين رقم كه چيزي حدود نيمي از توليد روزانه نفت ونزوئلا را تشكيل مي‌دهد، در حالي با توجه به توليد روزانه اين كشور (1.1 ميليون بشكه در روز بر اساس آخرين آمار اوپك) بخش بزرگي از صادرات روزانه اين عضو اوپك را شامل مي‌شود كه براي پالايشگران آمريكايي نيز معنادار است و حذف آن مي‌تواند آنها را نيز به دردسر بيندازد.

** فشار بر پالايشگران آمريكايي
طبق اعلام استيو منوچين، وزيرخزانه‌داري آمريكا، تحريم‌هاي نفتي ونزوئلا محموله‌هايي را كه پيش از اين به پالايشگران آمريكايي فروخته شده و حالا در حال حمل به سمت اين كشور هستند شامل نمي‌شود. او همچنين اعلام كرده انتظار ندارد در پي اين تحريم‌ها قيمت سوخت در آمريكا افزايش پيدا كند اما فعاليت پالايشگران آمريكايي براي دوره‌اي كوتاه تحت تاثير قرار خواهد گرفت. منوچين در حالي سعي بر بي‌اهميت نشان دادن تحريم‌ شركت ملي نفت ونزوئلا دارد كه به گزارش پلاتس به نقل از منابع آگاه، دولت آمريكا سرگرم بررسي برداشت از ذخاير نفت استراتژيك همزمان با احتمال وضع تحريم عليه صادرات نفت ونزوئلا است. اين اقدام براي تعديل تاثير از دست رفتن 600 هزار بشكه در روز نفت ونزوئلا براي پالايشگاه‌هاي منطقه گلف كاست آمريكا است. شركت نفتي دولتي PDVSA كه هدف تحريم‌هاي آمريكا قرار گرفته است از مشتريانش خواست پول محموله‌هاي نفتي به مقصد آمريكا را پيش از عزيمت نفتكش‌ها پرداخت كنند. با اين حال بعيد به نظر مي‌رسد پالايشگران آمريكايي، حتي با وجود نياز به نفت ونزوئلا به علت نگراني از عواقب تحريم‌ها، به درخواست كاراكاس پاسخ مثبت دهند. پالايشگران آمريكايي در حال حاضر به دنبال متنوع كردن منابع تامين نفت هستند.

** اثر پروانه‌اي تحريم نفتي ونزوئلا
دولت آمريكا اگرچه پيش از اين به منظور دامن نزدن به بحران انساني در ونزوئلا، در رابطه با تحريم‌ها محتاطانه عمل مي‌كرد اما سرانجام به شديدترين اقدام تحريمي عليه ونزوئلا دست زد و صنعت نفت اين كشور را تحريم كرد. به گزارش بلومبرگ، جان بولتون، مشاور امنيت ملي آمريكا، در عين حال كه از دولت مادورو خواسته قدرت را به شكلي صلح‌آميز به گوايدو منتقل كند؛ به خبرنگاران حاضر در كاخ سفيد گفته است كه اقدام ترامپ در اعمال تحريم‌ها عليه كاراكاس، 7 ميليارد دلار از دارايي‌هاي ونزوئلا را بلوكه خواهد كرد و صادرات اين كشور در سال آينده را 11 ميليارد دلار كاهش خواهد داد. با اين حال مادورو از موضع خود كوتاه نيامده و اعلام كرده است فروش نفت را در بازارهايي به غير از آمريكا، ادامه خواهد داد. برنامه مادورو براي فروش نفت به بازارهاي ديگر دقيقا نقطه تلاقي منافع ونزوئلا با ايران در بازار جهاني نفت است. كارشناسان عقيده دارند چين و هند مي‌توانند مهم‌ترين گزينه‌هاي فروش نفت ونزوئلا باشند، اين در حالي است كه با توجه به نزديك بودن گريدهاي نفتي ايران و ونزوئلا، احتمالا محموله‌هاي كاراكاس مي‌توانند جايگزين مناسبي براي نفت ايران در دوران تحريم باشند.

اما اين تنها اثري نيست كه تحريم نفتي ونزوئلا مي‌تواند بر فروش نفت ايران بگذارد. چنانچه دولت مادورو موفق نشود در مدت‌زماني كوتاه بازاري جايگزين براي 600 هزار بشكه نفت سرگردان خود پيدا كند، واكنش بازار جهاني نفت، افزايش بيشتر قيمت‌ها خواهد بود. در اين صورت دولت ترامپ كه همين حالا نيز برداشت از ذخاير نفت استراتژيك را براي حفظ تعادل عرضه در دست بررسي دارد، ممكن است مجبور به تمديد معافيت‌هاي نفتي ايران شود. اين اتفاق به معناي تسهيل فروش نفت ايران در دوران تحريم است.

ونزوئلا و ايران پيش از اين به‌عنوان دو كشوري معرفي شده بودند كه افت عرضه از سمت آنها مي‌تواند بازار نفت را در سال جاري دچار تلاطمات رو به بالاي قيمت‌ها كند. آژانس بين‌المللي انرژي از جمله سازمان‌هايي است كه نسبت به بازگشت قيمت نفت به بالاي 80 دلار بر اثر از دست رفتن توليدات ايران و ونزوئلا بر اثر تحريم‌ها و ساير مشكلات هشدار داده بود. با اين حال از آنجا كه توليد نفت در ونزوئلا بر اثر بحران‌هاي داخلي در حال افتي مداوم است و احتمالا طبق پيش‌بيني‌ها مجموع توليد نفت اين كشور حتي به 500 هزار بشكه در روز در سال جاري كاهش يابد؛ ايران گزينه‌اي است كه مي‌تواند با عرضه‌اي منظم، نياز بازار نفت را تامين كند. اين اتفاقي است كه تنها با كاهش فشارهاي تحريمي آمريكا عليه ايران رقم خواهد خورد. با اين حال بايد ديد بين فشار بر ايران يا ونزوئلا كدام براي دولت آمريكا اولويت دارد.

منبع: روزنامه دنياي اقتصاد؛ 1397،11،10
گروه اطلاع رساني **1699**2002